ہرچند سنگھ لونگووال
| ہرچند سنگھ لونگووال | ||
| ||
| عامَ جانکاری | ||
| پورا ناں | سنت ہرچند سنگھ لونگووال | |
| جم | 2 جنوری 1932 | |
| موت | 20 اگست 1985 شیرپور | |
| موت دا کارن | قتل | |
| قومیت | بھارتی | |
| پیشہ | سیاستدان اتے مذہبی رہنما | |
| پچھانے کم | راجیو لونگووال سمجھوتہ | |
'سنت ہرچند سنگھ لونگووال'(2 جنوری 1932-20 اگست 1985) دا جم پنڈ گدڑیانی، ریاست پٹیالہ (ہن ضلع سنگرور) منشا سنگھ گھر ہویا سی۔ پنج سال دی عمر وچّ آپ دے پتا ایہناں نوں سنت جودھ سنگھ موجو متی، ضلع بٹھنڈہ پاس گرمتِ ودیالے وچّ پڑھن لئی چھڈّ آئے سن۔ ایہناں دی لگن ویکھ کے سنت جودھ سنگھ نے ایہناں ولّ خاص دھیان دینا شروع کر دتا۔ اوہناں ہرچند سنگھ نوں گربانی دے شدھ پاٹھ، گر-اتہاس دی ویاکھیا، گربانی دے منوہر کیرتن دی دات اتے جیون جاچ وچّ ماہر کر دتا سی۔ آپ نے 10 سال بعد سنت جودھ سنگھ توں پنتھک سیوا کرن دی آگیا منگی تاں اوہناں بڑے پیار نال آپ نوں اپنا اشیرواد دتا تے گرسکھی جیون وچّ پرپکّ رہِ کے گربانی کیرتن راہیں پنتھ دی سیوا کرن دا حکم دتا۔ آپ مٹھّ-بولڑے، شانت سبھاء، امن دے مسیحا اتے پنتھ نوں سمرپت شخصیت سن۔ اوہ سرگرم اتے کٹل راجنیتی توں دور رہنا چاہندے سن۔
کیرتنیئے
سودھوسنت ہرچند سنگھ لونگووال دے منوہر کیرتن دیاں دھماں نیڑلے پنڈاں توں دور-دور تک پے گئیاں سن۔ چھوٹی عمر وچّ ہی سنگتاں اوہناں نوں سنت کہن لگّ پئیاں سن۔ کیرتن دی قدر کرن والے گربانی دے ویاکھیاکار گیانی ہرنام سنگھ ہیرو کلاں والے سنت ہرچند سنگھ لونگووال نوں سنت بابا بگا سنگھ تپسوی دے گرودوارہ صاحب وکھے سنّ 1948 وچّ لے آئے۔ اوہ اپنا جتھا بنا کے پنڈاں وچّ دور-دور تک کیرتن کرن لئی جاندے اتے گرمتِ دا پرچار کردے۔ اس ویلے گیان سنگھ راڑیوالیاں دی اگوائی وچّ بنی پیپسو سرکار نوں مرکز ولوں توڑ دتا گیا سی اتے ماسٹر تارا سنگھ نے مورچے دا اعلان کر دتا گیا سی۔ آپ نے پہلی وار ہیرو کلاں توں بھاری جتھا لے کے گرفتاری دتی۔ اوہ تنّ مہینے فریدکوٹ جیل وچّ وی رہے۔ ایہناں نوں شرومنی اکالی دل دے سرگرم میمبراں وچّ گنیا جان لگّ پیا سی۔ اوہناں دے کیرتن، سیوا بھاوَ اتے وڈیائی دیکھ کے شہید بھائی منی سنگھ جی دی یاد وچّ نواں گرودوارہ بناؤن واسطے ہیروں کلاں توں سنگت سنّ 1953 وچّ آپ نوں لونگووال لے آئی اتے آپ اتھے ہی رہِ گئے۔
پنجابی صوبے دا مورچہ
سودھوسنّ 1955 وچّ ماسٹر تارا سنگھ نے پنجابی صوبے دا مورچہ لایا جس وچّ جتھا لے کے آپ نے سنگرور وکھے گرفتاری دتی اتے دو مہینے ہسار جیل ’چ رہے۔ سنّ 1957 وچّ کمیونسٹ پارٹی ولوں خوش حیثیت ٹیکساں خلاف مورچہ لگایا گیا۔ ادوں وی ایہناں تتکالی شرومنی اکالی دل دے پردھان ماسٹر تارا سنگھ توں آگیا لے کے 500 اکالی ورکراں دا جتھا لے کے سنگرور وچّ گرفتاری دتی۔ ایہناں سنّ 1960 وچّ ضلع سنگرور دے پردھان بن کے شرومنی کمیٹی دیاں چوناں جتیاں۔
جتھیدار
سودھوسنّ 1962 وچّ آپ نوں تخت سری دمدما صاحب دا پہلا جتھیدار تھاپیا گیا۔ سنّ 1964 وچّ آپ پاؤنٹا صاحب نوں سرکاری قبضے وچوں آزاد کرواؤن لئی اکالی دل ولوں جتھا لے کے گئے اتے تخت صاحب دی جتھیداری توں استعفٰی دے دتا۔ سنّ 1969-70 وچّ حلقہ لہراگاگا توں اکالی دل دے پردھان سنت فتح سنگھ دا حکم منّ کے پیپسو دے سابقہ مکھ منتری بابو برش بھان دے مقابلے ودھان سبھا دی چون لڑی اتے دو وار اوہناں نوں بھاری گنتی نال ہرایا۔ آپ نے سنّ 1975-77 تک پردھان وجوں ایمرجینسی خلاف شرومنی اکالی دل ولوں لایا مورچہ سفلتا نال چلایا۔ ایمرجنسی ختم ہون ’تے ہی مورچہ واپس لیاندا گیا۔ ایمرجنسی توں بعد کیندر وچّ جنتا پارٹی اتے پنجاب وچّ اکالی دل دی سرکار بنی۔
دھرم یدھ مورچہ
سودھوسنّ 1980 وچّ شرومنی اکالی دل ولوں دھرم یدھ مورچہ شروع کیتا گیا جو ساکہ نیلا تارہ ہون تک چلدا رہا۔ 24 جولائی 1985 نوں راجیو لونگووال سمجھوتہ ہویا جسنوں سنسد نے پروانگی دے دتی سی۔ سنت ہرچند سنگھ نے اکالی دل دا جنرل اجلاس بلا کے سربسمتی نال پروانگی لئی۔ 20 اگست 1985 نوں شیرپور دے گردوارے اندر بھرے اکٹھ وچّ آپ نوں گولیاں مار کے مار دتا گیا۔