پران (اداکار)
پران (اداکار) | |
---|---|
(انگریزی وچ: Pran) | |
جم | 12 فروری 1920 [۱] |
وفات | 12 جولائی 2013 (93 سال)[۱]
|
وجہ وفات | نمونیا |
طرز وفات | طبعی موت |
رہائش | ممبئی |
شہریت | برطانوی ہندستان (–۱۴ اگست ۱۹۴۷) |
عملی زندگی | |
پیشہ | اداکار |
پیشہ ورانہ زبان | ہندی |
اعزازات | |
ویب سائٹ | |
ویب سائٹ | باضابطہ ویب سائٹ |
IMDB اُتے صفحات | |
ترمیم |
پران کرشن سکند (12 فروری 1920 – 12 جولائی 2013)، پران دا پورا ناں پران کشن سکند سی ۔ زیادہ تر صرف پرانکے ناں توں جانے جاندے نيں۔ اک بھارتی اداکار نيں۔ جو ہندی سنیما دی فلماں وچ عموماً منفی کرداراں وچ 1940 دی دہائی توں 1990 دی دہائی تک نظر آندے رہے نيں۔ ۔[۲] وہ 1940 تا 1947 دی فلماں وچ بطور ہیرو، 1942 تا 1991کی فلماں وچ بطور ویلن تے 1948 تا 2007 دی بعض فلماں وچ بطور معاون اداکار آئے۔ وہ بولی وڈ دے ایداں بُرے آدمیاں (ولنز) وچ شامل سن جنہاں نے بہ طور ولین اس انڈسٹری اُتے اپنا سکہ ایسا جمایا کہ ساری دنیا وچ دھوم مچادتی۔ انہاں دا چہرہ، اکھاں تے چلنے دا انداز دیکھ دے بعض فلم بین تاں انہاں توں ڈرتے سن ۔ انہاں دا انداز اک خطرناک ولین والا سی ۔ پران 12فروری 1920کو پیدا ہوئے سن تے نمونیے دی بیماری وچ مبتلا ہوکے 12 جولائی2013ء نوں 93 سال دی عمر وچ ممبئی، مہاراشٹر وچ دنیا توں رخصت ہو گئے۔ [۳]
ابتدائی زندگی تے تعلیم
سودھواداکار پران 12 فروری1920کو پرانی دہلی دے اک علاقے بلی ماران دے اک دولت مند پنجابی گھرانے وچ پیدا ہوئے سن ۔ [۴] انہاں دے والد کیول کرشن سکند اک سول انجینئر سن تے سرکاری ٹھیکے لیا کردے سن ۔ انہاں دی ماں دا ناں رامیشوری سی ۔ [۵] تعلیم دے شعبے وچ پران نے وڈی صلاحیتاں دا مظاہرہ کیتا، اوہ بچپن توں ہی میتھس (ریاضی) وچ ماہر سن تے اس سبجیکٹ وچ خاص مہارت رکھدے سن ۔ انہاں دے والد اکثر ملازمت دے سلسلے وچ گھر توں باہر رہندے سن ۔ اس لئی پران نوں متعدد جگہاں توں تعلیم حاصل کرنی پئی جنہاں وچ دہرہ دون، کپورتھلہ، میرٹھ تے اناؤ (یوپی) شامل نيں۔ رام پور دے حامد اسکول توں تعلیم مکمل کرنے دے بعد اوہ دہلی وچ بہ طور پروفیشنل فوٹوگرافر کم کرنے لگے سن ۔ بعد وچ انہاں نے شملہ دا سفر کیتا تے اوتھے رام لیلا دے میلے وچ سیندا دا کردار وی نبھایا سی ۔
کیریئر
سودھوابتدائی کیریئر (1940–1947)
سودھوپران نے 1942سے1946کے دوران لاہور وچ لگ بھگ 22 فلماں وچ کم کیتا سی جنہاں وچوں 18فلماں 1947تک ریلیز ہوگئياں۔ بعد وچ انڈیا پاکستان دے تقسیم دے باعث پران دے کیریر نوں وقتی طور اُتے بریک لگیا، فیر اوہ لاہور توں بمبئی چلے گئے تے جتھے انہاں نے حصول معاش دے لئی وی کافی جدوجہد دی تے اپنے قدم جمانے دے لئی وی بہت کچھ کم کیتے، انہاں نے اک ہوٹل وچ وی کم کیتا، فیر 1948ماں انہاں نوں اداکاری دا موقع مل گیا۔ بمبئی دی فلم نگری وچ انہاں نوں کم دا موقع ایداں ملیا کہ سعادت حسن منٹو تے اداکار شیام دی مدد توں انہاں نوں ’’ضدی‘‘ فلم وچ کم کرنے دا موقع مل گیا، جس وچ لیڈنگ رول دیوآنند تے کامنی کوشل نے کیتے سن ۔ اس فلم دے ذریعے بمبئی وچ پران دے کیریئر دا باقاعدہ آغاز ہويا۔ پہلے انہاں دی فلم ضدی تے فیر وڈی بہن نے وی کم یابی حاصل کيتی۔ ایتھے توں انہاں نے اپنے نويں دور دا آغاز کیتا جس وچ اوہ اک بہت وڈے ولین بن کے منظرعام اُتے آنے والے سن ۔ پران نے بہ طور ولین اک خاص اسٹائل اپنایا سی، اوہ سگریٹ نوشی کردے ہوئے منہ توں دھوئاں دے مرغولے نکالتے سن ۔ یہ اسٹائل بہت مقبول ہويا۔ بعد وچ انہاں نے دلیپ کمار، دیوآنند تے راج کپور دے نال وی بہ طور ولین اپنی اداکارنہ صلاحیتاں دے جوہر دکھائے تے ہر فلم وچ اسی طرح سگریٹ دے مرغولے چھڈدے ہوئے دکھادی دیے۔ دلیپ کمار دی فلماں، آزاد، دیوداس، مدھومتی، دل دتا درد لیا، رام تے شیام تے آدمی وچ پران دی منفی اداکاری بہت زیادہ پسند کيتی گئی۔ اس وچ کوئی شک نئيں کہ اپنی فلماں وچ زیادہ تر پران نے منفی رول کیتے، مگر اک حیرت انگیز گل ایہ سی کہ اوہ اپنے اندر دے ولین نوں جس طرح فلم بیناں دے سامنے پیش کردے سن، اوہدی وجہ توں انہاں نوں بہت شہرت وی ملی تے مقبولیت بھی۔ بعد وچ پرانے ہیروز دی جگہ نويں ہیروز آنے لگے، مگر پران انہاں دے نال وی برابر کم کردے رہے۔ پران نے مزاحیہ رول وی کیتے، خاص طور توں کشور کمار تے محمود دے نال انہاں دی فلماں نے وڈی کم یابی حاصل کيتی۔ محمود دے نال انہاں نے ’’سادھو تے شیطان‘‘، لکھاں وچ ایک‘‘ تے کشور کمار دے نال ’’چھم چھما چھم‘‘ وچ اپنی مزاحیہ اداکاری دے جوہر دکھائے۔ 1969تے 1982کے دوران سب توں زیادہ معاوضہ لینے والے اداکار سن ۔
پران 1940-47کے درمیان اک فلمی ہیرو دے طور اُتے جلوہ گر ہوئے سن تے اسی دور وچ انہاں نے فلمی ولین دے کردار وی نبھائے، لیکن بہ طور فلمی ہیرو اوہ کم یاب ثابت نئيں ہو سکے۔ شاید انہاں دا انداز، انہاں دا چہر ایسا نئيں سی جس توں اوہ فلمی ہیرو لگدے۔ اوہ 1940کے عشرے توں لے کے 1990کے عشرے تک ہندی سنیما دے ولین بنے رہے تے اس حیثیت وچ انہاں نے دھوم مچادی سی کہ انہاں دی شکل دیکھ دے فلم بین تے خاص طور توں خواتین انہاں توں بہت خوف کھاندی سن۔ اوہ اک بہت وڈے کیریکٹر ایکٹر وی سن ۔
سپورٹنگ ایکٹر:
1948سے لے کے 2007کی مدت دے دوران پران نے سپورٹنگ ایکٹر دے کردار وی وڈی خوبی توں نبھائے۔ پران دے بارے وچ کہیا جاندا اے کہ اوہ اک طویل تے بے مثال کیریر دے مالک سن، انہاں نے اپنی پوری زندگی وچ 350سے زیادہ فلماں وچ کم کیتا سی ۔ تے اوہ وی اک توں ودھ دے اک فلماں سن جنہاں نوں اس دور وچ بے پناہ مقبولیت حاصل ہوئی سی۔
پران دی مقبول فلماں
سودھوپران نے سب توں پہلے خاندان (1942)نامی فلم وچ لیڈنگ رول کیتا، اسی طرح انہاں نے پلپلی صاحب(1954) وچ تے اس دے بعد ہلاکو (1956) وچ وی نمایاں کردار ادا کرکے خود نوں اک ورسٹائل اداکار دے طور اُتے منوالیا سی ۔ 1958 وچ آنے والی فلم ’’مدھومتی‘‘ وچ پران نے اپنی اداکارانہ صلاحیتاں دا لوہا منوایا۔ اس فلم دے ہیرو دلیپ کمار سن تے ہیروئن وجیندی مالا سن۔ یہ اپنے دور دی بے پناہ مقبول فلم ثابت ہوئی سی، اس دے علاوہ انہاں نے 1960 وچ جس دیش وچ گنگا بہندی اے (راج کپور) 1967ماں اپکار، 1965ماں شہید، 1970ماں پورب تے پچھم، 1967ماں رام تے شیام، 1969 وچ آنسو بن گئے پھُل، 1970ماں جانی میرا ناں،1972 وچ وکٹوریہ نمبر 203، 1972ماں بے ایمان، 1973ماں زنجیر، 1978 وچ ڈان، 1977ماں امر اکبر انتھونی تے 1984ماں دنیا جیس متعدد مشہور و معروف فلماں وچ کم کرکے اپنی فن کاری دے جوہر وی دکھائے۔ کہیا جاندا اے کہ ایہ اوہ فلماں سن جنہاں نوں پران نے اپنی اداکاری توں لازوال بنادتا۔ انہاں فلماں وچ انہاں دے بُرے آدمی دے کردار نوں وی بہت پسند کیتا گیا تے اچھے آدمی دے کردار نوں بھی۔ انہاں نے دونے طرح دے رولز توں اپنے کرداراں نوں جان بخش دتی سی۔ ایہ انہاں دے فن دی خاص گل سی کہ اوہ ہر کردار وچ جان ڈال دیندے سن ۔
ذاتی زندگی
سودھوپران نے 1945ماں شکلا اہلووالیا نال شادی دی سی۔ انہاں دے دو بیٹے اروند تے سنیل تے اک بیٹی پنکی اے۔ ماضی دا ایہ شان دار اداکار اج ساڈے درمیان نئيں اے، مگر اج وی اوہدی گھن گرج بولی وڈ دے پرداں اُتے دکھادی دیندی اے۔
1998ء وچ پران نوں 78سال دی عمر وچ ہارٹ اٹیک ہويا جس دے بعد انہاں نے فلماں وچ کم کرنا چھڈ دتا۔ لیکن امیتابھ بچن دے اصرار اُتے 1996ماں انہاں نے ’’تیرے میرے سپنے‘‘ تے 1997ء وچ ’’مرتیوداتا‘‘ وچ کم کیتا۔ انہاں فلماں وچ پران نے امیتابھ بچن نوں سہارا دینے دے لئی کم کیتا سی، کیوں کہ اس دور وچ امیتابھ بچن اپنی زندگی دے مشکل ترین دور توں گزر رہے سن ۔ اداکار پران نے ہندی سنیما نوں اپنی زندگی دے پورے چھ عشرے دتے سن، اس فلم نگری وچ انہاں دا وڈا احترام کیتا جاندا سی ۔ بعد وچ لوگاں نے پران نوں ’’پران صاحب‘‘ کہنا شروع کے دتا سی ۔
اداکار تے ولن پران 12جولائی 2013کو طویل عرصہ تک نمونیہ دی جان لیوا بیماری وچ مبتلا رہنے دے بعد 93 سال دی عمر وچ انتقال کے گئے۔[۶] پران دی موت کیتا گیا سی وڈے پیمانے سیاست داناں تے انہاں دے ساتھی فنکاراں نے اظہارِ تعزیت کیتا۔ [۷] وزیر اعظم منموہن سنگھ نے انہاں دی موت اُتے تعزیت دی تے انہاں نوں "اک آئکن" کہیا .[۸] اداکار امیتابھ بچن نے ٹویٹ اُتے اپنے جذبات دا اظہار کیتا تے انہاں نوں فلم انڈسٹری دے اک "شاندار ستون" توں تشبیہ دتی۔ [۹]
ایوارڈز تے اعزازات
سودھواداکار پران نے اپنے کیریئر دے دوران متعدد ایوارڈز وصول کیتے۔ انہاں نے 1967, 1969تے 1972ء وچ فلم فیئر ایوارڈز حاصل کیتے۔ 1997ماں انہاں نوں فلم فیئر لائف ٹائم اچیومنٹ ایوارڈ وی دتا گیا۔ 2000 وچ اداکار پران نوں اسٹارڈسٹ نے ’’ولین آف دتی ملینیم ‘‘ دا ایوارڈ وی دتا سی جو بلاشبہہ انہاں دی فن کارانہ صلاحیتاں دا اعتراف سی ۔2001 وچ آرٹس دے لئی انہاں دی بے مثال خدمات دا اعتراف کردے ہوئے انہاں نوں انڈیا دے پدم بھوشن ایوارڈ توں وی نوازیا گیا سی ۔ 2013ماں پران نوں دادا صاحب پھالکے ایوارڈ وی دتا گیا جو سنیما تے فلماں دے لئی انڈین حکومت دا سب توں وڈا قومی ایوارڈ اے۔ 2010ماں انہاں نوں سی این این دی 25 بہترین تے آل ٹائم ایشیائی اداکاراں دی فہرست وچ وی شامل کیتا گیا۔
شہری اعزاز
سودھوقومی فلم ایوارڈ
سودھو- 2013 – دادا صاحب پھالکے ایوارڈ برائے لائف ٹائم اچیومنٹ۔[۱۱]
فلم فئیر ایوارڈ
سودھو- 1967 – فلم فئیر بہترین معاون اداکار دا ایوارڈ برائے فلم اُپکار[۱۲]
- 1969 – فلم فئیر بہترین معاون اداکار دے ایوارڈ برائے فلم آنسو بن گئے پھُل
- 1972 – فلم فئیر بہترین معاون اداکار دے ایوارڈ برائے فلم بے ایمان
- 1997 – فلم فئیر لائف ٹائم اچیومنٹ ایوارڈ
بنگال فلم جرنلسٹ ایسوسی ایشن ایوارڈ
سودھو- 1961 – BFJA ایوارڈز: بہترین معاون اداکار برائے فلم : جس دیش وچ گنگا بہندا اے [۱۳]
- 1966 – BFJA ایوارڈز: بہترین معاون اداکار برائے فلم : شہید[۱۴]
- 1973 – BFJA ایوارڈز: بہترین معاون اداکار برائے فلم: زنجیر[۱۵]
ہور ایوارڈز تے پہچان
سودھو- 1972–73 – Chitrlok Cine Circle Ahmedabad: "Best Character Artiste Award".
- 1975–76 – Bombay Film Award: Most Versatile Actor.
- 1977–78 – Bombay Film Award: Most Versatile Actor.
- 1978 – North Bombay Jaycees: Best Character Actor.
- 1984 – "Extra Ordinary Special Award as Wizard of Acting" by Bombay Film Award.
- 1984 – Filmgoers Award: Reigning "Abhinay Samrat".
- 1985 – Kala Bhushan Award presented by Punjabi Kala Sangam.
- 1987 – North Bombay Jaycees: Outstanding Performance of Decade.
- "Viyayshree Award" presented for enriching Human Life and Outstanding Attainments India Int. Friendship Society).
- "Ars Gratia Artis" for excellence in emotive Art.
- 1990 – Kala Rattan Award presented by Punjabi Kal Sangam for 50 glorious Years.
- 1990 – Punjab Association: an Award for 50 years in the Industry.
- 1990 – Southall Lion's Club London: "In recognition of Invaluable Services to Charity at the Celebration of Golden Jubilee of his services tot Film Industry.
- 1991 – Cinegoers Award: "Abhinay Samrat Golden Jubilee Award".
- 1992 – Outstanding contribution to Indian Film Industry, Indian Motion Pictures Producers' Association.
- 2000 – Star Screen Lifetime Achievement Award
- 2000 – Zee Cine Award for Lifetime Achievement[۱۶]
- 2000 – "Villain of the Millennium" by Stardust Award.
- 2004 – Lifetime Achievement Award instituted by the Maharashtra Government.[۱۷]
- 2010 – Phalke Icon and Legendary Cine Versatile Cine Star Award by Dadasaheb Phalke Academy.[۱۸]
منتخب فلماں
سودھو- 1940s
- Yamla Jat (1940)
- Khandan (1942)
- Ziddi (1948)
- Barsaat Ki Ek Raat (1948)
- Bari Behen (1949)
- Aparadhi (1949)
- 1950s
- Sheesh Mahal (1950)
- Bahar (1951)
- Biraj Bahu (1954)
- Azaad (1955)
- Kundan (1955)
- Munimji (1955)
- Chori Chori (1955)
- Halaku (1956)
- دیوداس (1955ء فلم) (1956)
- Tumsa Nahin Dekha (1957)
- Madhumati (1958)
- 1960s
- Chhalia (1960)
- Jis Desh Men Ganga Behti Hai (1960)
- Jab Pyar Kisi Se Hota Hai (1961)
- Dil Tera Diwana (1962)
- Half Ticket (1962)
- Phir Wohi Dil Laya Hoon (1963)
- Mere Mehboob (1963)
- Kashmir Ki Kali (1964)
- Rajkumar (1964)
- Mere Sanam (1965)
- Shaheed (1965)
- Gumnaam (1965)
- Do Badan (1966)
- Dil Diya Dard Liya (1966)
- Love in Tokyo (1966)
- An Evening in Paris (1967)
- Patthar Ke Sanam (1967)
- Ram Aur Shyam (1967)
- Milan (1967)
- Upkar (1967)
- Safar (1968)
- Brahmchari (1968)
- Anjaana (1969)
- Tum Se Achcha Kaun Hai (1969)
- Pyar Hi Pyar (1969)
- 1970s
- Ganwaar (1970)
- Tum Haseen Main Jawaan (1970)
- Gopi (1970)
- Heer Raanjha (1970)
- Humjoli (1970)
- Johny Mera Naam (1970)
- Purab Aur Paschim (1970)
- Guddi (1971)
- Naya Zamana (1971)
- Ek Bechara (1972)
- Parichay (1972)
- Victoria No. 203 (1972)
- Jangal Mein Mangal (1972)
- Zanjeer (1973)
- Bobby (1973)
- Jugnu (1973)
- غدر (نکسل قائد) (1973)
- Jheel Ke Us Paar (1973)
- Majboor (1974)
- Zehreela Insaan (1974)
- Sanyasi (1975)
- Dus Numbri (1976)
- Dharam Veer (1977)
- Amar Akbar Anthony (1977)
- Don (1978)
- Des Pardes (1978)
- Chor Ho To Aisa (1978)
- Ganga Ki Saugandh (1978)
- Vishwanath (1978)
- 1980s
- Aap Ke Deewane (1980)
- Dostana (1980)
- Karz (1980)
- Kaalia (1981)
- Naseeb (1981)
- Nastik (1983)
- Andha Kanoon (1983)
- Naukar Biwi Ka (1983)
- Souten (1983)
- سوہنی ماہیوال (1984)
- Insaaf Kaun Karega (1984)
- Raaj Tilak (1984)
- Sharaabi (1984)
- Bewafai (1985)
- Dosti Dushmani (1986)
- Paap Ki Duniya (1988)
- Shukriyaa (1988)
- Shahenshah (1988)
- Toofan (1989)
- 1990s
- Sanam Bewafa (1990)
- Isi Ka Naam Zindagi (1992)
- 1942: A Love Story (1994)
- Tere Mere Sapne (1996)
- Mrityudata (1997)
حوالے
سودھو- ↑ ۱.۰ ۱.۱ سرو ویاپک ادھکار شناختی: https://d-nb.info/gnd/13920914X — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۴ مئی ۲۰۱۴ — عنوان : Pran — اجازت نامہ: Creative Commons CC0 License
- ↑ Gulzar, Govind Nihalani, Saibal Chatterjee (2003). Encyclopaedia of Hindi Cinema. Encyclopædia Britannica (India) Pvt. Ltd., 605. ISBN 8179910660. Retrieved on 15 April 2013.
- ↑ "ہندی سنیما دا اک بے مثال بُرا آدمی پران"، روزنامہ ایکسپریس، 21، مئی 2017ء، https://www.express.pk/story/821939/.
- ↑ "Pran – The legend of Hindi cinema – About Pran". https://web.archive.org/web/20170525140041/http://www.pransikand.com/aboutpran.html. Retrieved on 15 April 2013.
- ↑ Dawar, Ramesh (2006). Bollywood: Yesterday – Today – Tomorrow. Star Publications, 89. ISBN 1-905863-01-2. Retrieved on 15 April 2013.
- ↑ "Veteran actor passes away at 93". Zee News. http://zeenews.india.com/news/nation/veteran-actor-pran-passes-away-at-93_861881.html. Retrieved on 12 July 2013.
- ↑ "Politicians, film fraternity condole Pran's death". New Delhi: Hindustan Times. 12 July 2013. https://web.archive.org/web/20130713221340/http://www.hindustantimes.com/Entertainment/Bollywood/Politicians-film-fraternity-condole-Pran-s-death/Article1-1091591.aspx. Retrieved on 13 July 2013.
- ↑ "Pran was an icon: Prime Minister". New Delhi: Zee News. 12 July 2013. http://zeenews.india.com/news/nation/pran-was-an-icon-prime-minister_861901.html. Retrieved on 13 July 2013.
- ↑ "Bollywood mourns death of beloved Pran 'sahab'". Zee News. 12 July 2013. http://zeenews.india.com/entertainment/celebrity/bollywood-mourns-death-of-beloved-pran-sahab_138904.htm. Retrieved on 13 July 2013.
- ↑ Lata, Bismillah Khan get Bharat Ratnas Rediff, 25 January 2001.
- ↑ "Actor Pran to receive this year's Dadasaheb Phalke Award". Times of India. http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/bollywood/news-interviews/Actor-Pran-to-receive-this-years-Dadasaheb-Phalke-Award/articleshow/19512494.cms. Retrieved on ۱۲ اپریل ۲۰۱۳.
- ↑ "PRAN – Awards". https://web.archive.org/web/20130624022231/http://www.pransikand.com/awards.html. Retrieved on 12 April 2013.
- ↑ 1962:25th Annual BFJA Awards – Awards For The Year 1961 Archived 2010-01-07 at the وے بیک مشین BFJA Awards website.
- ↑ 1967:30th Annual BFJA Awards – Awards For The Year 1966 Archived 2010-01-06 at the وے بیک مشین BFJA Awards website.
- ↑ 1974: 37th Annual BFJA Awards – Awards For The Year 1973 Archived 2008-04-22 at the وے بیک مشین BFJA Awards website.
- ↑ .
- ↑ A lifetime of villainy Prerana Trehan, The Tribune, 25 July 2004.
- ↑ "Aamir, Dev Anand, Pran honoured". Mumbai. 1 May 2010. http://www.mid-day.com/entertainment/2010/may/010410-dadasaheb-phalke-awards.htm. Retrieved on 13 April 2013.