غزل الغزلات
ایہ کتاب ایسے گیتاں اُتے مشتمل اے جو یہودی ہر سال اپنی عید فسح دے موقع اُتے گایا کر دے سن جاں انہاں گیتاں نوں سب دے سامنے پڑھ کے سنایا جاندا سی۔ اس کتاب غزل الغزلات دے پہلے باب دی پہلی آیت توں اس طرح لگدا اے جداں اس کتاب دے مصنف حضرت سلیمان علیہ السلام ہون مگر علما دا نہ صرف انہاں گیتاں دی تصنیف دے حوالے توں اختلاف اے بلکہ تفسیر اُتے وی اختلاف اے۔ حضرت سلیمان علیہ السلام دے دور حکومت دے متعلق اندازہ اے کہ ایہ 970 توں 930 قبل مسیح سی۔ اس لئی اسیں کہہ سکدے نیں کہ ایہ کتاب دسویں صدی قبل مسیح وچ لکھی گئی سی۔ اس کتاب نوں حضرت سلیمان علیہ السلام توں منسوب کرنے دی اک وجہ تے ایہ وی اے کہ اس کتاب دا انداز بیان، اس دی زبان کتاب مقدس دی کتاب واعظ نال ملدا جلدا اے۔ اس لئی اندازہ اے کہ دوناں ای کتاباں اک ای مصنف دی تحریر کردہ نیں۔
اس کتاب وچ ازدواجی زندگی دے طور طریقاں دی وضاحت کیتی گئی اے۔ مشرق وسطیٰ دے رہنے والیاں دی قدیم رسماں دے مطابق اس کتاب وانگ دے گیت شادی بیاہ دے موقعاں اُتے گاۓ جاندے سن، مگر اس توں ایہ ہر گز نئیں کہیا جاسکدا کہ اس کتاب دے گیت یہودی وی اپنی شادی بیاہ دے موقعیاں اُتے گاندے سن۔ سب علما اس بات اُتے متفق نیں کہ انہاں گیتاں وچ جو ہیرو اے اوہ حضرت سلیمان علیہ السلام ای نیں جن نوں بادشاہ تے جوان گڈریے دے طور اُتے پیش کیتا گیا اے۔ مگر اس بات وچ وی اختلاف اے کہ بادشاہ تے گڈریا اک ای شخص دے دو روپ نیں جاں ایہ دو علاحدہ شخصیتاں نیں۔ بعض لوگاں نے ایہ خیال وی پیش کیتا اے کہ اس کتاب دے ذریعے حضرت سلیمان علیہ السلام نے اپنی روداد پیش دی اے۔ اُنہاں دے حرم وچ چونکہ بوہت سی بیویاں تے کنیزاں سن مگر اس دے باوجود انہاں نے اک الہڑ، شوخ و چنچل حسینہ نوں وی اپنے حرم وچ داخل کر لیا، مگر بعد وچ معلوم ہویا کہ اوہ حسینہ کسے چرواہے دے عشق وچ گرفتار اے۔ حضرت سلیمان علیہ السلام نے کسے وی طرح اُس دے دل توں اُس چرواہے دی محبت نکالنے دی کوشش دی مگر کامیاب نہ ہوئے۔ جدوں اوہ کسے طرح حسینہ دے دل توں چرواہے دا خیال نہ کڈ سکے تو انہاں نے اُس حسینہ تے چرواہے نوں اک ہو جانے دتا۔ اوہ چرواہا تے حسینہ شادی کر دے اک ہو جاندے نیں تے حضرت سلیمان علیہ السلام سچی محبت دا راز پا لیندے نیں۔
اس کتاب وچ سمجھایا گیا اے کہ جداں دلہا اپنی دلہن توں وصل دی تمنا رکھدا اے اسی طرح خدا وی اپنی مخلوق توں ملنے دا مشتاق اے۔ اس خدائی محبت نوں کتاب مقدس دے عہد نامہ جدید وچ مختلف مثالاں توں وی سمجھایا گیا اے۔ ایسی ای اک مثال عہد نامہ جدید وچ ایسے چرواہے دی اے جو اپنی گمشدہ بھیڑاں دی تلاش وچ نکلدا اے تے جدوں تک اُنہاں نوں پا نئیں لیندا اس چرواہے نوں سکون نئیں ملدا۔
اس کتاب نوں پنج حصےآں وچ تقسیم کیتا جا سکدا اے:
- دلہن تے اُس دا محبوب (باب 1 تاباب 2 آیت 7)
- محبت کرنے والے جستجو دے بعد اک دوسرے نوں پا لیندے نیں۔(باب 2 آیت 8 تا باب 3 آیت 5)
- دلہا دی اپنی دلہن دے لئی بے قراری (باب 3 آیت 6 باب 4)
- عاشق اپنی معشوقہ دے دروازہ اُتے دستک دے کے چلا جاندا اے (باب 5 تا باب 7 آیت 9)
- عاشق تے معشوق دا وصل۔ محبت دی انتہا (باب 7 تا باب 8)