چی گویرا

چی گویرا
جمیا:	14 مئی 1928 ارجنٹاین
مریا :	9 اکتوبر 1967 بولیویا
گن:	ڈاکٹر، لکھاری، انقلابی
دستخط:

چی گویرا (1928–1967) ارجنٹاین دا اک انقلابی سردار سی۔

کندھ چتر، ڈھاکا، بنگلہ دیش

چی گویرا، اصلی نام ڈاکٹر ارنیستو چی گویرا (14 مئی 1928 – 9 اکتوبر 1967) اک مارکسسٹ انقلابی، ڈاکٹر اتے لکھاری سی۔ چی نے چووی سال دی عمر وچّ اپنے اک دوست ایلبرٹو نال لاطینی امریکہ دی دس ہزار دو سو چالی کلومیٹر لمبی یاترا کیتی۔ اس یاترا دوران ہنڈھائے تجربے بارے چی دا کہنا اے، "میں جنی بے انصافی اتے دکھ محسوس کیتا۔ اس توں بعد میں اوہ نہیں رہا جو میں سی۔" اسنے پیشہ ور کمیونسٹ انقلابی دا جیون راہ چن لیا۔ کیوبا دی ترقی دی لڑائی وچّ فیدل کاسترو دا آخر تک ساتھ اسنے ساتھ دتا۔ موت مگروں چی دا چہرہ انقلابی سرگرمیاں دا نشان بن گیا اے۔

انقلاب دی راہ تے

ڈاکٹری دے طالب علم ہون ناطے چی پورے لاطینی امریکہ وچّ کافی گھمے اتے اس دوران پورے براعظم وچّ پئی غریبی نے اس نوں ہلا کے رکھ دتا۔ نے سٹہ کڈھیا کہ اس غریبی اتے معاشی حالات دے مکھ کارن سن اقرباپروری ، سرمایہ داری اتے سامراجیت، جہناں توں چھٹکارا پاؤن دا واحد طریقہ سی- انقلاب۔ لاطینی امریکہ دی امریکہ ولوں لٹّ دے خاتمے دی اس دی تیبر تانگھ نے اسنوں گوئٹے مالا وچّ پردھان جیکوبو اربینز، دی اگوائی وچّ چل رہے سماج سدھاراں وچّ اس دی شمولیت اتے 1954 وچّ یونائٹڈ فروٹ کمپنی دے زور دین تے گواٹیمالا وچّ سی آئی اے ولوں کروائے راجپلٹے نے اسنوں وچاردھاری طور تے ہور پکا کر دتا۔ اس دے کجھ ہی سماں بعد میکسیکو سٹی وچّ اس نوں راؤل اتے فیدل کاسترو ملے، اتے اوہ کیوبا دے 26 جولائی تحریک وچّ شامل ہو گئے۔ اتے کیوبا دے تاناشاہ بتستا دا تختہ پلٹ کرن لئی کیوبا چلیا گیا۔ چی جلدی ہی انقلابیاں دی کمان وچّ دوجے تھاں تکّ پہنچ گیا اتے بتستا دے خلاف دو سال تکّ چلی تحریک وچّ اس نے مکھ کردار نبھایا۔

جم تے جیون

چی گویرا دا جم 14 جون، 1928 نوں ارجنٹائینا دے شہر روساریؤ وچّ ہویا۔ دو سال دی عمر ہون تکّ چی دمے دی بیماری دا شکار ہو گیا جو اس دے انتلے ساہاں تکّ اسدے سنگ رہی۔ اس بیماری کرکے چی نوں سکول وچّ دیری نال داخل کروایا گیا پر دمے دے لگاتار پیندے دوریاں کارن اس نوں اکثر گھر ہی بیٹھنا پیندا سی۔ کیونکہ چی دے ماں-پیؤ وی راجپالیسی وچّ حصہ لیندے سن تے پڑھن دا شوق رکھدے سن، اس لئی اوہناں نے گھر وچّ اچھی لائبریری بنا رکھی سی جس وچّ دنیاں بھر دا بہترین ساہت اتے مارکس، لینن دیاں کرتاں اپلبھدھ سن۔ اس وجہ کرکے چی نوں بچپن توں ہی پڑھن دا شوق پے گیا تے اس نے جوانی آؤن تکّ ہی مارکس، لینن تے ہور مشہور لکھاریاں تے کویاں دیاں لکھتاں پڑھ لئیاں سن۔ کجھ ‘ودواناں’ مطابق چی اپنی بیماری اتے کتاباں پڑھن دے شوق کارن انقلابی بن گیا۔ اوہ ایہہ نہیں سمجھدے کہ چی دکھنی امریکہ دیاں یاتراواں دوران اکٹھے کیتے اپنے انوبھواں کارن انقلابی بنیا نہ کہ صرف کتاباں پڑھکے۔ چی دے پیؤ دے شبداں وچّ ‘‘انقلابی کسے بیماری جاں جسمانی اپنگتا دی اپج نہیں ہندے جاں صرف جذباتی ہو کے کوئی انقلابی نہیں بن جاندے سگوں ایہہ تاں لٹّ ’تے مشتمل سماجی ڈھانچے ’تے انسان دی انصاف لئی قدرتی کھچّ اے جو ایہو جاے انقلابی پیدا کردی اے۔’’ چی نوں بچپن توں دنیا تر-پھر کے دیکھن دی چاہ سی، اوہ دیکھنا چاہندا سی کہ اس دی ماں-امتحان کیہو-جہی دکھدی اے؟ اس دے دیش-واسی کیہو جیہا جیون جؤندے ہن؟ اوہناں دی غریبی تے مندحالی دے کہڑے کارن ہن؟ اس لگن بارے چی نے 13 سال دی عمر وچّ اپنے پیؤ نوں دسّ دتا۔ چی نے کچھ ڈالر لئے اتے اتری ارجنٹائینا دی یاترا لئی نکل پیا۔ تنّ مہینے بعد اوہ واپس گھر آیا۔ اگلے سالاں وچّ اس نے اپنی سکول دی پڑھائی ختم کیتی اتے بیونس آئرس دی یونیورسٹی وچّ میڈیکل دی پڑھائی لئی داخلہ لے لیا۔ چی دے ماتا-پیؤ وی بیونس آئرس آ گئے پر گھر دی معاشی حالت ماڑی ہون کرکے چی نے اپنی پڑھائی دا خرچہ آپ چکن دا فیصلہ کیتا اتے اک لائبریری وچّ نوکری کر لئی۔

دکھنی امریکہ دا دورہ

اتھے ہی چی اتے اس دے دوست البرٹو نے دکھنی امریکہ دا دورہ کرن دا من بنایا اتے اپنے پرانے موٹرسائیکل تے نکل پئے۔ اس یاترا دوران چی نوں انیکاں وار دمے دے دورے پئے پر اوہ وار-وار اس توں ابھردا رہا اتے یاترا جاری رکھی۔ اوہ چلی، پیرو، کولمبیاں اتے وینجوئیلا توں بیونس آئرس واپس آ گئے۔ اس سفر دوران اوہناں نے کئی کوہڑ آشرماں وچّ کوہڑیاں دے علاج لئی کم کیتا، کساناں دی حالت دیکھی، تامبے اتے شیسے دیاں کھاناں وچّ کم کردے مزدوراں دے نال رہِ کے اوہناں دی بدتر زندگی نوں نیڑیوں ویکھیا تے مزدوراں دی لٹّ کردے کھان مالکاں نوں دیکھیا۔ پورے اٹھ مہینے بعد چی واپس آ کے پڑائی وچّ جٹّ گیا اتے مارچ، 1953 وچّ ڈاکٹری دی ڈگری حاصل کر لئی۔ اس ویلے ارجنٹائینا وچّ پیرون ناں دے ڈکٹیٹر نے راجستا ’تے قبضہ کر رکھیا سی اتے ہر نوجوان ڈاکٹر لئی فوجی نوکری لازمی رکھی پر چی دی منشا ایہہ نوکری کرن دی بالکل نہیں سی، سو اس نے برف-ورگے ٹھنڈے پانی نال اشنان کیتا تے اس نال اسنوں دمیں دا دورہ پے گیا۔ اس حالت وچّ اوہ میڈیکل کمیشن اگے پیش ہویا اتے اس نوں نوکری توں چھٹی مل گئی۔

ہن چی اک وار پھر دکھنی امریکہ دی یاترا ’تے نکل پیا پر اس وار اوہ اکلا سی۔ سبھ توں پہلاں اوہ بولیویا پہنچیا۔ بولیویا دی نویں سرکار نے کجھ کھاناں دا قومیکرن کرکے چنگی بھلّ بنا رکھی سی۔ چی نے کھان-مزدوراں دیاں کلونیاں وچّ جاکے ویکھیا کہ اتھے سبھ پہلاں جیہا سی، چھیتی ہی بولیویا دا انقلاب چی دے منوں لہہ گیا۔ چی مطابق ‘‘سوال تاں ایہہ سی کہ کارناں دے خلاف لڑیا جاندا، نہ کہ اثراں نوں دور کرکے تسلی کر لئی جاندی۔ ایہہ تحریک ضرور ہی فیل ہوویگی، جے ایہہ انڈیئناں دے آتمک نکھیڑے نوں نہیں توڑدی، جے اوہناں دیاں روحاں نہیں جھنجوڑدی تے جے ایہہ اوہناں دے گواچے انسانی وقار نوں بحال نہیں کردی تاں اس ساری گلّ دا کیہ فائیدہ

ہور ویکھو

• چی گویرا دا مقصد

باہرلے جوڑ

حوالے