کرنیل سنگھ تھند

کرنیل سنگھ تھند
جم
وفات
باب ادب

ڈاکٹر۔ کرنیل سنگھ تھند پنجابی لوکدھارا دے ٹکسالی مفکر ہن۔ پنجابی لوکدھارا دی پرمانک پچھان بناؤن اتے اک اہم موضوع وجوں اسنوں اکادمک کورساں دا سجیو تے طاقتور انگ بناؤن وچ اوہناں نے ملوان یوگدان پایا اے۔ اوہناں دی دور اندیش نظر، اچیری سوجھ تے کھوجی برتی نے سبھیاچار سائنس تے وراثتی گرو دا سمیل کردیاں مولک دھارناواں پرستت کیتیاں ہن۔ مطالعہ دے کھیتر وچ اپنے کم لئی جانیا جاندا پنجابی مفکر اے۔

جیون ویروا

کرنیل سنگھ دا جم برطانوی پنجاب دے ضلع لائلپور (ہن پاکستان) وچ ماں انند کور اتے پیؤ بھان سنگھ دے گھر ہویا۔ اوہناں نے پنجابی ساہت دے کھیتر وچ پی۔ ایچ۔ڈی تک دی اچیری پڑھائی کیتی اتے کھوج کم نوں عمر بھر جاری رکھیا۔ کرنیل سنگھ دا ویاہ بلونت کور نال ہویا۔ ڈاکٹر۔ تھند گرو نانک دیو یونیورسٹی،امرتسر وچ پروفیسر اتے پنجابی اتہاس، ساہت اتے سبھیاچار ڈیپارٹمنٹ دے مکھی رہے ہن۔ بعد وچ اوہ اسے ہی یونیورسٹی وچ رجسٹرار دے طور تے نامزد ہوئے۔ ڈاکٹر۔ تھند کجھ ویلے لئی لئی پنجاب سٹیٹ یونیورسٹی ٹیکسٹ بکّ بورڈ دے مکھی وی سی۔ 1972–1976 تک، ڈاکٹر۔ تھند پنجاب یونیورسٹی، چنڈی گڑھ وچ پنجابی سٹڈیز دے بورڈ دے کنوینر سی۔ اوہ 1977–1978 وچ گرو نانک دیوَ یونیورسٹی، امرتسر دے سنڈیکیٹ دے میمبر رہے۔

ڈاکٹر۔ تھند دی وشیشگتا دے مکھ کھیتر-

ڈاکٹر۔ تھند دی وشیشگتا دے مکھ کھیتر پنجابی بولی، پنجابی دا پھوکلور تے سبھیاچار توں علاوہ پاکستانی پنجابی ساہت ہیے۔ جتھے اوہ پنجابی بولی، ساہت اتے سبھیاچار نال متعلق ڈیڈھ درجن کتاباں دے لیکھک/ اڈیٹر ہن اتھے اوہناں دے 75 دے لگبھگ کھوج پتر وی چھپ چکے ہن۔ ڈاکٹر۔ تھند ستر دے لگبھگ قومی اتے انتر قومی پدھر دیاں کانفرنساں اتے سیمیناراں وچ یوگدان پا چکے ہن۔ آپ سال 2000 اتے 2003 وچ ادارہ ساؤتھ ایشیا ریویو ولوں پرنس جارج وکھے، کروائیاں گئیاں دوویں عالمی پنجابی کانفرنساں دے پردھان سن۔ ساہت دے آدان-حاصل راہیں ہند-پاک تعقات نوں سکھاویں بناؤن لئی آپ نے پاکستان وچ رچے جا رہے پنجابی ساہت دیاں دو درجن کتاباں فارسی/شاہمکھی توں گورمکھی وچ تیار کروا کے بھارتی پاٹھکاں تک پہنچائیاں ہن۔

ڈاکٹر۔ کرنیل سنگھ تھند دا لوکدھارا وچ مڈھلے پھوکلورسٹ وجوں یوگدان

پنجابی دے مڈھلے پھوکلورسٹ ڈاکٹر۔ ونجارا بیدی اتے کرنیییل سنگھ تھند ہن۔ جہناں نے سبھ توں پہلاں پننجابی لوکدھارا اپر کم شروع کیتا اتے اس نوں اگے توریا۔

ڈاکٹر۔تھند ولوں دتی لوکدھارا دی تشریح

لوکدھارا دو شبد لوک+دھارا دے میل توں بنیا اے۔ ڈاکٹر۔ تھند نے لوک شبد نوں بارے ڈاکٹر۔ ستیندر دے حوالے نال اپنی کتاب وچ لکھیا اے کہ لوک انسانی سماج دا اوہ طبقہ اے جو پنڈتائی تے شعورتاں دی فکر اتے اہنکار توں شونی اک روایت دے پرواہ وچ وچردا اے۔ اس طرحاں جن-سدھارن دے اجیہے گروہ نوں لوک کیہا جاویگا جس کول ورثے وچ ملیاں پرمپراوا دا سانجھا بھنڈار ہووےگا۔

ڈاکٹر۔ کرنیل سنگھ تھند نے لوکدھارا نوں 'لوکیان' دا ناں دے کے 'پھوکلور' دی بھاونا نوں وئکت کرن والا ٹھیک شبد پروان کیتا اے۔ مغربی اتے بھارتی مفکراں دے وچاراں دا تجزیہ کرن مگروں ڈاکٹر۔ تھند لوکدھارا دی تشریح اس پرکار دندے ہن :

"روایتی روپ وچ حاصل لوک ساہت رہتل دے انشا اتے پرانے سبھیاچاراں دے اوشیشا نال بھرپور لوک گروہ دا اوہ علم، جس وچ لوک مانس دی ابھانسان ہووے اتے جس نوں لوک گروہ پروانگی دے کے پیڑھیؤ پیڑھی اگے تورے لوکیان اے۔ اس وچ کلا، ساہت، بولی، انسٹھان، یعقین، کتیے، منورنجن آدی لوک جیون دے کسے وی کھیتر نال متعلق سامان شامل ہو سکدی اے۔ "

کتاباں

انمول پنجابی لیکھ

گد پرکاش

پنجابی دا لوک ورثہ

ایہہ کتاب مول روپ وچ پنجاب دے لوک جیون دے اوہناں پکھاں توں جانو کرواؤندی اے،جس جیون نوں پنجاب دے واسی صدیاں توں جیودے آ رہے ہن۔ اس طرحاں ایہہ پنجابیاں نوں اوہناں دیاں جدی-پشتی ،پرمپراواں،رعایتاں، اکیدیا، وشواساں ،رہریتاں آدی راہیں اوہناں دے سبھیاچار بارے دسدی اے، اوہناں دی شناخت وی کراؤدی اے اتے لوک ورثے بارے بھرویں جانکاری دندی اے۔

لوکیان اتے قرون وسطی پنجابی ساہت (1973)

ایہہ لکھاری دے پی ایچّ ڈی شودھ پربندھ دا کتاب روپ اے جسدا اصلی سرلیکھ 'لوکیان تے پنجابی ساہت دا اثر 1500 توں 1800 ای۔' سی۔ اس وچ سولھویں صدی توں اٹھارھویں صدی تک مہیا پنجابی ساہت دا لوک یانک مطالعہ پرستت کرن دا یتن کیتا گیا اے۔ لوکدھارا دی ساہت مطالعہ دے کھیتر وچ ورتوں دا پہلا یتن اے۔

پنجابی ناول دا سرویکھن تے ملانکن (اڈیٹیڈ)

ساہت مطالعہ پرنالیاں'

پنجابی کہانیاں نوں نور دا ونجارا

سروت بل وشوکوش

بولی ساہت تے سبھیاچار

اعزاز

• 1993-1995 انٹرنیشنل پنجابی ساہت سبھا لندن ولوں فیلوشپ
• بھارت سرکار دے سبھیاچار ڈیپارٹمنٹ ولوں سینئر فیلوشپ
• پاکستان وچ پنجابی بولی دے ساہت دے مطالعہ اتے کم کرن لئی بابا فرید ساہت انعام

حوالے