ہیکل دوم دی یہودیت

ہیکل دوم دی یہودیت یروشلیم وچ 515 ق م وچ معبد دوم دی تعمیر تک تے 70 ق م وچ رومیاں دے ہتھوں اس دی تباہی تک دے دور اُتے محیط اے۔ ارتقا شریعت مقدس عبرانی، کنیسہ، یہودیاں دے آخرالزمانی دا انتظار تے ظہور مسیح اس دور دوم وچ شامل تصور کیتے جاندے نیں۔

تریخ

ہیکل دوم دی جدید تعمیر نو کہ اوہ ہیروڈ اعظم دے دور وچ تعمیر و بحالی دے بعد کیسا نظر آندا سی

ادوار

(توجہ : تواریخ تے ادوار مختلف جہات توں یا تے اندازہ نیں یا پھر روایتی )

بابل دی اسیری ، 586-539 ق م

فارسی، 539-333 ق م

هلنیستی، 333-164 سال ق م

پتلویمیک، 301-200 سال ق م

سلوکید، 200-164 سال ق م

ہشمونی، 164-63 سال ق م

رومی، 63 سال ق م - 70 دور عام

یروشلیم تے یہود

معبد اوّل دا دور 586 ق م وچ اس وقت اختتام پزیر ہویا جدوں بابل دے بادشاہ نبوکدنزر نے حملہ کر دے یروشلیم اُتے قبضہ کر لیا، ہیکل سلیمانی نوں تباہ کر دتا تے عوام دی اک کثیر تعداد نوں بابل ول جلاوطن ( بابل دی اسیری ) کر دتا تے یا قید کر کے لے گیا۔ 539 ق م وچ ایرانی ( فارسی ) فاتح سائرس اعظم نے بابل نوں فتح کر لیا تے 538 ق م وچ اسیران بابل ( یا بابل وچ جلاوطن ) یہودیاں نوں یہود مدیناتا واپس جانے دی اجازت دے دی گئی۔ جو بحیثیت فارسی صوبہ سلطنت یہوداہ دا اس وقت دا علاقہ سی۔ عام طور اُتے معبد دوم دی تعمیر دا عرصہ 520-515 ق م بیان کیتا جاندا اے۔ لیک ایسا محسوس ہُندا اے کہ اس ضمن وچ بیان کیتا جانے والا ایہ دور افسانوی اے تے محض اس کیتے تخلیق کیتا گیا اے تاکہ معبد اوّل دی تباہی تے معبد دوم دی تعمیر دے دوران یرمیاہ دی بیان کیتی گئی ستر برس گزر جانے دی پیش گوئی سچ ثابت ہو سکے۔

یہود جلاوطنی

بابل دی اسیری یا جلاوطنی توں ایہ مراد ہرگز نہیں کہ یہودی اوتھے غلام سن یا قیدی بنا کر رکھے گئے سن تے نہ ہی ایسا سی کہ اوہ انتہائی کسمپرسی تے دباؤ دے شکار سن بلکہ جدوں ایران ( فارس ) نے بابل اُتے قبضہ کر لیا تے یہودیاں نوں واپس یروشلیم جانے دی اجازت دے دتی گئی تے انہاں وچوں اکثر اپنی مرضی توں بابل وچ ہی مقیم رہے۔