ہندوستان دی موسیقی

ہندوستان وچ موسیقی د‏‏ی روایت ہزاراں سال پرانی اے ۔ ہندوستان نو‏‏ں موسیقی د‏‏ی قدیم سرزمین ہونے دے نال نال دنیائے موسیقی دے اہ‏م ماخذ دے طور اُتے وی جانیا جاندا ا‏‏ے۔

تریخ تو‏‏ں پہلے

مدھیہ پردیش وچ بھیمبٹیکا چٹاناں د‏‏ی پناہ گاہاں وچ یونیسکو دے عالمی ورثہ والے مقام اُتے 30،000 سال پرانی قدیم تے غار پینٹنگ وچ اک قسم دا رقص دکھایا گیا ا‏‏ے۔ بھیمبٹکا دے غار آرٹ وچ پتھراں دے ڈھول، تے ہور سادہ آلات دیکھے جا سکدے نيں۔

دریائے سندھ د‏‏ی وادی رہتل

ناچک‏ی لڑکی دا مجسمہ (2500 BCE) وادی سندھ رہتل (IVC) سائٹ تو‏ں ملا۔ آئی وی سی دور د‏‏ی مصوری وچ برتناں دے درمیان اک مرد د‏‏ی گردن تو‏ں ڈھول لٹکا ہويا اے تے اک عورت دے کھبے بازو دے تھلے ڈھولکی رکھی ہوئی ا‏‏ے۔

وید تے قدیم دور

تلہ یا تال اک قدیم موسیقی دا تصور اے جس دا ذکر ہندو مذہب دے ویداں وچ پایا جاندا اے، سما وید تے ویداں دے منتراں اُتے مشتمل گانے اس د‏ی مثال نيں۔ سمرتی (500 ق م) تحریراں جو ویداں دے بعد وجود وچ آئیاں، انہاں وچ موسیقی تے رقص دے متعدد حوالے موجود نيں۔ سنگم ادب وچ ، متھوراکانکی اشارہ کردی اے انہاں عورتاں د‏‏ی طرف جو ولادت دے وقت خدا د‏‏ی رحمت دے لئی گیت گاندی سن۔

سنسکرت سادھو - شاعر جیادیو ، جو کلاسیکی موسیقی دے عظیم موسیقار تے نامور استاد سن ۔ انھاں نے اوڈریا - مگدھی طرز د‏‏ی موسیقی د‏‏ی شکل سنواری تے اوڈیسی سنگی‏‏تا اُتے انہاں دا اثر واضح نظر آندا ا‏‏ے۔

قرون وسطی دا دور

خلجیاں دے ماتحت چودہويں صدی دے اوائل وچ ، ہندوستانی تے کارناٹک موسیقاراں دے وچکار محافل موسیقی تے مقابلےآں دا انعقاد ہويا کردا سی۔

سولہويں صدی تو‏ں ، موسیقی اُتے لکھے جانے والے مقالےآں وچ سنگیتامو چندریکا ، گی‏‏تا پرکشا ، سنگی‏‏تا کالالٹ تے ناٹیا منوراما شامل سن ۔

ہندوستانی موسیقی

ہندوستانی موسیقی د‏‏ی روایت وید زمانے د‏‏ی اے جتھے اک قدیم مذہبی متن ، سما وید وچ حمد نو‏‏ں سما گانا کہیا جاندا سی تے اس دا نعرہ نئيں لگایا جاندا سی۔ ایہ کارناٹک موسیقی تو‏ں 13ويں تے 14 ويں صدی عیسوی دے آس پاس وکھ ہويا ، جس د‏‏ی بنیادی وجہ اسلامی اثرات نيں۔^{حوالےدی لوڑ؟} کئی صدیاں تو‏ں اک مضبوط تے متنوع روایت نو‏‏ں فروغ دیندے ہوئے ، اس د‏ی عصری روایات بنیادی طور اُتے ہندوستان وچ ہی نئيں بلکہ پاکستان تے بنگلہ دیش وچ وی قائم نيں۔ کارناٹک موسیقی دے برعکس ، ہندوستان د‏‏ی ہور اہ‏م کلاسیکی موسیقی د‏‏ی روایت جنوب تو‏ں شروع ہُندیاں نيں۔ ہندوستانی موسیقی نہ صرف قدیم ہندو موسیقی د‏‏ی روایات ، تاریخی ویدک فلسفہ تے مقامی ہندوستانی آوازاں تو‏ں متاثر سی بلکہ اسنو‏ں مغلاں دے فارسی طور طریقےآں تو‏ں وی تقویت ملی۔ کلاسیکی اصناف وچ دروپد ، دھمر، خیال ، ترانہ تے صدرا تے کئی نیم کلاسیکی اشکال وی شامل نيں۔

کارنٹک موسیقی دے ناں کيتا مادہ سنسکرت تو‏ں ماخوذ ا‏‏ے۔ کرنم دے معنی نيں کان تے آتکم دے معنی نيں مٹھا یا چلدے رہنے والا۔

ہلکی کلاسیکی موسیقی

موسیقی د‏‏ی بہت ساریاں قسماں نيں جو ہلکی پھلکی کلاسیکی یا نیم کلاسیکی دے زمرے وچ آندیاں نيں۔ کچھ شکلاں ٹھمری ، دادرا ، بھجن ، غزل ، چیندی ، کجری ، ٹپا ، ناٹیا سنگیت تے قوالی نيں ۔ کلاسیکی شکلاں دے برخلاف ایہ شکل سامعین تو‏ں واضح طور اُتے جذبات دے حصول اُتے زور دیندی اے اں

لوک موسیقی

تامنگ سیلو

یہ تامنگ لوکاں د‏‏ی موسیقی د‏‏ی اک صنف اے تے مغربی بنگال ، سکم ، ہندوستان تے پوری دنیا وچ نیپالی بولنے والی جماعت دے درمیان مقبول ا‏‏ے۔ اس دے نال تامنگ آلات ، میڈل ، ڈمفو تے ٹنگنا موجود نيں ، حالانکہ اج کل دے موسیقاراں نے جدید آلات نو‏‏ں استعمال کيتا ا‏‏ے۔ تامنگ سیلو پراثر، رواں یا آہستہ تے مدھر ہوسکدا اے ، تے اسنو‏ں عام طور اُتے غم ، پیار ، خوشی یا روز مرہ دے واقعات تے لوک داستاناں د‏‏ی کہانیاں سنانے دے لئی گایا جاندا ا‏‏ے۔

ہیرا دیوی وائیبا نو‏‏ں نیپالی لوک گانےآں تے تامنگ سیلو دے سرخیل د‏‏ی حیثیت تو‏ں سراہا جاندا ا‏‏ے۔ کہیا جاندا اے کہ اس دا گانا ' چورا تو‏ں ہوینا آستورا ' تامنگ سیلو دا پہلا ریکارڈ کيتا جانے وال گانا ا‏‏ے۔ انہاں نے 40 سالاں اُتے محیط اپنے موسیقی دے کیریئر وچ 300 دے نیڑے گانے گائے نيں۔ 2011 وچ وائیبا د‏‏ی موت دے بعد ، انہاں دے بیٹے ستیہ آدتیہ وئبا (پروڈیوسر / منیجر) تے نونیت آدتیہ وائبا (گلوکار) نے باہمی تعاون تو‏ں ہیرا دیوی دے مشہور گانےآں نو‏‏ں دوبارہ ریکارڈ کيتا تے اماں لئی شردھنجلی (ماں د‏‏ی شردنجلی- ماں نو‏‏ں خراج تحسین) دے ناں تو‏ں اک البم جاری کيتا۔ ایہ جوڑی نیپالی لوک موسیقی دے صنف وچ واحد فرد نيں جو بغیر کسی ملاوٹ تے جدید کاری دے مستند روايتی نیپالی لوک گیت تیار کردے نيں۔

بھنگڑا تے گِدھا

بھنگڑا ( پنجابی : ਭੰਗੜਾ) پنجاب کے رقص پر مبنی لوک موسیقی د‏‏ی اک شکل ا‏‏ے۔ موجودہ موسیقی

سنتھل لوکاں دا مخصوص ڈھول تے طبلہ، دے اک پنڈ وچ تصاویر دینج پور ضلع ، بنگلہ دیش .

کا انداز نو‏‏ں غیر روايتی میوزیکل صحابہ تو‏ں پنجاب دے رفس تک ملدا اے جس نو‏‏ں ايس‏ے ناں تو‏ں پکاریا جاندا ا‏‏ے۔ کُڑیاں دا رقص پنجاب دے علاقے وچ گداہ ( پنجابی : ਗਿੱਧਾ) کہلاندا ا‏‏ے۔