گنگا دریا دے معاون دریا

گنگا دریا دے معاون دریا
انتظامی تقسیم

گنگا ندی بھارت دی اک پرمکھ ندی ہے۔ اس دا اپ درونی کھیتر گنگا اتے الکنندا وچّ ہن، جو دیوپریاگ وچّ ملکے گنگا بنّ جاندی ہے۔ ایہہ ات‍ترانچل، جواب پردیش، بہار اتے پچھمی بنگال ولوں ہوکے وگدی ہے۔ راج محل دیاں پہاڈیاں دے ہیٹھاں گنگا ندی، جو پرانے سماں وچّ مکھ‍ی ندی ہویا کردی سی، نکلدی ہے جدوں کہ پدما پورب دے ولّ وگدی ہے اتے بانگلادیش وچّ پرویش کردی ہے۔ جمنا، رامگنگا، گھاگھرا، گنڈک، کوسی، مہاندی، اتے سون گنگا دی مہتوپورن سہائک ندیاں ہے ہن۔ چمبل اتے بیتوا مہت‍وپورن اپ سہائک ندیاں ہن جو گنگا ولوں ملن ولوں پہلاں جمنا وچّ مل جاندیاں ہن۔ پدما اتے برہمپتر بانگ‍لادیش وچّ ملدی ہے اتے پدما اتے گنگا دے رپ وچّ وگدی رہندی ہے۔

گنگا وچّ جواب ولوں آکے ملن والی پرمکھ سہائک ندیاں جمنا، رامگنگا، کرنالی (گھاگھرا)، تاپتی، گنڈک، کوسی اتے کاکشی ہن اتے دکھن دے پٹھار ولوں آکے اسوچّ ملن والی پرمکھ ندیاں چمبل، سون، بیتوا، کین، دکھن ٹوس آدی ہن۔ جمنا گنگا دی سبھتوں پرمکھ سہائک ندی ہے جو ہمالہ دی بندرپونچھ سکھر دے آدھار اتے یمنوتری ہمکھنڈ ولوں نکلی ہے۔ ہمالہ دے اوپری بھاگ وچّ اسوچّ ٹونس اتے بعد وچّ لگھو ہمالہ وچّ آؤن اتے اسوچّ گرِ اتے آسن ندیاں ملدیاں ہن۔ ایہناں دے علاوہ چمبل، بیتوا، شاردا اتے کین جمنا دی ہور سہائک ندیاں ہن۔ چمبل اٹاوا دے کول اتے بیتوا ہمیرپر دے کول جمنا وچّ ملدیاں ہن۔ جمنا الہٰ آباد دے نزدیک بائیں ولّ ولوں گنگا ندی وچّ جا ملدی ہے۔ رامگنگا مکھ ہمالہ دے دکھن بھاگ نینیتال دے نزدیک ولوں نکلکے بجنور ضلعے ولوں وگدی ہوئی کنوج دے کول گنگا وچّ جا ملدی ہے۔

کرنالی مپساتنگ نامک ہمند ولوں نکلکے ایودھیا، پھیجاباد ہندی ہوئی بلوان ضلعے دے سیما دے کول گنگا وچّ مل جاندی ہے۔ اس ندی نوں پہاڑ سنبندھی بھاگ وچّ کوریالا اتے میدانی بھاگ وچّ گھاگھرا کیہا جاندا ہے۔ گنڈک ہمالہ ولوں نکلکے نیپال وچّ شالیگرام نام ولوں وگدی ہوئی میدانی بھاگ وچّ نارائنی ندی دا نام پاندی ہے۔ ایہہ کالی گنڈک اتے ترشول ندیاں دا پانی لے کے پرواہت ہندی ہوئی سونپر دے کول گنگا وچّ مل جاندی ہے۔ کوسی دی مکھدھارا ارن ہے جو گوسائی دھام دے جواب ولوں نکلدی ہے۔ برہمپتر دے بیسن دے دکھن ولوں سرپاکار روپ وچّ ارن ندی وگدی ہے جتھے یارو نامک ندی استوں ملدی ہے۔ اس دے بعد ایوریسٹ کنچنجنگھا سکھراں دے وچّ ولوں وگدی ہوئی ارون ندی دکھن دے ولّ 90 کلومیٹر وگدی ہے جتھے اسوچّ پچھم ولوں سونکوسی اتے پورب ولوں تامور کوسی نامک ندیاں اسوچّ ملدیاں ہن۔ اس دے بعد کوسی ندی دے نام ولوں ایہہ شوالک نوں پار کر کے میدان وچّ اتردی ہے اتے بہار راج ولوں وگدی ہوئی گنگا وچّ مل جاندی ہے۔ امرکنٹک پہاڑی ولوں نکلکے سون ندی پٹنے دے کول گنگا وچّ ملدی ہے۔

مدھ پردیش دے مؤ دے نزدیک جنایاب پہاڑ ولوں نکلکے چمبل ندی اٹاوا ولوں 38 کلومیٹر دی دوری اتے جمنا ندی وچّ ملدی ہے۔ کالی سندھ، بناس اتے پاربتی اس دی سہائک ندیاں ہن۔ بیتوا ندی مدھ پردیش وچّ بھوپال ولوں نکلکے جواب - پوروی دشا وچّ وگدی ہوئی بھوپال، ودشا، جھانسی، جالون آدی جلیاں وچّ ہوکے وگدی ہے۔ اس دے اوپری بھاگ وچّ کئی جھرنے ملدے ہن پر جھانسی دے نزدیک ایہہ کمب دے میدان وچّ دھیمے - ہولی وگدی ہے۔ اس دی سمپورن لمبائی 480 کلومیٹر ہے۔ ایہہ ہمیرپر دے نزدیک جمنا وچّ مل جاندی ہے۔ اسنوں پراچین کال وچّ وتراوٹی دے نام ولوں جانیا جاندا سی۔ گنگا ندی دے سجے پاسے کنڈے ولوں ملن والی انیک ندیاں وچّ بانسلئی، دوارکا پوری، میوراکشی، روپنارائن، کنساوتی اتے رسولپر ندیاں پرمکھ ہن۔ جلانگی اتے متھا بھانگا جاں چونیامباوانکنڈے ولوں ملدیاں ہن جو اتیت کال وچّ گنگا جاں پدما دی شاکھا ندیاں سن۔ پر ایہہ ورتمان سماں وچّ گنگا ولوں نویکلا ہوکے برساتی ندیاں بنّ گئیاں ہن۔

حوالے

سودھو