پاکستان دے صوبا بلوچستان دے راجگڑھ کویٹا توں شمال وَل تقرین 10 کلومیٹر دے فاصلے اُتے واقع سنگلاخ چٹاناں وچ 1894 وچ برطانوی دور حکومت وچ لوکاں واسطے پاݨی دی فراہمی تے زیر زمین پاݨی دی سطح بلند رکھݨ لئی تے آس پاس دی اراضی نوں سیراب کرن لئی ہنا جھیل دا قیام عمل وچ لیاندا گیا ۔ ہنا جھیل موسم سرما وچ مہاجر پرندےآں دی بہترین آماجگاہ رہی ۔ سائبیریا توں آوݨ والے آبی پرندےآں ، جیہناں وچ وڈی تعداد وچ مرغابیاں تے Mallards دی ہُندی سی جو موسم سرما وچ پہنچدے تے موسم بہار دی آمد تک ایتھے رہندے تے افزائش نسل وی کردے سن ۔1818 ایکڑ رقبے اُتے پھیلی اس جھیل وچ 32کروڑ20لکھ گیلن پانی ذخیرہ کرنے دی گنجائش موجود اے تے گہرائی تقریباً 43فٹ اے بارشاں تے برفباری دا پانی مختلف گزرگاہاں توں ہُندا ہويا اوڑک روڈ اُتے واقع براستہ سرپل جھیل تک پہنچدا اے ۔
1894 توں 1997 تک جھیل وچ پانی دی سطح برقرار رہی سرپل دی مناسب دیکھ بھال نہ ہونے دی وجہ توں 2000سے2004تک جھیل مکمل خشک رہی۔ کوہ زرغون توں برفباری تے بارش سمیت اوڑک دے قدرتی چشماں دے پانی نوں جھیل تک لیانے دے لئی تاج برطانیہ دور وچ سرپل تعمیر کيتا گیا تے اوتھے لوہے دے پنج دروازےآں تے پنج سرنگاں دی تعمیر کيتی گئی تاکہ پانی دے ضیاع نوں روکیا جاسکے تے پانی جھیل تک پہنچے جھیل نوں بہترین سیاحتی مقام بنانے تے لوکاں نوں سستی تفریح تے ماحولیات دی بہتری دے لئی جھیل دا کنٹرول پاک فوج دے حوالے کيتا گیا۔ تفریح دے لئی آنے والےآں توں ٹکٹ لیا جاندا اے تاکہ جھیل اُتے سہولیات دی فراہمی نوں یقینی بنایا جاسکے۔ سالانہ لکھاں روپے ٹکٹاں دی مد وچ وصول کرنے دے باوجود جھیل دی بہتری اُتے کوئی توجہ نئيں دتی گئی۔ ہنہ جھیل وچ ہن پانی دی سطح بتدریج گرنا شروع ہوئے گئی اے اس وقت پانی دی سطح کم ہوکے اٹھ فٹ رہ گئی اے۔ پانی دی ڈگدی ہوئی سطح توں جتھے سائبیریا دے پرندےآں دا پڑاو تے سیاحت و تفریح متاثر ہوئے نيں اوتھے آس پاس دے باغات وی بری طرح متاثر ہوئے نيں۔ قدرتی و ماحولیاتی نظام وی متاثر ہوئے چکيا اے۔ اس جھیل وچ کشتی رانی دی تربیت دتی جاندی اے تے ایتھے کشتی رانی دے کئی مقابلے وی ہوچکے نيں۔ ایہ جھیل درمیان مین توں بہت گہری اے جس دے سبب ایتھے کئی حادثات وی رونما ہوچکے نيں۔ چند برس پہلے جھیل وچ چلنے والی کشتی وچ ضرورت توں ودھ افراد بٹھانے دے سبب کشتی الٹ گئی تے پندرہ توں ودھ افراد ڈُب کر ہلاک ہوئے گئے۔ ہن فوج دی نگرانی وچ ضروری حفاظتی انتظامات دے نال ایتھے آنے والےآں نوں کشتی دی سیر کروائی جاندی اے۔ جھیل دے نیڑے نصب لفٹ چئیر نوں اک حادثے دے بعدہٹا دتا گیا سی۔
پاکستان [۱]
