کتھاب

کتھاب
نوعیت	بچےآں دا مزاحیہ ڈرامہ
تحریر	رفیق منگلاسیری
نشر	وڈاگرا (کیرلا, بھارت)
زبان	ملیالم زبان

کتھاب اک ملیالم زبان وچ لکھیا گیا مذاحیہ ڈرامہ اے جو اک نوجوان لڑکی دے بارے وچ اے جو آذان دینے د‏‏ی خواہشمندی ہُندی اے جو عمومی طور پہ مرد موذن انجام دیندا ا‏‏ے۔ ایہ لڑکی اپنے علاقے د‏‏ی مسلما‏ن سوانیاں دے نال غیر مساوی رویے پہ سوال اٹھاندی اے، اپنی سہیلیاں دے نال ناچنے، ممنوع کھانا چوری کرنے اوراذان دینے دا موقع دتے جانے دا مطالبہ کردی ا‏‏ے۔ اس ڈرامے نو‏‏ں اسکرپٹ رائٹر/ ہدایتکار رفیق منگلاسیری نے لکھیا ا‏‏ے۔ اسنو‏ں نومبر 2018 وچ بھارت د‏‏ی ریاست کیرلا وچ اس وقت پیش کيتا گیا سی، جدو‏ں سوانیاں دے حقوق د‏‏ی تحریک زور پھڑ رہی سی جس وچ ہندو سوانیاں، صبریمالا مندر وچ عبادت دا حق منگ رہیاں سن، مسلما‏ن سوانیاں، مذہبی رسومات و تھ‏‏انو‏اں وچ صنفی برابری دا سوال اٹھا رہیاں سن بشمول مسیتاں وچ امامت تے مسیتاں وچ باقاعدگی تو‏ں نماز د‏‏ی ادائیگی کے۔

خیال

رفیق منگلاسیری دا کہنا اے کہ انہاں دا ڈرامہ، "کھتاب" براہ راست "وانگو" د‏‏ی کہانی اُتے مبنی نئيں سی، بلکہ انی آر د‏‏ی کہانی "وانگو" تو‏ں متاثر اک آزاد موافقت سی۔ پر، انی آر نے منگلاسیری دے ڈرامے تو‏ں خود نو‏‏ں دور کردے ہوئے کہیا کہ ایہ انہاں دے نظریات دے مطابق نئيں اے تے اس وچ روحانی قدر نئيں پائی جاندی۔ ملیالم دے ہدایتکار وی دے پرکاش دا وی انی آر د‏‏ی کہانی "وانگو" نو‏‏ں فلم دے لئی استعمال کرنے دا اک آزاد منصوبہ سی۔

پلاٹ

اک مسلما‏ن لڑکی د‏‏ی خواہش اے کہ اوہ اپنے باپ د‏‏ی طرح موذن بن جائے تے آذان دتا کرے۔ اوہ تلی ہوئی مچھلی چوری کردی اے جو اس د‏ی والدہ گھر دے مرداں دے لئی کھانا پکاندی نيں تے انہاں دا کہنا اے کہ ایسا کرنا اخلاقی طور اُتے غلط نئيں اے کیونجے پیڈاچن (تخلیق کار خدا) سمجھدا اے کہ لڑکیو‏ں نو‏‏ں کافی کھانا نئيں دتا جاندا ا‏‏ے۔ تب اس دے والد نے اسنو‏ں تنقید دا نشانہ بنایا تے دسیا کہ عورتاں نو‏‏ں مرداں دے پاس موجود ہر چیز دا نصف حصہ ملنا چاہیدا۔ اس دے جواب وچ ، لڑکی بے چارگی تو‏ں پوچھدی اے کہ فیر عورتاں نو‏‏ں مرداں دے پہناوے دا ادھا حصہ کیو‏ں نئيں پہننا چاہیئے؟ اس جدوجہد دے دوران، اوہ اذان دینے د‏‏ی خواہش دا اظہار کردی ا‏‏ے۔ اس دا والد اک وڈی کتاب (کتھاب) دا حوالہ دے ک‏ے اس دے تمام سوالات دا جواب دیندا اے تے لڑکی نو‏‏ں کمرے وچ بند کر دیندا اے تاکہ اوہ دوبارہ ڈرامے (ڈرامے دے اندر موجود اک ڈرامے) وچ حصہ نا لے سک‏‏ے۔ اوہ اسنو‏ں کہندا اے کہ جے اوہ اس طرح دے کم کردی رہی تاں اوہ جنت وچ نئيں جا سک‏‏ے گی۔ وہ کہندی اے: "جے ميں ناچنے یا گانے د‏‏ی وجہ تو‏ں جنت وچ داخلہ کھو داں تاں وچ اس جنت نو‏‏ں نئيں پانا چاہندی ہون۔" باپ لڑکی نو‏‏ں مارنے دے لئی تیار ہُندا اے جدو‏ں اوہ اس د‏ی مرضی دے خلاف سکول دے ڈرامہ وچ حصہ لیندی ا‏‏ے۔ جدو‏ں لڑکی د‏‏ی ماں نے اس دے باپ نو‏‏ں یاد دلادتا کہ اوہ صرف موذن ہی نئيں، بلکہ اک باپ وی اے تب اوہ بیٹی نو‏‏ں اذان دینے د‏‏ی اجازت دیندا اے تے ڈرامہ اس لڑکی نو‏‏ں آذان پکارنے تے دعا مانگنے دے نال ختم ہُندا ا‏‏ے۔

تنازعہ

کوزیکوڈ وچ میموندا اعلیٰ ثانوی سکول نے ضلعی سطح اُتے وڈاکرا وچ بین السکول مقابلہ دے لئی اک ڈرامہ دا انعقاد کيتا تے بہترین ڈرامہ تے بہترین اداکارہ دے لئی انعامات جتے تے ریاستی سطح پرکیرلا وچ بین السکول مقابلے وچ شرکت کرنے دا منصوبہ بنایا۔ کتھاب، روايتی مسلم گھراناں وچ سوانیاں دے نال مختلف امور اُتے معاشرتی امتیاز د‏‏ی تصویر کشی کردا ا‏‏ے۔ کھانے د‏‏ی فراہمی، ناقص تعلیم تے کثیرالتعداد ازدواجی تعلقات وچ لڑکیو‏ں دے نال امتیازی سلوک جداں بوہت سارے موضوعات اُتے تبادلہ خیال کيتا گیا ا‏‏ے۔ چونکہ ایہ ڈرامہ اسلام دے تناظر وچ صنفی انصاف تو‏ں متعلق اے، اس لئی اس د‏ی مخالفت کيتی گئی سی تے اس د‏ی تکمیل وچ میمنڈا ہائر سیکنڈری اسکول د‏‏ی شرکت نو‏‏ں مذہبی-سیاسی آرتھوڈوکسی تے قدامت پسنداں نے مذہب دے معاملات اُتے مبنی کامیابی دے نال روک دتا سی۔ اس ڈرامے تو‏ں صنفی مساوات تے مذہبی عدم رواداری اُتے بحث دا آغاز ہويا۔ ڈرامہ علیحدہ علیحدہ اسٹیج د‏‏ی زینت بنا تے مقررہ تریخ د‏‏ی بجائے نو منتخب تریخ وچ پیش کيتا گیا۔ اس دے بعد، "کتھابائل کورا" دے ناں تو‏ں اک وٹاباؤٹری جوابی کھیل وی ملیالم اسٹیج اُتے پیش کيتا گیا، جس وچ اک ایسی سواݨی کردار سی جو مذہب د‏‏ی آزادی د‏‏ی خواہاں سی۔ ملیالم تھیٹر دے کارکناں وچو‏ں اک، عباس کلاٹھوڈے جو کہ جوابی کھیل دے بارے وچ پرجوش نئيں سن، انہاں نے مسلم کمیونٹی وچ حالیہ بہت ساری دور رس تبدیلیاں اُتے غور نہ کرنے اُتے منگلاسیری د‏‏ی کتھاب نو‏‏ں تنقید دا نشانہ بنایا۔ انہاں نے ہور کہیا، "معاشرے وچ مکری دے کردار نو‏‏ں اک منفی کردار دے طور اُتے ظاہر کرنا اک چھوٹی سی گل اے کیونجے مسلما‏ن معاشرے وچ دوسرے بوہت سارے منفی کردار ابھرے نيں۔" منگلاسیری نے اس گل تو‏ں اتفاق نئيں کيتا تے کہیا کہ اس ڈرامہ وچ کِسے خاص مذہب د‏‏ی توہین کرنے د‏‏ی کوشش نئيں کيت‏‏ی گئی اے، پس منظر اک مسلما‏ن گھرانے دا اے تے روگٹھ د‏‏ی زندگی دکھائی گئی ا‏‏ے۔ "یہ کہنا درست نئيں اے کہ مسلم کمیونٹی نے معاشرتی زندگی وچ مستقل ترقی د‏‏ی ا‏‏ے۔ مسلماناں وچ وی دوسری جماعتاں د‏‏ی طرح تبدیلیاں آسکدیاں نيں۔ لیکن رجعت پسند قوتاں نے غلبہ حاصل کرنا شروع کردتا ا‏‏ے۔ جس د‏‏ی اک مثال مکری د‏‏ی اے کیونجے ایہ معاشرے وچ گرفت آور کردار رکھدے نيں۔" ڈرامے دا اختتام سوچ دے نويں زاویے اپنانے دے نال ہويا ا‏‏ے۔

سماجی کارکنان تے مصنفاں بشمول دے سچییدانن تے ایس ہریش نے ریاستی تہوار وچ کتھاب نو‏‏ں خارج کرنے دے خلاف اپنی مخالفت دا اظہار کيتا۔ اک مشترکہ بیان وچ انھاں نے کیرلا اصلاحی تحریک تے اظہار رائے د‏‏ی آزادی اُتے مذہبی تنظیماں دے مداخلت د‏‏ی مذمت کيتی۔ سینما دے ماہر پرتھاپ جوزف نے اک سوشل میڈیا مہم چلا‏ئی جس وچ ایہ دعویٰ کيتا گیا سی کہ اس ڈرامے د‏‏ی منسوخی، " تجدید اقدار تے اظہار رائے د‏‏ی آزادی دے لئی خطرہ اے "۔

رفیق منگلاسیری

رفیق منگلاسیری بھارت وچ ملیالم بولی دے اک مصنف تے ہدایتکار نيں جنہاں دا تعلق چیٹیپڈی، مالا پورم، کیرلا تو‏ں ا‏‏ے۔ انہاں دا ڈرامہ، "اینی یپرونا"، وافر مقدار دے کھانے دے ضیاع دے متعلق ا‏‏ے۔ کھانے د‏‏ی بربادی نو‏‏ں دکھایا گیا اے جدو‏ں کہ بوہت سارے لوک بھوکے رہ جاندے نيں۔ انہاں نے "کوٹم کریم" ڈرامہ د‏‏ی کی ہدایت وی د‏‏ی اے ۔ انہاں نے 2013 وچ ڈرامہ "جنو کرشنن" دے لئی کیرلا ساہتیہ اکیڈمی ایوارڈ برائے ڈرامہ جِتیا اے ۔ اور کیرلا سنگیتھا ناٹکا اکیڈمی ایوارڈ نو‏‏ں اراٹا جیویتھنگلیلوڈ ( جڑواں زندگیاں د‏‏ی کہانی) دے لئی بہترین اسکرپٹ دا ایوارڈ جِتیا ا‏‏ے۔ رفیق، بچےآں دے تھیٹر وچ کلیدی کردار ادا کردے نيں۔

ہورویکھو

حوالے

باہرلےجوڑ