کریمہ مروزیہ
کریمہ مروزیہ | |
---|---|
(عربی وچ: كريمة المروزية) | |
معلومات شخصیت | |
پیدائشی نام | کریمہ بنت احمد بن محمد بن حاتم مروزیہ |
جم | سنہ 975
|
تاریخ وفات | سنہ 1070 (94–95 سال)
|
کنیت | ام الکرام |
لقب | کریمہ مروزیہ |
والد | احمد بن محمد بن حاتم مروزی |
عملی زندگی | |
طبقہ | چوبیسواں |
نسب | مروزیہ |
پیشہ | فقیہ ، محدث |
پیشہ ورانہ زبان | عربی ، فارسی |
ترمیم |
ام الکرام کریمہ بنت احمد بن محمد بن حاتم مروزیہ، مشہور خاتون عالمہ، فقیہہ تے محدثہ نيں، صحیح بخاری دی مشہور راویہ نيں۔ حدیث تے علوم احادیث دی خدمت نوں شادی اُتے ترجیح داں تے پوری زندگی شادی نئيں کيتیاں ۔ انہاں دی اسلام تے علوم اسلام دے تئاں بے پناہ خدمات تے کارنامےآں دی وجہ توں مؤرخین تے علما انھاں "ام الکرام" دے لقب تے کنیت توں پکاردے نيں۔ مکہ وچ مسجد حرام دے پڑوس وچ رہدیاں سن، اپنے والد احمد بن محمد مروزی دے نال علمی اسفار وی کیتے، پوری زندگی احادیث دی تعلیم، اس دے حفظ تے فیر انہاں دی نشر و اشاعت تے روایت وچ گزار دی۔ انہاں دے زمانے دے کبار محدثین تے فقہا توں شرف تلمذ حاصل کيتا۔ اپنے زمانہ دی محدثہ تے مسندہ شمار ہودیاں سن، فراست و فہم وی بہت اعلیٰ سی، صحیح بخاری دی اعلیٰ اسناد انھاں اُتے ختم ہُندیاں نيں، ایتھے تک کہ انھاں راویۃ البخاری کہیا جانے لگیا، انہاں دے بارے وچ لکھنے والا ہر مؤرخ تے مترجم اس دا تذکرہ ضرور کردا اے۔[۱]
استاد
سودھوام الکرام کریمہ نے حدیث تے فقہ نوں اس زمانے دے مشہور کبار محدثین تے فقہا توں حاصل کيتا سی، مثلاً:
- ابو الہیثم کشمیہنی
- زاہر بن احمد سرخسی
- عبد اللہ بن یوسف بن بامویہ اصفہانی
جب کوئی حدیث بیان کردی تاں پہلے اصل توں ملیا لیدیاں سن، صلاح و خیر دے نال نال زبردست معرفت و فہم دی وی حامل سن۔ صحیح بخاری دی کئی مرتبہ روایت کيتی، اک مرتبہ ابو بکر خطیب دی قرات دے نال موسم حج وچ روایت کيتی۔
تلامذہ
سودھو- ابو بکر خطیب
- ابو الغنائم نرسی
- ابو طالب حسین بن محمد زینبی
- محمد بن برکات سعیدی
- علی بن حسین فراء
- عبد اللہ بن محمد بن صدقہ بن غزال
- ابو القاسم علی بن ابراہیم نسیب
- ابو المظفر منصور بن سمعانی
ابو الغنائم نرسی نرسی کہندے نيں: «ميں نے کریمہ دے سامنے صحیح بخاری دا اک نسخہ کڈیا تے انہاں دے سامنے بیٹھ گیا، ست اوراق لکھے تے اسنوں پڑھیا، وچ کچھ اعتراض کرنا چاہندا سی، انھاں نے کہیا: گھبراؤ نئيں، میرے توں اشکال کرو، فیر ميں نے انہاں دے نال اشکالات نوں حل کيتا، فرماندے نيں: ميں نے انہاں توں زاہر دی حدیث پڑھی»۔
علما دی آرا
سودھوامام ذہبی انہاں دے بارے وچ لکھدے نيں: «شیخہ، عالمہ، فاضلہ تے مسندہ ام الکرام کریمہ بنت احمد بن محمد بن حاتم مروزیہ حرم دے پڑوس وچ رہدیاں سن، جدوں کوئی روایت بیان کردی تاں اس دے اصل توں ملیا لیدیاں سن، صلاح و خیر دے نال فہم و فراست دی وی مالک سن، صحیح بخاری نوں بہت مرتبہ بیان کيتا تے روایت کيتی اے »
ابو بکر بن منصور سمعانی کہندے نيں: «ميں نے اپنے والد توں کریمہ دا ذکر کردے سنیا، فرماندے سن : کيتا کِسے انسان نے کریمہ ورگی شخصیت نوں دیکھیا اے ؟»
ابو بکر خطیب کہندے نيں: «کریمہ نے پوری زندگی شادی نئيں کيتی، انہاں دے والد "کشمہین" نال تعلق رکھدے سن تے انہاں دی والدہ "سیاری" دی اولاداں وچوں سن، انہاں دے والد انھاں لےکے بیت المقدس گئے فیر اوتھے توں مکہ واپس آئے، سو سال دی عمر پائیں»
وفات
سودھوام الکرام کریمہ دی وفات سنہ 463ہجری وچ ہوئی۔
ابن نقطہ دے مطابق انہاں دی وفات 465 ہجری وچ ہوئی اے۔
ہبۃ اللہ اکفانی نے عبد العزیز بن علی صوفی دے حوالہ توں 63 بیان کيتا اے، ايسے طرح ابو جعفر محمد بن علی ہمدانی نے وی 63 کہیا اے۔
ذہبی نے وی 463 نوں صحیح تے راجح قرار دتا اے۔
حوالے
سودھو- ↑ سیر اعلام النبلاء، از: شمس الدین ذہبی ج8، ص223