چی جینگ یی

چی جینگ یی
تاریخ پیدائش	سنہ 1656
تاریخ وفات	سنہ 1719 (62–63 سال)
شہریت	چنگ سلطنت
عملی زندگی
استاذ	آفاق خواجہ ،  خواجہ سید عبد اللہ

چی جینگ یی (چینی: 祁静一؛ 1656ء-1719ء) المعروف ہلال الدین اک چینی صوفی عالم گزرے نیں۔ انہاں نے چینی مسلماناں وچ قادریہ صوفی سلسلہ پھیلانے وچ کلیدی کردار ادا کیتا سی۔ انہاں دے پیرودار اننیں چی داؤزو (祁道祖) یعنی ”استاد اعظم چی“ دے نام سے پکاردے نیں۔

سوانح

چی جینگ یی دا تعلق لنشیا نال سی۔ اوہ لڑکپن وچ منفرد تے الگ تھلگ سن تے انہاں دی پرورش دادی نے کیتی۔ ست برس دی عمر وچ اوہ مدرسے گئے تے مدرسے وچ بارہ برس دی عمر وچ اسلامی کتاباں پڑھنا شروع کیتیاں۔ چی جِینگ یی دے پیروکاراں دے مطابق جدوں چی جینگ یی سولہ برس دے سن تے انہاں دی ملاقات سنہ 1672ء وچ شینینگ وچ معزز عالم آفاق خواجہ نال ہوئی تے چی نے انہاں توں خود نوں انہاں شاگرد بنانے دا مطالبہ کیتا۔ آفاق خواجہ نے جواب دتا: ”میں تواڈا استاد نئیں آں؛ میری قدیم تعلیم آپ نے نئیں سکھنی اے؛ آپ دا استاد پہلے ہی بحر مشرق عبور کر چکیا اے تے مشرقی سرزمین وچ آ چکیا اے۔ اسی لئی آپ نوں جلد گھر پرتنا چاہیدا تے آپ اپنی سرزمین وچ اک مشہور استاد ہون گے۔“

انہوں نے بعد وچ خواجہ سید عبد اللہ توں تعلیم حاصل کیتی۔ سید عبد اللہ محمد صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دی انیہویں نسل توں سن تے اوہ سنہ 1674ء وچ چین داخل ہوئے سن۔ تے چی چینگ یی پہلے صوفی تھے جنہوں نے چین وچ قادریہ مکتب فکر متعارف کروایا۔

کرامت

چی دی جبدوں سیچوان وچ رہائش سی تے قحط آ گیا۔ نہ پانی سی، نہ خوراک تے حکومت شش و پنج دا شکار سی۔ بدھ مت تے تاؤ مت دے بڑے علما دعا کر چکے سن تاہم کوئی اثر نہ ہویا۔ اک حکومتی عہدیدار نے سنیا کہ اک مسلمان چی جینگ یی پہاڑ تے رہندا تے اوہ انہاں دی خدمت وچ حاضر ہویا دعا کرنے دی درخواست کیتی۔ چی راضی ہو گئے۔ عہدیدار نے پوچھیا: ”ساڈے لائق کوئی خدمت۔“ چی نے جواب دتا: ”زیادہ نئیں بس چیالن دریا دے کنارے اک کھوہ بنوا دیؤ۔“ پھر جدوں کنواں تعمیر کروا لیا ے اوہ خود پہاڑ تے گیا تے چی نوں دعا دے لئی بلایا۔ چی اک دفعہ چل کے کنویں دے قریب گئے۔ عہدیدار نے چی نوں کہیا: ”اج آسمان وچ اک وی بدل نئیں تے سورج اگ برسا رہیا اے، میں جا کے چھتری لیا رہیا واں تاکہ آپ نوں سایہ پہنچا سکان۔“ چی نے جواب دتا: ”پریشان نہ ہو۔ آپ نوں جانے دی کوئی ضرورت نئیں تے نہ چھتری لانے کی ضرورت اے، عنقریب ایسا کچھ ہوۓگا جو مینوں دھپ توں بچا لے گا۔“ پھر اچانک مغرب دی طرف آسمان وچ بدل آ گئے تے چھتری دی طرح سورج نوں چھپا لیا تے چی نوں بھی سایہ پہنچایا۔ کچھ دیر بعد بارش شروع ہو گئی تے تن دناں تے راتاں تک برسدی رہی تے قحط سالی توں کئی لوکاں دیاں زندگیاں بچ گئیاں۔

مقبرہ

لنشیا شہر وچ واقع چی جینگ یی دا مقبرہ مزار دی حیثیت اختیار کر چکیا اے تے اسنوں ”دا گونگبئی“ یا ”مقبرہ عظیم“ کہندے نیں، جو چین وچ قادریہ سلسلے دا مرکز اے۔

حوالے