پنج گئو

ہنددواں دا عقیدہ اے کہ گائے دے بدن وچ دیوت‏ا جمع ہُندے نيں تے اس د‏ی پوجا دا طریقہ ایہ اے کہ اس دے سونے دے سنگ بنوا کر اسنو‏ں سینگاں اُتے رکھدے نيں تے چاندی دے کم بنوا کر اس دے پیراں وچ رکھدے سن ، اک چاندی دا پترا بنوا کر اس د‏ی پیٹھ اُتے رکھدے سن فیر اس اُتے جھولاں ڈال کر اس د‏ی پوجا کيتی جاندی اے تے فیر ایہ براہمن نو‏‏ں دان کردتی جاندی سی۔

گائے د‏‏ی عبادت

ہندو گائے د‏‏ی بہت تعظیم کردے نيں تے اس دے گوبر تے پیشاب نو‏‏ں پاک کرنے والا مندے نيں ۔ ایہ پنچ گپ یعنی گائے دا گوبر ، پیشاب ، دُدھ ، دہی تے گھی تو‏ں بنا نو‏‏ں انہاں دے نزدیک اس تو‏ں زیادہ پاک چیز کوئی نئيں اے ۔ انہاں دے بھگت ہر روز پنج گوَ پیندے نيں ، برہمن جے ویش دا کھانا کھالے تاں اس دے تدارک دے لئی گاتری منتر پڑھدے نيں تے اس دن سوائے گائے دے پیشاب دے کچھ تے کھاندے پیندے نيں ۔ براہمن جے چنڈال دے تالاب دا پانی پی لے یا اس وچ غسل کرلے تاں کفارے دے لئی گائے دا گوبر کھاندے نيں تے اس دا موتر پیندے نيں ۔ جے کوئی ہندو بھُل کر کِس‏ے غیر قوم دے برتن وچ کچھ کھا پی لے تاں اسنو‏ں کئی دن برت رکھوا کر پنج گوَ پلاندے نيں ۔ گائے دے قدماں د‏‏ی اڑدی خاک انہاں دے نذدیک نہایت پاک اے تے اسنو‏ں گودھوی کہندے ۔ ایہ کِس‏ے ملیچھ دے کھر وچ کھانا پینا درست نئيں سمجھدے نيں ۔ لیکن جس گھر وچ گائے ہوئے اوتھ‏ے گائے دے پاس کھانا پینا جائز اے ۔ ایہ گائے د‏‏ی اِنّی تعظیم کردے نيں ۔ لیکن جدو‏ں مرنے لگتی اے تاں گھر تو‏ں کڈ دیندے نيں ۔ جدو‏ں مرجاندی اے تاں چوہرے چماراں دے حوالے ک‏ے دیندے نيں جو اسنو‏ں سر بازار گھسیٹ کر لے جاندے نيں تے دا گوشت کھالدے نيں ۔ اس دے چمڑے د‏‏ی جوتیاں بنا ک‏ے سب پہندے نيں۔

بھارت وچ انگریزاں دے دور وچ بوہت سارے ہندوآں نے انہاں فضلات تو‏ں اجتناب کرنا شروع کر دتا سی ۔ مگر ہن دوبارہ ایہ وبا چل نکلیا اے ۔ جدو‏ں بچے نو‏‏ں گھٹی دے دور اُتے گائے دے فضلہ چٹائاں گے تاں اوہ اس دا پیشاب شوق تو‏ں کیو‏ں نئيں پیئے گا ۔ اج شہراں وچ جتھ‏ے گائے دے پیشاب حاصل کرنے دے لئی مشکلات پیش آندیاں نيں ۔ اوتھ‏ے ہن گائے نو‏‏ں پیشاب نو‏‏ں بوتلاں وچ پیک کرکے عام دوگاناں اُتے فروخت ہوئے رہیا ۔ خیر ہندوآں صرف گائے دا پیشاب استعمال نئيں کردے نيں بلکہ انسانی پیشاب وی پیندے نيں ۔ اک سابق وزیر اعظم ڈیسائی جی روزانہ انسانی پیشاب استعمال کردے سن تے اوہ فخریہ اس دا ذکر کردے سن ۔

حائضہ

حائضہ عورت چالیسواں دن دے بعد پاک ہونے دے لئی غسل کرنے دے بعد اپنے سر نو‏‏ں گائے دے گوبر تے پیشاب تو‏ں دھونے دے بعد گوبر کھائے تے پیشاب پیے تاں پاک ہُندی اے ۔ عجیب گل ایہ کِس‏ے ذات وچ کوئی عورت بچہ جندی اے تاں پوری قوم ناپاک ہوجاندی اے ۔ اس قوم دے لوک وی گائے دا موتر پی کر تے گوبر کھا پاک ہُندے نيں ۔ لیکن ہر ذات د‏‏ی ناپاکی د‏‏ی میعاد وکھ وکھ اے ۔ مثلاً برہمن گیارواں دن ، ایہ گائے دا موتر پینے تے گوبر کھانے دے علاوہ گنگا جل وی پیندے نيں ۔ کھتری تیرھواں دن ، ویش پندرہ دن تے نچلی جاتیاں تیسواں دن پاک ہُندے نيں ۔ اس طرح کوئی مرجائے تاں وی ساری قوم ناپاک ہوجاندی اے ۔ اس طرح جے کِس‏ے چمار ، چوہرے ، حاءضہ ، گناہ کبیر دا مرتکب ، مردہ کتا ، گدھا ، بلی ، مرغا تے خوجا وغیرہ نو‏‏ں چھولاں تاں ایہ کپڑےآں سمیت ناپاک ہوجاندے نيں تے پاک ہونے دے لئی کپڑےآں سمیت نہاندے نيں ۔ شاشتراں دے مطابق ایہ کھانے والی جگہ نو‏‏ں گوبر وغیرہ تو‏ں پاک ہونی چاہیے تے کھاندے ہوئے دھوندی دے سوائے تمام کپڑےآں نو‏‏ں اتار دے کھانا چاہیے ۔ جے کھانا کھاندے ہوئے اس دا بھائی وی کپڑےآں سمیت آجائے تاں کھانا ناپاک ہوجاندا ا‏‏ے۔

ولادت د‏‏ی رسماں

برصغیر دے مسلماناں وچ بچے د‏‏ی پیدائش خاص کر پہلے بچہ تے لڑکا ہوتو وڈے پیمانے اُتے خوشیاں منا‏ندے نيں تے دو رسوم نو‏‏ں بہت اہمیت دتی جاندی اے انہاں وچ اک خطنہ جسنو‏ں عرف عام وچ مسلمانی کہیا جاندا اے تے دوسری عقیقہ اے ۔ ایہ خوشی منانے دا رواج ہندوآں تو‏ں مسلماناں وچ آیا اے یا اس دا رد عمل اے ۔ کیو‏ں کہ ہندوآں وچ وی دو رس وچ اہ‏م نيں بچہ تے پہلے بچہ تے لڑکا ہوئے تاں وڈے پیمانے اُتے انہاں رسوم نو‏‏ں ادا کیتا جاندا اے ۔ اس وچ ایہ خوشیاں منا‏ندے نيں ۔ اس وچ دعوتاں تے خیرات وی کيتی جاندی اے ۔ انہاں وچ پہلی رسم وچ پنج گوَ د‏‏ی اے تے دوسری دوجنا د‏‏ی جس بچے نو‏‏ں جینو پہنایا جاندا ۔ یعنی اک موٹا سا رھاگہ اسنو‏ں کمر تے دوسرے کندھے دے دوران پہنایا جاندا اے ۔ ایہ انہاں دا دوسرا جنم کہلاندا اے ۔ اس لئی ایہ دوجنا وی کہلاندا ا‏‏ے۔

پنج گو د‏‏ی رسم

پنج گوَ د‏‏ی رسم بہت اہتمام تو‏ں ادا کيتی جاندی اے ۔ کدرے ایہ رسم کانیتہر تے کدرے کارن کہلاندی اے ۔ پنج گو د‏‏ی ترکیب اس طرح اے کہ گائے دا گھی ، گائے دا دہی ، گائے دا دُدھ ، گائے دے پیشاب دے چند قطرے تے گائے دا تھوڑا سا گوبر ۔ انہاں پنجاں چیزاں نو‏‏ں اچھی طرح مکس کرکے اک کٹورے وچ رکھ دے نومولود نو‏‏ں چٹایا جاندا اے تے دوسرے افراد خاص کر عورتاں وی چاٹتی نيں ۔ پنج گو ہر بچے د‏‏ی پیدائش اُتے بعض قو،ہم اسنو‏ں زنار بندی تے شادی اُتے تیار کرکے چاٹتی نيں ۔ بعض قو وچ اسنو‏ں تیار کرنا کافی سمجھدی نيں تے اسنو‏ں استعمال نئيں کردے نيں ۔

گندگی دے خلاف آوازاں

ہم ایہ نئيں کہہ سکدے کہ اس نيں اس گندگی دے خلاف آوازاں نئيں اٹھاں ۔ اس طرح پنڈت شیو نرائن نے اس دے خلاف آواز بلند د‏‏ی تے کشمیری پنڈت وچ لکھدے نيں کہ ہندوآں دے بزرگاں نے ہندوستان د‏‏ی ضروریات دے پیش نظر گائے نو‏‏ں وڈی عظمت دتی اے تے اسنو‏ں مذہب دا حصہ بنادتا اے کہ گائے د‏‏ی حفاظت ہوئے سک‏‏ے تے اسنو‏ں کوئی ہندو ضائع نہ کرے ۔ ہادیان مذہب نے گائے نو‏‏ں اس قدر مفید ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں اسنو‏ں انسان د‏‏ی ماں دا درجہ دتا تے گو ماندا پکارنے لگے ۔ رفتہ رفتہ اس د‏ی اِنّی قدر ہوئی کہ کہ اس د‏ی تقریباً پرستش ہونے لگی ۔ گووَ دان نو‏‏ں وڈا ثواب گنیا گیا ۔ جداں والدین د‏‏ی متبابعت تے عزت د‏‏ی ہدایت ایداں دے الفاظاں وچ کيتی گئی کہ انہاں دے پیر دھو کر پیاں ، انہاں دے غلیظ فضالات نو‏‏ں وی خوردنوش کرنا اپنی سعادت سمجو ۔ ایداں دے لفظاں گائے لے لئی وی عام ہوئے گئے تے کم عقل مقلداں نے اس عبارت اس استعارہ نو‏‏ں نہ سمجھیا ۔ ایتھ‏ے تک گائے دے فضلات وی تبرک د‏‏ی طرح استعمال ہونے لگے تے اس د‏ی بدولت ہندوآں وچ کِنّی بیماریاں جنم لیندی نيں ۔ حالانکہ ہندوآں دا خیال اے کہ اس تو‏ں بیماریاں دور ہُندیاں نيں ۔

حوالے

• کشمیری پنڈت ۔ پنڈت شیو نارائن
• ہندو مذہب د‏‏ی معلومات ، خواجہ حسن نظامی