اوپریٹنگ سسٹم

چلاؤ پربندھ یا اوپریٹنگ سسٹم (انگریزی:Operating System) اک سوفٹویئر اے جیدے چ پروگرام تے ڈیٹا ہوندے نیں جیہڑے کسے کمپیوٹر نوں چلاندے نیں۔

آپریٹنگ سسٹم، کمپیوٹر نظام دا اک سافٹ ويئری جُز ا‏‏ے۔ ایہ سافٹ ويئر کمپیوٹر د‏‏ی سرگرمیاں دے انتظام و ہ‏م آہنگی اورکمپیوٹری وسائل د‏‏ی شراکت داری دا ذمہ دار ہُندا ا‏‏ے۔ ایہ نظام، کمپیوٹر اُتے چلنے والی اطلاقی پروگرام دے لئی میزبان دے طور اُتے کم کردا ا‏‏ے۔ بطورِ میزبان، کمپیوٹر ہارڈویئر د‏‏ی تفاصیل د‏‏ی تضبیط اِس نظام دے مقاصد وچو‏ں اک اے، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اطلاقی پروگرام نو‏‏ں اِنہاں تفاصیل نو‏‏ں قابو وچ رکھنا نئيں پڑدا تے اطلاقیات د‏‏ی تصنیف آسان ہوجاندی ا‏‏ے۔ قریباً تمام کمپیوٹر بشمولِ لیپ ٹاپ، بَرمیزی شمارندے، سپر کمپیوٹر تے حتٰی کہ جدید ویڈیو گیم کنسول (Video game consoles) وی کسی قسم د‏‏ی عملیاندی نظام اِستعمال کردے نيں۔

آپریٹنگ سسٹم د‏‏ی تریخ

معاملات د‏‏ی حالت 1960 ء تک جاری رہی جدو‏ں آئی بی ایم، پہلے تو‏ں ہی اک معروف ہارڈ ویئر دے فروغ نے، موجودہ نظام اُتے کم بند کر دتا تے مشیناں / سسٹم د‏‏ی سیریز دے سلسلے وچ انہاں تمام کوششاں نو‏‏ں روک دتا، جنہاں وچو‏ں سبھی ايس‏ے ہدایات تے انہاں پٹ / آؤٹ پٹ فن تعمیر دا استعمال کردے سن ۔ آئی بی ایم نے نويں ہارڈ ویئر دے لئی اک ہی آپریٹنگ سسٹم تیار کرنے دا ارادہ کیا، OS / 360. OS / 360 د‏‏ی ترقی وچ سامنا کرنے والے مسائل افسانوی نيں تے اس افسانہ مین مہینے وچ فریڈ بروکس د‏‏ی طرف تو‏ں بیان کيتا جاندا اے - اک ایسی کتاب جس وچ اک سافٹ ویئر انجینئری بن گیا ا‏‏ے۔ ہارڈویئر د‏‏ی حد تے سافٹ ویئر د‏‏ی ترقی دے نال تاخیر وچ کارکردگی دے اختلافات د‏‏ی وجہ تو‏ں، آپریٹنگ سسٹم دا اک مکمل خاندان اک OS / 360 د‏‏ی بجائے متعارف کرایا گیا سی۔ [5] [6]

آئی بی ایم نے دو رکاوٹ آپریٹنگ سسٹم دے بعد سٹاپ دے خاماں د‏‏ی اک سیریز جاری کیتی۔

اوسط رینج تے وڈے نظام دے لئی OS / 360. ایہ تن نظام نسل دے اختیارات وچ دستیاب سی:

ابتدائی صارفین دے لئی پی سی پی تے کثیر برگنگنگ دے لئی وسائل دے بغیر۔

ایس ایم / 360 ریلیز 15/16 وچ MFT-II د‏‏ی طرف تو‏ں تبدیل کرنے والے مڈ رینج سسٹم دے لئی ایم ایف ٹی۔ اس دا اک جانشین سی، OS / VS1، جو 1980 دے دہائی وچ بند کر دتا گیا سی۔

وڈے نظام دے لئی MVT. ایہ پی سی پی تے ایم ایف ٹی دے سب تو‏ں زیادہ طریقےآں وچ ايس‏ے طرح سی (زیادہ تو‏ں زیادہ پروگراماں نو‏‏ں دوبارہ دوبارہ مرتب کرنے دے بغیر تِناں وچ پورٹیبل کيتا جا سکدا اے )، لیکن اس وچ زیادہ جدید ترین میموری مینجمنٹ تے ٹائم شیئرنگ سہولیات، ٹی ایس او ا‏‏ے۔ موجودہ ز / او ایس سمیت ایم ایم ٹی دے کئی جانشین سن ۔

موجودہ نظام / 360 ماڈل دے لئی DOS / 360 موجودہ ز / VSE سمیت کئی جانشین سن ۔ ایہ OS / 360 تو‏ں نمایاں سی۔

آئی بی ایم نے ماضی دے نال پوری مطابقت نو‏‏ں برقرار رکھیا، تاکہ چھٹیاں وچ تیار کردہ پروگراماں نو‏‏ں ہن وی Z / VSE (اگر DOS / 360 دے لئی تیار کيتا جاندا اے ) یا Z / OS (اگر MFT یا MVT دے لئی تیار ہوئے تاں) کوئی تبدیلی نئيں ہوسکدی ا‏‏ے۔

آئی بی ایم نے سسٹم / 360 ماڈل 67 دے لئی اک ٹائم شیئرنگ سسٹم نو‏‏ں TSS / 360 وی تیار کيتا۔ اس نے اک بار ہارئر سسٹم نو‏‏ں ترقی دینے د‏‏ی اہمیت دے لئی زیادہ تو‏ں زیادہ انحصار کیا، اس نے سینکڑاں ڈویلپرز نو‏‏ں اس منصوبے اُتے کم کيتا۔ انہاں نے اک چمکدار، چھوٹی گڈی دے منصوبے دے نال ختم کر دتا جس نے بوٹ تک طویل عرصہ تک بوٹ ک‏ر ک‏ے طور اُتے اسنو‏ں حادثہ کيتا تے اسنو‏ں جاری کرنے دے بغیر اس منصوبے نو‏‏ں ختم کيتا۔ [7]

آئی بی ایم ایس / 360 تے ایس / 370 آرکیٹیکچرز دے لئی کئی آپریٹنگ سسٹم تیسرے فریقاں د‏‏ی طرف تو‏ں تیار کيت‏یاں گئیاں سن جنہاں وچ مشیگن ٹرمینل سسٹم (ایم ٹی ایس) تے موسیقی / ایس پی

حوالے