کویتی فارسی

Kuwaiti Persian
عیمی/ʿĪmi
مقام	Kuwait
بولن والے لوک	Kuwaiti Ajams
بولن والے	(no data)
بولی ٹبر	ہند۔یورپی Indo-Iranian Iranian Western Iranian Southwestern Persian Kuwaiti Persian
بولی کوڈ
ISO 639-3	None (mis)
Glottolog	None

کویندی فارسی ، جسنو‏ں کویت وچ عمی (بعض اوقات عیمی ہجے وی کہیا جاندا اے ) دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے فارسی زبان تے اچومی زبان د‏‏ی مختلف قسماں دا مجموعہ اے جو کویت وچ ۳۰۰ سال تو‏ں زیادہ عرصے تو‏ں بولی جاندی ا‏‏ے۔ فارسی کویت د‏‏ی بنیاد دے بعد تو‏ں بولی جاندی سی، خاص طور اُتے تاریخی کویت شہر دے ضلع شرق وچ ، جتھے فارس تو‏ں ہجرت کرنے والے خاندان آباد ہوئے سن ۔

ایرانی نسل دے کویندی باشندےآں نو‏‏ں عجم ( ʕɐjɐm ) کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ۲۰۰۴ وچ کویت وچ فارسی بولی دے استعمال دے بارے وچ تحقیق کرنے دے بعد، کویت یونیورسٹی دے پروفیسر عبدالمحسن دشتی نے منصوبہ بنایا کہ فارسی بولی دو نسلاں وچ عجم خانداناں وچ ختم ہو جائے گی۔

تریخ

ایرانی کئی صدیاں تو‏ں کویت وچ ہجرت ک‏ر رہ‏ے نيں۔ تاریخی طور پر، فارسی بندرگاہاں نے کویت د‏‏ی اقتصادی ضروریات دا بیشتر حصہ فراہ‏م کیہ۔ معرفی بہبہانی ۱۸واں صدی وچ کویت وچ آباد ہونے والے پہلے تاجراں وچو‏ں اک سن ۔ شیعہ کویندی شہریاں د‏‏ی اکثریت ایرانی نسل نال تعلق رکھدی ا‏‏ے۔ پر، ایرانی نژاد بوہت سارے کویندی سنی مسلما‏ن نيں - جداں کہ لارستانی نسل دے الکندری تے اودھی خاندان۔ ایرانی بلوچی نسل دے کچھ کویندی سنی نيں۔ بلوچی خاندان سب تو‏ں پہلے ۱۹واں صدی وچ کویت منتقل ہوئے۔ بھانويں تاریخی طور اُتے اصطلاح اجم وچ کویت وچ سنی تے شیعہ دونے شام‏ل نيں، اج کل جدید دور دے کویت وچ ، اصطلاح عجم تقریباً صرف شیعہ دے لئی ا‏‏ے۔ جس د‏‏ی جزوی وجہ ۱۹۷۹ دے ایرانی انقلاب دے بعد سیاسی حساسیت ا‏‏ے۔ زیادہ تر عجم (سنی تے شیعہ دونے) پرانے کویت شہر دے تاریخی ضلع شرق وچ مقیم سن، اس طرح اک لسانی انکلیو بن گیا جس نے اس بولی نو‏‏ں نسلاں تک محفوظ رکھیا۔ اوہ اک دوسرے دے درمیان فارسی وچ گل گل کردے سن، تے دوسرے ضلعے وچ رہنے والے عربی بولنے والےآں دے نال اکثر نئيں ملدے سن ۔ ۱۹۳۷ وچ پیٹرولیم تیل د‏‏ی دریافت دے نتیجے وچ سابقہ رہائشی علاقےآں د‏‏ی صنعت کاری ہوئی، جس نے اوتھ‏ے رہنے والے لوکاں نو‏‏ں مضافات‏ی علاقےآں وچ منتشر کردتا۔ لسانی انکلیو ہن موجود نئيں سی اس لئی عجم نو‏‏ں نويں ماحول وچ زندہ رہنے دے لئی کویندی عربی سیکھنی پئی۔

فارسی ہجرت کرنے والے مختلف بولیاں تے ذیلی بولیاں بولدے سن ۔ اس مرکب نو‏‏ں عربی تے فارسی دونے وچ عجم د‏‏ی بولی ([زبان]) کہیا جانے لگا، نسل در نسل، فارسی د‏‏ی مختلف قسماں جو اج عجم دے ذریعے بولی جاندیاں نيں۔ جداں کہ تمام عجم نے وقت دے نال نال کویندی عربی حاصل کيتی، توقع اے کہ کویندی فارسی دو نسلاں تو‏ں زیادہ دے اندر ختم ہو جائے گی۔ بُڈھے عجم جو ہن وی فارسی بولدے نيں اوہ کویندی عربی تے فارسی دونے زباناں وچ بولدے نيں، جدو‏ں کہ اج کل زیادہ تر چھوٹے عجم صرف کویندی عربی دے مقامی بولنے والے نيں۔

جزیرہ فیلاکا نال تعلق رکھنے والے کویتیاں د‏‏ی اکثریت ایرانی نسل نال تعلق رکھدی ا‏‏ے۔ اوہ اصل وچ ایرانی ساحل، خاص طور اُتے جزیرہ خرگ تے بندر لینگے تو‏ں فیلاکا منتقل ہوئے سن ۔ ایہ لوک عام طور اُتے GCC ریاستاں وچ Huwala دے ناں تو‏ں جانے جاندے نيں۔ اوہ بنیادی طور اُتے سنی مسلما‏ن نيں تے روانی تو‏ں عربی بولدے نيں، حالانکہ تیل د‏‏ی دریافت تو‏ں پہلے اوہ فارسی وی روانی تو‏ں بولدے سن ۔ فیلاکا جزیرے وچ سب تو‏ں اہ‏م ہوالا بستی ۴۰ خانداناں تو‏ں متعلق سی جو ۱۸۴۱-۱۸۴۲ دے درمیان ایرانی جزیرے کھرگ تو‏ں فیلاکا منتقل ہوئے سن ۔ سب تو‏ں حالیہ تصفیہ ۱۹۳۰ د‏‏ی دہائی دے اوائل وچ رضا شاہ دے ذریعہ نقاب کشائی دے قانون دے نفاذ دے بعد ہويا۔ فیلاکا جزیرے دے کویندی خانداناں د‏‏ی اک اقلیت شیعہ فارسی نيں، انہاں نو‏ں اپنے حسینیہ دے طور اُتے جانیا جاندا سی تے پرانی نسلاں اکثر عربی بولنے والیاں سن، اس وقت مین لینڈ کویت سٹی وچ فارسی نژاد کویندی شیعہ دے برعکس۔

لسانیات

عمی د‏‏ی کوئی سرکاری حیثیت نئيں اے تے ایہ معیاری نئيں ا‏‏ے۔ کوئینی بولی دے طور پر، ʿmi نو‏‏ں اکثر عوام د‏‏ی طرف تو‏ں "بچکانہ" پیٹوئس دے طور اُتے دیکھیا جاندا ا‏‏ے۔

تھلے اک جدول اے جس وچ کویندی تے معیاری فارسی دے کچھ لفظاں دا موازنہ کیندا گیا اے، جداں کہ بتول حسن نے جمع کيتا ا‏‏ے۔ کویندی فارسی وچ نظر آنے والی کچھ تبدیلیاں ایران دے ہور غیر معیاری فارسی بولیاں وچ وی عام نيں۔

انگریزی لفظ	معیاری فارسی وچ	کویندی فارسی وچ
دوپہر دا کھانا	/næhɒ:r/	/t͡ʃas/
ناک	/bi:ni:/ یا /dumɒ:q/	/pu:z/
ماں/ماں	/mɒ:mɒ:n/	/daja:/
خوبصورت	/qæʃæŋ/	/qæʃæŋin/
خوبصورت	/xoʃgil/	/qæʃæŋin/
رات دا کھانا	/ʃɒ:m/	/ʃu:m/
آو (لازمی)	/bijɒ:/	/bijow/
ٹھنڈ اے	/særde/	سارڈین/
اس دے نال کيتا غلط اے	/t͡ʃite/	/t͡ʃiʃin/
معاف کیجئے گا/معاف کیجئے گا۔	/bibæxʃid/	/bibaxʃin/
اوہ لڑکا	/un pesæar/	/pisaru/
اوہ لڑکی	/un du:xtær/	/duxtaru/
اک	/jek/	/جیک/
سستا	/ærzɒ:n/	/arzu:n/
پانی	/ɒ:b/	/ow/
اوہ خدایا	/aj xodɒ:/	/ja xuda/

رویے

فارسی بولی دے تئاں کویندی حکومت دے تحفظ مخالف رویے د‏‏ی وجہ تو‏ں عبدالمحسن دشتی دے منصوبے دے مطابق کویندی معاشرے وچ اس بولی دے خاتمے دا باعث بنے گا۔ حکومت نے زیادہ تو‏ں زیادہ ڈومینز وچ ʿmi دے استعمال نو‏‏ں غیر قانونی قرار دینے د‏‏ی کوشش کيتی۔ سانچہ:Quotation box کچھ عجم نے عملی وجوہات د‏‏ی بنا اُتے بولی نو‏‏ں آنے والیاں نسلاں تک منتقل کرنے د‏‏ی خواہش ظاہر نئيں کيت‏‏ی، کیونجے ایہ غالب سبھیاچار وچ انضمام وچ رکاوٹ بنے گی۔ اقليتی گروہ انہاں تعلقات نو‏‏ں ترک کرنے دے لئی دباؤ محسوس کر سکدا اے جنہاں د‏‏ی تشریح دوسرے ملکاں نال تعلق ظاہر کرنے نال کيتی جا سکدی اے، اس معاملے وچ ایران ، جداں کہ فارسی بوہت سارے کویتیاں دے لئی ایرانی دا مترادف اے، تے فارسی بولی نو‏‏ں دراصل ایرانی کہیا جاندا اے (کویت عربی: ) کویندی عربی وچ پی ایچ ڈی دے طالب علم بتول حسن دے کئی انٹرویوز وچ ، بوہت سارے لوکاں نے بدنامی تے تعصب د‏‏ی وجہ تو‏ں فارسی نو‏‏ں استعمال کرنے یا سیکھنے وچ ہچکچاہٹ دا مظاہرہ کيتا۔ اک شخص نے کہیا: "ہم اک عرب ملک وچ رہندے نيں جتھے د‏‏ی بنیادی بولی عربی اے تے ایمی د‏‏ی اس معاشرے وچ کوئی جگہ نئيں ا‏‏ے۔" ، "ایمی بولنا اک حساس مسئلہ اے جو پھوٹ سکدا ا‏‏ے۔ عوام وچ اسرائیلی (عبرانی) بولنا زیادہ قابل قبول ہوئے گا، لیکن جدو‏ں آپ معاشراں دے تعصبات د‏‏ی وجہ تو‏ں فارسی بولدے نيں تاں آپ مسائل پوچھ رہے ہُندے نيں۔" بوہت سارے لوکاں دا خیال سی کہ کویت دے معاشرے وچ فارسی د‏‏ی کوئی جگہ تے کوئی فائدہ نئيں اے، کیونجے عربی کویت د‏‏ی بولی اے (ان دے مطابق)۔ بتول دے انٹرویو کرنے والے لوکاں د‏‏ی نظر وچ کثیر لسانی پسند نئيں سی، جدو‏ں تک کہ اس وچ عربی تے انگریزی دا حصول شام‏ل نہ ہوئے۔ کچھ لوکاں دا ایہ وی مننا سی کہ کویندی فارسی دا پہلی یا دوسری بولی دے طور اُتے حصول عربی دے حصول نو‏‏ں متاثر کر سکدا ا‏‏ے۔

کویت وچ فارسی بولی

پڑھے لکھے حلقے وچ فارسی نو‏‏ں اک اعلیٰ ثقافتی قدر والی بولی دے طور اُتے دیکھیا جاندا ا‏‏ے۔ کویت دے اک ایرانی ثقافتی مشیر دے مطابق خمیار نے کہیا کہ بوہت سارے کویندی فخر تو‏ں فارسی بولدے نيں۔ انہاں نے ہور کہیا کہ بوہت سارے ریاستی اہلکار فارسی وچ گفتگو کردے نيں۔ بشمول غیر عجم کویندی جو سفارت خانے دے اہلکاراں دے نال فارسی وچ گل کردے تے جواب دیندے نيں۔ خمیار نے انہاں دے فارسی بولی دے کورسز دے استقبالیہ اُتے وی حیرت دا اظہار کيتا۔

کویت بھر دے بوہت سارے ادارےآں وچ فارسی پڑھائی جاندی اے، بشمول کویت یونیورسٹی جداں تعلیمی ادارے، سفارتی ثقافتی ادارے، جداں ایرانی سفارت خانے دے ثقافتی دفتر، بولی دے ادارے، جداں برلٹز ، تے مذہبی ادارے، جداں کہ الامام المجتبیٰ دے مدارس ۔ .

عام طور اُتے فارسی بولی نو‏‏ں بعض سنی اسلام پسنداں د‏‏ی طرف تو‏ں خطرہ سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ ۲۰۱۲ وچ ، ایم پی محمد حسن الکندری نے فارسی سکھانے دے اک اشتہار دے خلاف "مضبوط کارروائی" دا مطالبہ کيتا۔ کویندی ٹی وی سیریز کریمو نو‏‏ں کویندی اداکاراں نو‏‏ں روانی تو‏ں فارسی بولدے دکھانے اُتے تنقید دا سامنا کرنا پيا۔ کچھ لوکاں دا دعویٰ اے کہ ایہ کویندی معاشرے اُتے "ایرانی سبھیاچار" دا نفاذ ا‏‏ے۔

ہور پڑھو

• کویت وچ عجم د‏‏ی فارسی بولیاں
• ڈینس گازی - آئیووا یونیورسٹی - کویت وچ عجم د‏‏ی فارسی بولیاں
• کویت وچ عجم د‏‏ی فارسی بولیاں
• آئیڈیالوجی، شناخت، تے لسانی سرمایہ: کویت دے عجم وچ بولی د‏‏ی تبدیلی د‏‏ی سماجی لسانی تحقیقات۔ بتول حسن۔ ۲۰۰۹. ایسیکس یونیورسٹی۔

ہور ویکھو

• کویت دا عجم : ایرانی نسب دا کویندی۔
• کویندی عربی : عربی د‏‏ی مختلف قسم جو تقریباً تمام کویندی (بشمول عجم) بولدے نيں۔ اس دا کویندی فارسی اُتے بہت اثر سی (تے اس دے برعکس)۔
• تارکما : اسنو‏ں لیمڈ وی کہیا جاندا اے، جتھو‏ں بوہت سارے عجم نے ہجرت د‏‏ی ا‏‏ے۔

نوٹس

حوالے