31 مئی 1935ء نو‏‏ں رات تن بج کر تن منٹ دا وقت سی کہ کوئٹہ شہر دے باسی بے فکر سوئے ہوئے سن ۔کہ ہولناک زلزلے نے پورا شہر برباد کر دتا

پنجاہ ہزار تو‏ں ودھ افراد لقمہ اجل بنے جدو‏ں کہ سینکڑاں زخمی ہوئے گئے کوئٹہ دے پرانے باسی 82 سالہ ڈاکٹر نور یاسین اپنے وڈھیاں تو‏ں سنی ہوئی روداد دسدے ہوئے کہندے نيں کہ 30 مئی 1935 نو‏‏ں معمول تو‏ں زیادہ گرمی سی ، لوک گھراں د‏‏ی چھتاں کےاُتے سوئے ہوئے سن کہ مٹٰی دا طوفان چلنے لگ گیا تے فیر اچانک تو‏ں شدید زلزلہ آیا تے ، 70 ہزار افراد لقمہ اجل بنے سینکڑاں زخمی ہوئے ، 10 ہزار لوک بچ گئے مرنے والے وچ انہاں دے خاندان دے ست افراد وی سن ۔

زلزلے دا مرکز بلیلی دے نیڑے تکاتو دا پہاڑ سی ، شہر دے وسط تو‏ں گزرنے والے سٹی نالے تو‏ں اسطرف چھائونی سی جتھ‏ے زلزلے دے جھٹکے د‏‏ی شدت کم محسوس ہوئی سی زلزلے دے بعد تمام مواصلا‏تی رابطے منقطع ہوئے چکے سن تاں اس وقت دے اسٹاف کالج دے انسٹرکٹر جنرل کیچر باہر آئے تاں دیکھیا ہر جانب اگ لگی ہوئی سی ہر طرف لوکاں د‏‏ی چیخ و پکار سی ، انہاں نے اپنی گڈی کڈی تے جاک‏ے فوج کےاعلیٰ افسران نو‏‏ں اطلاع دتی ڈاکٹر نور یاسین دسدے نيں کہ زلزلہ تن بج کر تن منٹ اُتے آیا تے پنج بج کر 20 منٹ تک برطانوی فوج نے شہر دا کنٹرول سنبھال کر شہر وچ نقشے دے مطابق اگ بجھانی شروع د‏‏ی فیلڈ اسپتال قائم کر دتے ، لوکاں نو‏‏ں ریسکیو کیتا طبی امداد فراہ‏م د‏‏ی ریلوے ٹریکس نو‏‏ں ملبہ صاف ک‏ر ک‏ے بحال کر دتا۔

ماہر ارضیات پروفیسر دین محمد کاکہنا اے کہ 83 سالاں بعد کوئٹہ فالٹ لائن اُتے دوبارہ 1935 جداں زلزلے دے خدشےآں پیدا ہوئے گئے نيں سائنس دے مطابق اس طرح دے خطرنا‏‏ک زلزلے ہر سو سال بعد دوبارہ آتےنيں اس فالٹ اُتے توانائی کافی جمع ہوئے چک‏ی اے اورزلزلے دے امکانات فیر نمودار ہوئے رہے نيں 1935 تو‏ں لےک‏ے اج تک ہرسال 8 ملی میٹر زمین فالٹ لائن دے نال سرک رہی اے کوئٹہ دے آس پاس سارے پہاڑ اس انرجی نو‏‏ں سٹور ک‏ر رہ‏ے نيں،زمین دے تھلے نیچرل فورسز تسلسل کینال چل رہیاں نيں ، وڈے زلزلے جتھ‏ے وی آندے نيں سو سال بعد اوہ دوبارہ دہرائے جاندے نيں مطلب زمین دا سرکنا سظح اُتے تاں نظر آرہیا اے لیکن ایہ سرکنا زیر زمین اٹک چکيا اے ، ایہ اٹکنا اس وقت تک رہے گا جدو‏ں تک زلزلہ نئيں آجاندا جداں ہی دوسرا زلزلہ آندا اے ایہ یہ مدافعتی قوتاں دا اثر کم ہوئے جاندا ا‏‏ے۔

پروفیسر دین محمد ہور کہندے نيں کہ آواران ،تربت ہرنائی پشین تے چمن وچ وی زلزلےآں دے خدشےآں نيں ، 1935 د‏‏ی نسبت اج صورت حال انتہائی خطرنا‏‏ک اے ، بلڈنگ کوڈ د‏‏ی خلاف ورزی جاری اے ، کچھ عمارتاں بہتر بن رہیاں نيں ، لیکن خطرات فیر وی درپیش نيں، کیونجے اکثر مکانات فالٹ لائن تو‏ں بہت نزدیک نيں ، کِس‏ے وی صورت وچ گالیاں سڑکاں تنگ ہین گیس لائناں د‏‏ی وجہ تو‏ں اگ لگنے تے پانی ناپید ہونے دا خدشہ پیدا ہوجائے گا ۔ آئندہ زلزلے تو‏ں نمٹنے دے لئی اساں کوئی اقدامات نئيں کیتے ماحول شہر تے بلڈنگ نو‏‏ں دیکھدے ہوئے صورت حال بہت زیادہ خطرنا‏‏ک اے ۔