پوادھی اکھاڑا روایت

پوآدھی اکھاڑا روایت دے موڈھی بھگت آسا رام بیدوان دی سمادھ،پنڈ سوہنا، ضلع ایس ۔اے۔ایس۔ نگر (موہالی )،پنجاب ،بھارت

Map of Punjabi dialects in Punjab region

پوآدھ دا خطہ

پوآدھ (انگریزی: Puadh or Powadha) پنجاب ، اتے ہریانہ راجاں دا شمال مغربی بھارت وچ پیندا خطہ اے ۔ ایہہ دریا ستلج اتے گھگر دریانواں وچکار اتے دکھن ، دکھن مشرق اتے مشرق (ہریانہ ) دے ضلع انبالہ نال جڑدے ضلع روپ نگر وچ پیدا اے ۔ اس علاقے وچ پنجابی دی اپّ بھاکھا پوآدھی بولی جاندی اے ۔ اس وچ چنڈی گڑھ سمیت پنچکلا (ہریانہ)، موہالی، روپ نگر ، فتح گڑھ صاحب اتے پٹیالہ (پنجاب ) ضلعیاں دے کھیتر آؤندے ہن۔

پوآدھی اکھاڑا روایت دا پچھوکڑ

اس خطے وچ کسے ویلے پنڈاں وچ اکھاڑا روایت بے حدّ مقبول رہی اے جسنوں پوآدھی اکھاڑا کیہا جاندا سی ۔ سو: سری آسا رام بیدوان جو پوآدھی قصہ کار سن، نوں اس روایت دا موڈھی سمجھیا جاندا اے۔ اج وی موہالی ضلعے دے پنڈ سوہنا وکھے پیندی اوہناں دی سمادھ اتے اکھاڑے لگدے ہن۔ । ایہہ اکھاڑے عام طور تے رات دے ویلے لگدے سن جس وچ اکھاڑے لئی نسچت پنڈ دے آلے دوآلے دے کئی پنڈاں دے مرد لوک اکٹھے ہو کے ایہناں دا آنند ماندے سن ۔ رات دے ہنیرے وچ ایہناں اکھاڑیاں وچ روشنی دا پربندھ کرن لئی ایہناں اکھاڑا ٹولیاں وچ کجھ ممبر مشالچی ہندے سن جو مشالاں بال کے روشنی کری رکھدے سن۔

پوآدھی اکھاڑا لاؤن والی ٹولی دی بنتر

پنڈاں وچ پوآدھی اکھاڑا لاؤن والی ٹولی وچ ۱۸-۲۰ تک کلاکار ہندے ہن جہناں وچ اکّ نچار (عورتاں والے کپڑے پا کے نچن والا مرد) ہندا اے اتے باقی گلوکار منڈلی ، سازندے اتے مچالچی آدی ہندے ہن۔ ٹولی دا اکّ مکھی ہندا اے جسدا رتبہ سبھ توں اہم ہندا اے اتے اوہ سوتردھار دا کردار نبھاؤندا اے۔ سوتردھار پوآدھی بولی وچ قصے دا حوالہ شروع کردا اے جسنوں باقی کلاکار اتے سازندے ولکھن لہجے وچ چکّ لیندے ہن اتے نچار جو ناظرین دی خاص کھچّ دا کارن ہندا اے ، وی خاص ادا نال اس تال تے ناچ کردا اے ۔

اکھاڑے وچ گائے جان والے حوالہ

پوآدھی اکھاڑیاں دی شروعات ہورناں گائکی دے اکھاڑیاں وانگ مذہبی حوالہ جاں منگلاچرن نال ہندی اے۔ بعد وچ ہر طرحاں دے سماجی، تہذیبی، تریخی، اساطیری جاں لوک نائکاں دے حوالہ شامل کر لئے جاندے ہن ۔ ایہناں حوالےآں وچ منورجن دے نال نال سداچارک قدراں قیمتاں، اچا سچا اخلاق اتے سچجی جیون جیون جاچ نال متعلق سامان وی شمل ہندی سی۔

گائے جان والے حوالےآں دی ولکھنتا

پوآدھی اکھاڑیاں وچ گائے جان والی گائکی دی ولکھنتا ایہہ اے کہ اس وچ کسے خاص دھرم، ذات جاں خاص خطے بارے نہیں سگوں سارے دھرماں،خطیاں بارے اتے لوکاں دیاں سدھراں، امیداں امنگاں دی ترجمانی کرن والی گائکی پیش کیتی جاندی اے۔ وکھرتا صرف ایہہ ہندی اے کہ اس پیشکاری دی بولی پوآدھی ہندی اے ۔اس وچ گروآں دے نال نال دیوی دیوتیاں، پیراں فقیراں، خضر خواجے، نگر کھیڑے دے دیوتا، گگا پیر جاں لوک نائکاں دے حوالےآں بارے گایا جاندا اے۔ ایہہ اکھاڑے اس خطے دے لوکاں دی دھرم نرپکھّ سوچ اتے مشرت سبھیاچار دی گواہی بھردے ہن۔

گائکی دیاں ونگیاں

بابا آسارام بیدوان

---

(۱)
او سرستی کے چرنا ما نمسکار جی
او کہندا میں بال انجان دیدے شاعری کا علم
تیرے چرنا ما دھیان
منو لادے پار جی منو لادے پار جی
سرستی کے چرنا ما نمسکار جی

تیری تکلی میں اوٹ
چھنج رچا کرکے سوچ
کوئی سکے نہی ٹوک
منو لادے پار جی منو لادے پار جی
شرستی کے چرنا ما نمسکار جی

تیری اوٹ میں ٹکائی تو اے برمھا کی جائی
ہوجا اکھاڑے ما سہائی
پھڑکے سیتار جی
سرستتی کے چرنا ما نمسکار جی

(۲)

اکّ بات کی ہوگی اکاش بانی،تھانو سچ کا بچن سنانا اے جی ۔۔
دیسی گھی نی لوکاں نوں ایہہ ملنا،ٹیکا طاقت کا پؤُ لوانا اے جی ۔۔
چنگا ددھ وی لوکاں نوں نہی ملنا،سپریٹا وچ لفافیاں دے پانا اے جی ۔۔
انا بوٹیاں کی کلا ختم ہوجو، ہوجو سسّ بہو کا اکّ جا بانا اے جی ۔۔
اتھے بسنا شہر بہت بھاری،بنا تیل تے دیوا جگانا اے جی ۔۔
پرانے راگ نوں کسی نے پچھنا نی،سنو تیمی کا لوک گانا اے جی ۔۔
کہنا پتّ نے باپ کا مننا نی، ایہہ وی بیت جو ربّ کا بھانا اے جی ۔۔
رشوت چغلی کا ہوجو بول بالا،کنیا جم کے گیرو گی نیانا اے جی ۔۔
قدرت والی تا ہوجو کروپی بھاری،بھچال بماریا ہڑا نے آنا اے جی ۔۔
"آسا رام" نے تاں سبھ کجھ دیکھ لیا اے،باقی تھارے اگے زمانے نے آنا اے جی ۔۔

(۳)

جے نلوآ نہ مردا کم سی پورا کنڈھے تے ۔۔
مہاراجہ رنجیت سنگھ جے نہ پیندا منجے تے ۔۔
نہ بریاں سرکارا جے ساڈے راج نوں سانبھ دیاں ۔۔
ساڈے گورے پاؤندے پٹھے میماں بھانڈے مانجدیاں ۔۔

بولیاں دے روپ دیاں وچ

         (۴)
اوس دے سمان وچوں ہوؤُ برکھا
رنڈی تیمی ڈاہنو چھڈّ جو گی چرخہ

بھکھی بھکھڑی کول رڈیالا
لسی ویچے داؤں ماجرہ

نامور پوآدھی اکھاڑا گلوکار

بھگت آسا رام جی بیدوان اس روایت دے موڈھی گلوکار اتے قصہ کار ہوئے ہن۔ ربی سنگھ بینرونپری وی اس روایت وچ وڈملاّ یوگدان پاؤن والے کلاکار ہن۔ ।اسے طرحاں چرن سنگھ جو اسے علاقے دے پنڈ دیال پور؉ سوڈھیاں دے رہن والے ہن وی پچھلے تقریباً ۳۵ سالاں توں اس کلا نوں اتے پوآدھی بولی نوں پرفلت کرن وچ رجھے ہوئے ہن۔ । اس توں علاوہ گامی سنگتپریا وی ایہناں اکھاڑیاں دا نامور گلوکار رہا اے ۔

موجودہ حالت

سماں بدلن نال زبانی گائکی دی ایہہ روایت الوپ ہندی جا رہی اے ۔ پوآدھی علاقے دی الوپ ہندی جا رہی اس روایت نوں سامبھن لئی پنجابی ینیورسٹی ولوں اکّ ڈاکومینٹری تیار کاروائی گئی اے تاں جو آؤن والیاں نسلاں نوں اوہناں دے پرکھیاں دی اس ولکھن لوک وراثت دے دیدار کروائے جا سکن۔। پوآدھ دے کجھ علاقیاں وچ کدے کدائیں اجے وی ایہہ اکھاڑے لگائے جاندے ہن ۔।

ایہہ وی ویکھو

• punjabitribuneonline.comسانچہ:مردہ کڑی
• ربی سنگھ بینرونپوری

[۱]سانچہ:مردہ کڑی

حوالے