گردت سنگھ سرہالی

بابا گردتّ سنگھ سرہالی
بابا گردتّ سنگھ
جم	25 اگست 1860   سرہالی، برطانوی پنجاب
وفات	24 جولائی 1954 (94 سال)  سرہالی، پنجاب، بھارت
شہریت	بھارت (۲۶ جنوری ۱۹۵۰–) برطانوی ہندستان (–۱۴ اگست ۱۹۴۷) ڈومنین بھارت (–۲۶ جنوری ۱۹۵۰)
عملی زندگی
پیشہ	انقلابی

بابا گردتّ سنگھ (25 اگست 1860 - 24 جولائی 1954) 29 ستمبر 1914 دے بج بج گھاٹ کلکتے دے خونی ساکے نال متعلق مرکزی ہستی سی۔

جیون

بابا گردتّ سنگھ دا جنم 1860 نوں سرہالی کلاں،ضلع امرتسر (برطانوی پنجاب) وچّ ہویا۔ انھا دے پیؤ دا نام سردار حکم سنگھ سی تے گردتّ سنگھ دے بچپن سمیں ہی اوہ روزگار لئی ملایا چلے گئے اتے ٹھیکیداری کرن لگے۔ گردت سنگھ نے اپنے بچپن وچّ بہت تھوڑی تعلیم حاصل کیتی۔ آخر اوہ وی ملایا چلے گئے تے اپنے باپ وانگ ہی ٹھیکیداری دا کم شروع کر لیا۔ 1911 نوں انھا نے جبری مزدوری دے خلاف آواز اٹھائی۔ انھا نے سرکار نوں اوہناں افسراں خلاف لکھتی شکایت کیتی جہڑے غریب پینڈوآں توں وگار کرواؤندے سن۔

گردتّ سنگھ نے اک جاپانی جہاز کاماگاٹا مارو 1914 وچّ کرائے تے لیا تے کینیڈا لئی چل پئے۔ اس وچّ 372 مسافراں وچوں بوہتے پنجابی سکھ سن۔ اوہ ہانگ کانگ توں 3 اپریل 1914 نوں وینکوور نوں چل پئے۔ ایہہ جتھا 22 مئی 1914 نوں کینیڈا دے کنڈھے پہنچیا۔ پر جہاز نوں بندرگاہ تے لاؤن دی اجازت نہ دتی گئی۔ اس گلّ نے یاتریاں وچّ روس نوں جنم دتا۔ اک رات پولیس نے جہاز تے حملہ کیتا تے یاتریاں نے اس دا ٹکرا کیتا اتے ایہہ ساری کہانی جنگل دی اگّ وانگ پھیل گئی۔ اخباراں وچّ سرخیاں لگّ گئیاں۔ کنیڈائی بھارتیاں وچّ تکڑی تلخی پیدا ہو گئی۔

کاماگاٹامارو جہاز بارے بیان

کاماگاٹامارو کانڈ وچّ مقدمہ چل رہے بابا گردتّ سنگھ اپر سرکاری وکیلاں نے کافی سارے جھوٹھے دستاویز تیار کر لئے۔ سرکار ولوں کیتیاں ودھیکیاں دا پاج کھولن واسطے موقع بھال رہے بابا گردتّ سنگھ لئی تاں ایہہ بلی دے بھاگیں چھکا ٹٹن والی گلّ سی۔ اوہ جھٹّ اس بیان دی تیاری وچّ جٹ گیا۔ کامریڈ ارجن سنگھ گڑگجّ ولوں اپنی پستک ‘میرا اپنا آپ’ وچّ دتی جانکاری مطابق انہیں دنیں گڑگجّ سمیت ہور وی کئی وطن پرست جیل وچّ بند سن جنہاں نوں بابا جی اپنی ہڈبیتی سنایا کردے سن۔ بابا گردتّ سنگھ دا بیان ساریاں دی صلاحَ نال تیار کیتا گیا اتے اس نوں لکھن دا کم گڑگجّ نے کیتا۔ 261 پنیاں اتے لکھیا ایہہ بیان 26 جون 1922 نوں عدالت وچّ پیش کیتا گیا۔ اس بیان وچّ پڑتالیا کمیٹی دی رپورٹ اتے پیرا وار ٹپنی کردیاں سارے گھٹناکرم دوران انگریز حاکماں دی بدنیتی دی اصلیت جگّ ظاہر کیتی گئی سی۔ ایہہ بیان عدالتی دستاویز سی اتے اس نوں جگّ ظاہر کرن نال کوئی قانونی اوگیا نہیں سی ہندی۔ اس لئی بابا جی دا ایہہ بیان کاماگاٹا مارو جہاز وچّ اوہناں دے سکتر رہے سردار دلجیت سنگھ نے ظلمی کتھا سرلیکھ ہیٹھ پستک روپ وچّ شائع کروایا۔

باہرلے جوڑ

• ustad daman with nawaz and munnu bhai 6/8 استاد دامن، نواز اور منّو بھائی

حوالے