گنگوبائی ہنگل

گنگوبائی ہنگل
(کنڑ وچ: ಗಂಗೂಬಾಯಿ ಹಾನಗಲ್)
جم	5 مارچ 1913   ہانجال
وفات	21 جولائی 2009 (96 سال)  ہبلی
وجہ وفات	دل دا دورہ
طرز وفات	طبعی موت
شہریت	برطانوی ہندستان (–۱۴ اگست ۱۹۴۷) ڈومنین بھارت (۱۵ اگست ۱۹۴۷–۲۶ جنوری ۱۹۵۰) بھارت (۲۶ جنوری ۱۹۵۰–)
فنی زندگی
صنف	ہندوستانی کلاسیکل سنگیت
آلات موسیقی	صوت
پیشہ	گائک ،  نغمہ نگار
اعزازات
پدم وبھوشن (۲۰۰۲) سنگیت ناٹک اکادمی اوارڈ (۱۹۷۳)  پدم بھوشن (۱۹۷۱)

گنگوبائی ہنگل کرانا گھرانے دی بھارتی کلاسیکل سنگیت دی عظیم فنکارا اے۔ اس نے خیال گائکی دی پچھان بناؤن وچ موہری کردار نبھائی۔

مڈھلا جیون

گنگوبائی ہنگل دا جم کرناٹک دے دھارواڑ ضلعے وچ دیولونڈی روایت والے پروار وچ 5 مارچ، 1913 نوں ہویا۔ گنگوبائی دے شوہر دا ناں گروراؤ کولگی سی۔ اس دے دو بیٹے بابوراو تے نارائن اتے بیٹی کرشنا کلاسیکل گلوکارہ اے۔

ہندوستانی کلاسکی موسیقی د‏‏ی مشہور گلوکارہ۔ گنگو بائی دا جنم 1913 وچ ریاست کرناٹک دے اک پنڈ ہنگل وچ ہويا۔ انہاں نے موسیقی د‏‏ی ابتدائی تعلیم اپنی والدہ تو‏ں حاصل کيتی۔ بعد وچ انہاں نے ’کرانا گھرانے‘ دے گرو سوائی گاندھرو تو‏ں موسیقی د‏‏ی ہور تعلیم حاصل کيتی۔ممبئی د‏‏ی مقامی تقاریب تے گنیش اتسو دے موقع اُتے پرفارمنس دے ک‏ے گانگوبائی نے اپنے موسیقی دے کیرئیر د‏‏ی شروعات کيتی۔ موسیقی دے ناقدین انہاں د‏‏ی آواز نو‏‏ں بے حد سریلا تے دل نو‏‏ں چھو جانے والا دسیا۔ انہاں نے پنجاہ برس تو‏ں زيادہ وقفے تک موسیقی د‏‏ی خدمت کيتی تے اس دوران انہاں نے ہندوستانی کلاسیکی موسیقی نو‏‏ں اک نويں اونچائی تک پہنچایا۔ کلاسیکی موسیقی دے لئی کيتی گئی خدمات دے لئی انہيں کئی اعزازات دتے گئے جنہاں وچ پدم بھوشن، تانسین اعزاز تے سنگیت ناٹک اعزاز اہ‏م نيں۔ 21 جولائ‏ی 2009 نو‏‏ں 97 برس د‏‏ی عمر وچ انہاں دا انتقال ہويا۔

سنگیت دی سکھیا

اس نوں بچپن توں سنگیت نال پیار سی۔ بچپن دے دناں وچ اوہ گراموپھون سنن لئی سڑک تے دوڑ پیندی سی تے اس آواز دی نقل کرن دی کوشش کردی سی۔ سنگیت دی صلاحیت دیکھ کے کرناٹک سنگیت دی مہان گلوکارہ تے ماں امبابائی نے دھی گنگو نوں سنگیت کھیتر دے کرشن آچاری، دتوپنت اتے کرانا استاد سوائی گندھرو توں بہترین ہندوستانی سنگیت دی سکھیا دوائی۔ اس دی آواز وچ بڑا رس سی۔ کلاسیکل سنگیت دی اوہ اک وزندار آواز سی۔ اس نے گرو شش روایت نوں برقرار رکھیا۔ اپنے گرو کول پہنچن لئی روز اس نوں 30 کلو میٹر سفر کرنا پیندا سی۔ اس نے عبدالکریم خان، بھاسکر راؤ بکھلے، ﷲ دیا خان، فیاض خان، پنڈت بھیمسین جوشی ورگے اس ویلے دے وڈے وڈے گائکاں نوں بہت سنیا سی تے اوہناں توں بہت کجھ سکھیا وی سی۔ اس دی آتم کہانی ‘میرے جیون دا سنگیت’ سرلیکھ ماتحت شائع ہوئی۔

راگاں دا خزانہ

اوہ راگاں دا خزانہ سی۔ اس نے اساوری، کیدار، چندر کونس، دھنسری، پریا، بھیروی، بھیمپلاسی اتے ماروا راگاں دے گائن لئی سبھ توں ودھ واہ-واہ کھٹی۔

میں راگاں نوں ہولی-ہولی اگے ودھاؤن اتے اس نوں ہولی-ہولی کھولن دی حمایتی ہاں تاں کہ سروتا اتسکتا نال اگلے چرن دا انتظار کرن۔ سر دا استمال کنجوس دی طرحاں کرو تاں کہ سروتے راگ دی ہر بریکی دے اہمیت نوں سمجھ سکن۔

— گنگوبائی ہنگل

مرد سنگیتکار جے مسلمان ہندا اے تاں استاد کہاؤن لگدا اے، ہندو ہندا اے تاں پنڈت ہو جاندا اے پر کیسربائی، ہیرابائی اتے گنگوبائی ورگیاں گائکاواں ‘بائی’ ہی رہِ جاندیاں ہن۔

— گنگوبائی ہنگل

اعزاز

صنف اتے جاتی بندھناں نوں پار کر کے سنگیت دے کھیتر وچ ادھی توں ودھ صدی تک اپنا یوگدان پایا جس کر کے اس مہان گلوکارہ نوں بہت سارے وقاری پرسکاراں نال نوازیا گیا۔

• تانسین انعام
• کرناٹک سنگیت نرت اکادمی انعام (1962)
• پدم بھوشن (1971)
• سنگیت ناٹک اکادمی (1973)
• پدم وبھوشن (2002)

21 جولائی 2009 نوں کلاسیکل سنگیت دی مہان وراثت دے اک سرے نوں سامبھن والی اتے اپنی آواز تے دیانتداری نال کئی نویں دسحدے تلاشن والی 97 ورھیاں دی گنگوبائی ہنگل کلاسیکل سنگیت دے پریمیاں نوں ہمیشہ لئی الوداع آکھ گئی۔

حوالے