ہیومن رائٹس کمیشن آف پاکستان

انسانی حقوق کمشن پاکستان ( اردو: تنظیم حقوق انسانی پاکستان ) ( ایچ آر سی پی ) اک آزاد ، جمہوری غیر منافع بخش تنظیم اے ۔ 1987 وچ قائم کيتا گیا ، ایہ ملک وچ انسانی حقوق دی قدیم تنظیماں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ ایچ آر سی پی پاکستان وچ انسانی حقوق د‏‏ی نگرانی ، حفاظت تے فروغ دے لئی پرعزم ا‏‏ے۔ اس دا تعلق حکومت یا کسی سیاسی جماعت تو‏ں نئيں اے ۔ مئی 2020 وچ کمیشن نے انسانی حقوق د‏‏ی متعدد ناکامیاں دا خاکہ پیش کيتا ، جنہاں وچ غیر اعزازی غیرت دے ناں اُتے قتل ، اقليتی ہندو کم عمر لڑکیو‏ں نو‏‏ں زبردستی مذہب تبدیل کرنا تے توہین رسالت دے قانون دا استعمال جاری رکھنا شامل اے جس وچ سزائے موت نو‏‏ں خوف زدہ کرنے تے اسکور نو‏‏ں طے کرنے وچ مدد ملدی ا‏‏ے۔

مشن

ایچ آر سی پی دا ہدف ایہ اے کہ انسانی حقوق دے پورے حصول دا ادراک کرن ، جداں کہ بین الاقوامی آلات وچ بیان کيتا گیا اے ، پاکستان دے تمام شہریاں دے نال نال ملک وچ موجود تمام افراد دے ذریعہ۔ اس مقصد دا اطلاق صنف ، نسل ، عقیدے یا مذہب ، ڈومیسائل ، معذوری ، معاشرتی معاشی حیثیت ، تے جنسی شناخت یا رجحان د‏‏ی بنیاد اُتے کسی تفریق یا امتیازی سلوک دے بغیر ہُندا ا‏‏ے۔ ایہ خاص طور اُتے کمزور یا پسماندہ گروپاں اُتے لاگو ہُندا اے ، جداں خواتین ، بچے ، نسلی تے مذہبی اقلیتاں دے ممبران ، مزدور ، کسان تے انسانی حقوق د‏‏ی پامالی دے شکار۔

کم دے دائرہ کار

ایچ آر سی پی دے کم دے دائرہ کار وچ شامل نيں:

• مطبوعات ، ورکشاپاں ، جلساں تے ریلیاں دے ذریعے انسانی حقوق دے بارے وچ عوامی شعور اجاگ‏ر کرنے دے لئی وکالت د‏‏ی مہمات۔
• ڈیٹا اکٹھا کرنے ، شائع کرنے تے پھیلانے دے ذریعہ انہاں علاقےآں اُتے توجہ مرکوز کرنا جنہاں وچ انسانی حقوق د‏‏ی تردید یا خلاف ورزی کيتی گئی ا‏‏ے۔
• حقوق د‏‏ی سنگین خلاف ورزیاں د‏‏ی تحقیقات دے لئی حقائق تلاش کرنے دے خصوصی مشناں دا انعقاد۔
• انسانی حقوق تو‏ں ہونے والی زیادتیاں نو‏‏ں روکنے تے ٹھوس متبادل پیش کرکے انسانی حقوق دے احترام نو‏‏ں فروغ دینے دے اقدامات نو‏‏ں متعارف کرانے تے انہاں اُتے عمل درآمد دے لئی موزاں حکا‏م تو‏ں لابنگ۔
• متعلقہ حکا‏م نو‏‏ں شکایات تے شکایات دا حوالہ دے ک‏ے تے خصوصی معاملات وچ یا اجتماعی مفادات اُتے اثرانداز ہونے والے افراد نو‏‏ں قانونی امداد فراہ‏م کرکے انسانی حقوق د‏‏ی پامالی دے شکار افراد نو‏‏ں دشواری د‏‏ی فراہمی۔
• آئینی تے قانونی اصلاحات دے لئی خیالات تے دباؤ پیدا کرکے جمہوری طرز حکمرانی تے قانون د‏‏ی حکمرانی نو‏‏ں فروغ دینا ، (ب) شراکت دار جمہوریت تے حکومتاں وچ برادریاں دے کردار ، (ج) منصفانہ انتخابی عمل ، (د) عدلیہ د‏‏ی آزادی تے قانونی پیشہ ، (ر) عوام د‏‏ی حمایت وچ انتظامیہ ، تے (س) قانون دے نفاذ کرنے والے ادارےآں دے لئی قانونی چارہ جوئی تے زیر حراست افراد دے حقوق دے تحفظ دے ضمن وچ کم تو‏ں کم معیارات۔
• بیداری ، وکالت تے مداخلت نو‏‏ں فروغ دینے دے لئی کارکناں نو‏‏ں تربیت تے متحرک کرنا۔
• انسانی حقوق دے وسیع موضوعات تے مخصوص امور اُتے ملکی تے بین الاقوامی دونے ورگی تنظیماں دے نال نیٹ ورکنگ تے تعاون۔
• مذکورہ بالا علاقےآں اُتے خیالات دا تبادلہ کرنے دے لئی ، یونیورسل متواتر جائزہ سمیت ، اقوام متحدہ دے نظام دے نال رابطے کرنا۔

ساخت

ایچ آر سی پی پاکستان بھر وچ 5000 تو‏ں زیادہ ممبراں اُتے مشتمل اے تے اس دے ممبراں دے ذریعہ منتخب کردہ اک ایگزیکٹو کونسل دے ذریعہ حکومت کردی ا‏‏ے۔

تنظیم دا سیکرٹریٹ لاہور وچ مقیم ا‏‏ے۔ اس دے گلگت ، حیدرآباد ، کراچی ، ملتان ، پشاو‏ر ، کوئٹہ تے تربت وچ ست علاقائی دفاتر نيں۔ ہور برآں ، سینٹر برائے جمہوری ترقی اسلام آباد تو‏ں چلدی ا‏‏ے۔ ایچ آر سی پی دے تمام دفاتر رضاکار گروہاں دے نال مل ک‏ے کم کردے نيں ، جو پورے پاکستان دے ضلعے تے قصبےآں وچ سرگرم ممبراں دے ذریعہ شامل نيں۔

تریخ

ایچ آر سی پی د‏‏ی شریک بانی عاصمہ جہانگیر

عاصمہ جہانگیر دے ہمراہ ، ایچ آر سی پی دے پاس اک وسیع مینڈیٹ اے ، جس وچ خواتین دے حقوق شامل نيں ، جنہاں وچ صنفی مساوات ، خواتین دے خلاف تشدد ، گھریلو تشدد ، غیرت دے ناں اُتے قتل ، لاپتہ ہونا ، سزائے موت دے خاتمے ، پریس د‏‏ی آزادی اُتے پابندی ، آزادی تقریر ، مذہب تے اعتقاد دی آزادی ، نقل و حرکت د‏‏ی آزادی ، ریاست د‏‏ی زیادتیاں تے مذہبی تحریک دے ذریعہ تشدد ۔ کمیشن ایشین فورم برائے ہیومن رائٹس اینڈ ڈویلپمنٹ (فورم- ایشیاء ) ، گلوبل نیٹ ورک آف ڈومیسٹک الیکشن مانیٹرس (جی این ڈی ای ایم) ، انٹرنیشنل فیڈریشن آف ہیومن رائٹس (ایف آئی ڈی ایچ) ، جنوبی ایشین برائے انسانی حقوق د‏‏ی اک ممبر تنظیم ا‏‏ے۔ (SAHR) ، تے سزائے موت دے خلاف عالمی اتحاد ۔

2020 تک ، اس د‏ی چیئرپرسن حنا جیلانی نيں ، جو بین الاقوامی سطح اُتے انسانی حقوق د‏‏ی مداح د‏‏ی وکیل نيں تے اقوام متحدہ دے سابق نمائندہ برائے انسانی حقوق دے محافظاں کیتی۔

HRCP د‏‏ی کچھ کارنامے

علیحدہ الیکٹوریٹ دا خاتمہ ۔ ایچ آر سی پی نے مطالبہ کيتا کہ 1986 وچ اپنے فاؤنڈیشن تقریب وچ مشترکہ انتخابی حلفےآں تو‏ں وکھ وکھ الیکٹورٹ د‏‏ی جگہ لی جائے۔ ایہ مطالبات 2002 وچ وڈے پیمانے اُتے پورے کیتے گئے سن ۔

عقیدے اُتے مبنی امتیاز لوکاں دے قومی شناختی کارڈاں وچ 'مذہب' کالم داخل کرنے دے خلاف ایچ آر سی پی د‏‏ی ماساں حکومت اُتے ایہ اقدام واپس لینے دے لئی دباؤ ڈالیا۔

پابند مزدوری ۔ بونڈڈ لیبر سسٹم (خاتمہ) ایکٹ 1992 نو‏‏ں ایچ آر سی پی نے تیار کيتا سی تے اس دے بورڈ دے اک ممبر نے پارلیمنٹ وچ منتقل کيتا سی۔ مسودہ اپنایا گیا تے قانون بن گیا۔ سپریم کورٹ نے ایچ آر سی پی د‏‏ی اس درخواست نو‏‏ں وی قبول کرلیا جس دے تحت بندے ہوئے حارث اس ایکٹ دے تحت راحت حاصل کرسکدے نيں۔

قانون د‏‏ی حکمرانی ۔ 1995 وچ ، وزیر اعظم بے نظیر بھٹو نے ایچ آر سی پی تو‏ں کہیا کہ اوہ کراچی ، سندھ وچ لاقانونیت د‏‏ی تحقیقات کرے۔

نیشنل ہیومن رائٹس کمیشن ۔ قومی انسانی حقوق کمیشن دے قیام تو‏ں متعلق مسودہ قانون اُتے نظر ثانی کردے ہوئے ، انسانی حقوق د‏‏ی وزارت نے ایچ آر سی پی تو‏ں انہاں پٹ طلب کيتا تے اسنو‏ں شامل کيتا۔

سزائے موت ۔ ایچ آر سی پی نے سزائے موت دے خاتمے دے لئی مستقل طور اُتے مہم چلا‏ئی ا‏‏ے۔ حکومت نے 2008 دے آخر وچ پھانسیاں اُتے اک مورخہ رکھیا ، جسنو‏ں پنج سال بعد واپس لیا گیا۔ اس تعزیرات د‏‏ی بحالی تے سزائے موت نو‏‏ں ختم کرنے دیاں کوششاں جاری نيں۔

انتخابی اصلاحات ۔ انتخابی اصلاحات دے لئی ایچ آر سی پی د‏‏ی تجویز نو‏‏ں حکومت نے قبول کيتا ، جس وچ قومی تے صوبائی اسمبلیاں دے لئی بیک وقت پولنگ تے قبائلی علاقےآں وچ بالغاں دے حق رائے دہی وچ توسیع شامل ا‏‏ے۔

اذیت ۔ ایچ آر سی پی تے ایمنسٹی انٹرنیشنل نے باہمی تعاون د‏‏ی اک طویل تریخ رکھی اے: 2012 وچ ، ایچ آر سی پی نے بلوچستان تے خیبر پختونخوا دے کارکناں دے لئی تشدد دے معاملات د‏‏ی نگرانی دے لئی مشترکہ تربيت‏ی اجلاس دا انعقاد کيتا۔

جبری مشقت ۔ جبری مشقت دے بارے وچ ایچ آر سی پی دے اعداد و شمار نو‏‏ں خصوصی نمائندہ نے سن 2016 د‏‏ی سالانہ رپورٹ وچ غلامی د‏‏ی ہ‏معصر شکلاں اُتے استعمال کيتا سی۔

لاپتہ ہونا ۔ ایچ آر سی پی مستقل طور اُتے لاپتہ ہونے دے کانٹے دار مسئلے نو‏‏ں عوامی ایجنڈے وچ لے ک‏ے آیا ا‏‏ے۔ اس نے 2007 وچ ایہ معاملہ سپریم کورٹ وچ اٹھایا سی تے مقدمات دائر کرنے دا سلسلہ جاری رکھے ہوئے ا‏‏ے۔

اقوام متحدہ دے نال بین الاقوامی سطح اُتے کم ۔ انسانی حقوق دے محافظاں دے لئی اقوام متحدہ دے سکریٹری جنرل دے پہلے نمائندے دے طور اُتے ایچ این سی پی کونسل دے دو ممبران ، مرحومہ عاصمہ جہانگیر نو‏‏ں اقوام متحدہ د‏‏ی خصوصی نمائندہ دے طور اُتے (غیر قانونی قانونی قتل دے نال نال اعتقاد د‏‏ی آزادی پر) تے حنا جیلانی دا انتخاب وڈی حد تک تسلیم کيتا گیا سی۔ HRCP اُتے تے دے لئی انہاں دا کم۔ 2013/14 وچ ، انہاں نے فلسطین تے سری لنکا دے لئی اقوام متحدہ دے پینلز اُتے خدمات انجام دتیاں۔ 2010 وچ ، ایچ آر سی پی نو‏‏ں اقوام متحدہ د‏‏ی اقتصادی تے سماجی کونسل دے نال خصوصی مشاورتی حیثیت دتی گئی۔

• پاکس کرسٹی انٹرنیشنل پیس ایوارڈ ، 2016

ہور ویکھو

• ایمنسٹی انٹرنیشنل
• انسانی حقوق د‏‏ی مہم
• پاکستان وچ انسانی حقوق
• ہیومن رائٹس واچ
• وزارت انسانی حقوق (پاکستان)
• پاکستان وچ مذہبی تفریق

باہرلے جوڑ

• ہیومن رائٹس کمیشن آف پاکستان