چیف خالصہ دیوان
چیف خالصہ دیوان، پنجاب بھر وچّ وکھ وکھ سنگھ سبھاواں دے پرسار دی مرکزی تنظیم ہے۔ ایہہ 111 سال پہلاں 1902 وچّ بنی سکھ تنظیم ہے۔ شرومنی گردوارہ پربندھک کمیٹی دے برعکس، دیوان اک غیر سیاسی اتے مذہبی، سکھیا اتے سبھیاچاری مدعیاں نال ہی باوستہ ہے۔ 19 اگست، 1902 دے دن اک اکٹھ نے پنتھ دا اک سینٹرل جتھا بناؤن واسطے اک سب-کمیٹی قایم کیتی، جس نے اس دا منشور بناؤنا سی۔ 21 ستمبر، 1902 نوں اس دا منشور پاس کر کے، 30 اکتوبر، 1902 دے دن، چیف خالصہ دیوان قایم کر دتا گیا۔ پہلے دن اس نال 29 سنگھ سبھاواں جُڑیاں ۔ بھائی ارجن سنگھ باگڑیاں اس دے پردھان، سندر سنگھ مجیٹھا سیکٹری تے سوڈھی سجان سنگھ ایڈیشنل سیکٹری بنے۔[۱]سکھاں دا ادارہ ہندیاں ہویا وی چیف خالصہ دیوان نے گوردواریاں نوں مہنتاں توں آزاد کراون دی اکالی لہر دی کدے سپورٹ نہیں کیتی ۔ ایہہ ادارہ ہولی-ہولی انگریز سرکار دی وفادار تے بھروسے یوگ سہیوگی بن گئی۔ گردوارے آزاد کراون دی اکالی لہر زور پھڑدی گئی تے کئی سنگھ سبھاواں نے چیف خالصہ دیوان نالوں اپنا ناطہ توڑ کے اکالی لہر وچّ شامل ہونا شروع کر دتا ۔ایہہ ادارہ پھر وی انگریز سرکار نال جڑیا رہیا تے اسدے مڈہبی تے ودیک سبھاواں وچّ دعاواں کیتیاں جاندیاں سن کہ انگریزی حکومت لمیں سمیں لئی ہندستان وچّ ٹکی رہے ۔ چیف خالصہ دیوان نے انگریز حکومت خلاف سکھاں دی ہر تحریک دی مخالفت کیتی اتھوں تکّ کہ دیس دی آزادی لئی پھانسیاں دے رسے چمن والے دیس-بھگت غدر لہر دے آگوآں نوں سکھی وچوں خارج کرن دا گھناؤنا اعلان وی انگریز سرکار نوں خوش کرن لئی اسے ادارے نے کیتا ۔ چیف خالصہ دیوان دے مکھی سکھاں دی نفرت دے شکار ادوں ہوئے جدوں اوہناں جلیانوالے باغ دے قتل عام دے دوشی جنرل ڈائر نوں سکھاں دی شرومنی ادارے گولڈن ٹیمپل سدّ کے سروپے نال اعزازیا تے اسنوں پنجاب دا رکھوالا اعلانیا ۔
اج اس ادارے ولوں ہیٹھ لکھے ادارے چلائے جاندے ہن۔
- 42 سکول
- یتیم خانے
- بڈھاپا آشرم
- خالصہ ایڈووکیٹ - نیوجلیٹر
- ہسپتال اتے کلینک
ایہہ تنظیم بھائی ویر سنگھ ولوں سرگرم اپرالیاں دے نال قایم کیتا گیا سی۔
پردھان سودھو
- سردار سندر سنگھ مجیٹھیا
- سردار کرپال سنگھ (سابقہ سنسد میمبر)، ہور میبراں دے نال اوہناں دی سدبھاونا دی وجہ نال، بناں چون اپنی موت تکّ لگاتار 17 سال پردھان رہے۔
- سردار چرنجیت سنگھ چڈا (ورتمان )
آنریری سکتر سودھو
- سردار سنت سنگھ
- سردار بھاگ سنگھ انکھی
- سردار سنتوکھ سنگھ سیٹھی (ورتمان)
- ہرندر سنگھ گیانی
مقامی کمیٹیاں اتے پردھان سودھو
دیوان دیاں بہت شاکھاواں ہن، ہر اک خدمختار ہے لیکن امرتسر وچّ دیوان دے مکھ دفتر نوں سدھے طور اتے ذمہ دار ہے۔
حوالے سودھو
my tryst with secularism-An Autobigraphy by Sohan Singh Josh,page 29}}