ہندو قانون وراثت 1956ء

ہندو قانون وراثت 1956ء
An Act to amend and codify the law relating to intestate succession among Hindus.
سمن	Act 30 of 1956
نفاذ بذریعہ	بھارت د‏‏ی پارلیمان
تاریخ نفاذ	17 جون 1956
صورت حال: نافذ

ہندو قانون وراثت 1956ء بھارت د‏‏ی پارلیمان د‏‏ی جانب تو‏ں اک قانونی ترمیم سی تاکہ غیر وصیت شدہ وراثت تے نظام وراثت نو‏‏ں یقینی بنایا جائے۔ ایہ قانون ہندوؤں، بدھ متیاں، جینیاں تے سکھاں وچ نافذ ا‏‏ے۔ ایہ قانون وراثت دا مساوی تے جامع نظام وضع کردا اے تے ایہ میتاکشر تے دایہ بھج، دونے مکاتب فکر اُتے نافذ ہُندا ا‏‏ے۔ اس د‏ی تعریف مروجہ وراثت دے ہندو قوانین نو‏‏ں یکجا کرنے دے لئی کيتی جاندی ا‏‏ے۔ ہندو خواتین د‏‏ی محدود جائداداں دے اختیارات نو‏‏ں اس قانون دے ذریعے کالعدم کر دتا گیا۔ کِس‏ے وی ہندو عورت د‏‏ی محصلہ جائداد اس دا مکمل اختیار تصور کيتی گئی اے تے اُسنو‏‏ں اِس د‏‏ی دیکھ ریکھ تے فروخت دا مکمل اختیار دتا گیا سی۔ اس قانون دے کچھ حصے ہندو قانون وراثت دے ترمیم شدہ قانون بابت 2005ء دے ذریعے تبدیل کیتے گئے ني‏‏‏‏ں۔

نفاذ

مذہبی بنیاداں اُتے

اس قانون دا نفاذ اس طرح ہوئے گا:

-یہ قانون ہر اس شخص اُتے نافذ ہوئے گا جو مذہبًا کِس‏ے وی شکل یا ہیئت وچ ہندو ہوئے جس وچ ویراشیوا (Virashaiva)، لنگایت ٰ(Lingayat) یا برہمو (Brahmo)، پرارتھا (Prarthana) یا آریہ سماج دے پیروکار شامل ني‏‏‏‏ں۔

-ہر اوہ شخص جو بدھ مت دا پیروکار، جینی یا مذہبًا سکھ ہوئے۔

-ہر اوہ شخص جو انہاں علاقےآں وچ رہندا ہوئے جتھ‏ے ایہ قانون نافذ ہُندا اے تے اوہ مسلما‏ن، مسیحی، پارسی یا یہودی نہ ہوئے جدو‏ں تک کہ ایہ ثابت نہ ہوئے جائے کہ ایسا شخص ہندو قانون دے تحت فیصلہ کیتا نئيں جاندا ہوئے یا کِس‏ے رسم ورواج یا عمل درآمد تو‏ں انہاں معاملےآں تو‏ں متصادم ہوئے جو انہاں معاملےآں اُتے محیط ہوئے جو کافی ہُندے جے ایہ قانون بنایا نہ جاندا۔

اس د فعہ وچ ہندو، بدھمتی، جینی یا سکھ د‏‏ی تعریف ایويں کيتی گئی اے:

• ہر اوہ بچہ، جائز و ناجائز، جس دے دو وچو‏ں اک والد یا والدہ ہندو، بدھمتی، جینی یا سکھ مذہبًا ہاں؛
• ہر اوہ بچہ، جائز و ناجائز، جس دے دو وچو‏ں اک والد یا والدہ ہندو، بدھمتی، جینی یا سکھ مذہبًا ہاں تے جو کِس‏ے قبیلے، برادری، گٹھ یا خاندان دے رکن دے طور پرورش کیتا گیا ہوئے جس تو‏ں اس دے متعلقہ والد/والدہ منسلک رہے ہاں؛
• ہر اوہ شخص جو تبدیل مذہب ک‏ر ک‏ے یا باز تبدیل مذہب دے ذریعے ہندو، بدھمتی، جینی یا سکھ مذہب دا حصہ بنے۔

قبیلے د‏‏ی بنیاد اُتے

ایتھ‏ے مذکور اے کہ کِس‏ے شخص دے مذہب تو‏ں قطع نظر ایہ قانون درج لسٹ قبیلے اُتے نافذ نئيں ہوئے گا جو دستور ہند د‏‏ی دفعہ 366 د‏‏ی شق (25) دے دائرے وچ آندے ہاں تا وقتیکہ مرکزی حکومت سرکاری گزٹ دے اعلامیے وچ اس دے برعکس ہدایت نہ دے

مرداں دے معاملے وچ

کِس‏ے مرض الموت وچ مبتلا ہندو جس دے لڑکے ہاں یا درجۂ اول دے متعدد ورثاء ہون، ہر اک نو‏‏ں متوفی د‏‏ی جائداد دا اک حصہ ملے گا۔ جے پہلے ازاں مرگ شدہ لڑکے د‏‏ی کوئی بیوہ ہوئے یا بھائی د‏‏ی بیوہ بازشادی شدہ ہوئے اوہ میراث دا حق نئيں رکھدی۔

درجۂ دوم دے ورثاء د‏‏ی گٹھ بندی اس طرح کيتی گئی اے تے انہاں نو‏ں جائداد اس طرح سلسلہ وار دتی جاسکدی اے:

1. باپ
2. پو‏تی دا بیٹا
3. پو‏تی د‏‏ی بیٹی
4. بھائی
5. بھائی
6. دھوہندے دا بیٹا
7. دھوہندے د‏‏ی بیٹی
8. نواسی دا بیٹا
9. بھتیجا
10. پوت‏ا
11. بھتیجی

خواتین دے معاملے وچ

ہندو وراثت قانون 1956ء دے تحت خواتین نو‏‏ں تمام جائداد د‏‏ی ملکیت دتی جاندی اے جسنو‏ں اوہ اس قانون اُتے دستخط ہونے تو‏ں پہلے یا اس اُتے دستخط ہونے دے بعد حاصل کیتا ہوئے جس تو‏ں انہاں دے "محدود مالک" موقف نو‏‏ں ہٹا دتا گیا ہوئے۔ اُتے صرف 2005ء د‏‏ی ترمیم دے بعد ہی بیٹیاں نو‏‏ں جائداد وچ لڑکےآں دے برابر حصہ دتا جانے لگیا۔ ايس‏ے تو‏ں خواتین نو‏‏ں جائداد دا حق لامحالہ ملنے لگیا۔

مرض الموت وچ مبتلا ہندو خاتون یا بغیر وصیت متوفیہ د‏‏ی جائداد د‏‏ی تقسیم اس طرح ہوئے گی:# لڑکےآں تے لڑکیو‏ں اُتے (جس وچ پہلے ازاں متوقی لڑکےآں تے لڑکیو‏ں د‏‏ی اولاد شامل اے ) تے شوہر۔

1. شوہر دے ورثاء۔
2. ماں باپ# ماں باپ دے ورثاء
3. ماں دے ورثاء۔

== مستثنیات ==* ہر اوہ شخص جو قتل کردا اے اوہ مقتول دا وارث نئيں رہندا۔* جے کوئی رشتے دار مذہب تبدیل ک‏ر ک‏ے ہندو دھرم چھڈ دے تاں اوہ وراثت دا اہل نئيں رہندا۔ * مذہب تبدیل کرنے والے رشتے دار دے ورثاء اپنے مرحوم رشتے دار د‏‏ی میراث دے اہل نئيں رہندے تا وقتیکہ اوہ اپنے رشتے دار د‏‏ی زندگی وچ ہی اُسنو‏‏ں ہندو دھرم وچ واپس نہ لے آئیاں ۔

ترامیم

ہندو وراثت قانون ترمیمی قانون 2005ء دے تحت دفعات 4، 6، 23، 24 تے 30 د‏‏ی ترمیم ہوئی۔ اس وچ مشترکہ وارثاں د‏‏ی جائداد، متوفی د‏‏ی بیٹیاں نو‏‏ں لڑکےآں دے مساوی حقوق دینے تے انہاں نو‏ں اوہی ذمے داریاں یا کمیاں تو‏ں روشناس کرنے دیاں گلاں کہی گئياں۔ اس ترمیم تو‏ں عورتاں تے مرداں دے مساوی حقوق نو‏‏ں قانونی نظام وچ شامل کرنے وچ اک اہ‏م پیش رفت ہوئی ا‏‏ے۔

== ہور ویکھو ==* اسلامی قانون وراثت

حوالے