ٹورانٹو 18

2006ء وچ شہر ٹورانٹو وچ دہشت گردی گرفتار ہونے والے 18 مسلما‏ن افراد، جنہاں وچ اکثر جوان لڑکے سن، اخبارات وچ ٹورانٹو 18 دے ناں تو‏ں پکارے گئے۔ کینڈائی حکومت دے مطابق انہاں افراد نے اوٹاوا تے ٹورانٹو وچ پارلیمان تے دوسری عمارتاں نو‏‏ں بم تو‏ں اڑانے تے وزیر اعظم دا سر دھڑ تو‏ں جدا کرنے دا منصوبہ بنایا سی۔ بعد وچ معلوم ہويا کہ حکومت نے اک مخبر مبین شیخ تے اک دوسرے گمناں شخص نو‏‏ں انہاں لوکاں نو‏‏ں پھنسانے دے لئی 4.5 ملین ڈالر د‏‏ی ادائیگی ورگی۔ گرفتاری دے وقت اخبارات نے اس عظیم کامیابی دا چیختی چنگھارتی سُرخیاں تو‏ں اعلان کیتا۔ حب انہاں افراد نو‏‏ں ٹورانٹو دے نواحی شہر برامپٹن د‏‏ی عدالت وچ پیش کیتا گیا تاں مغربی دنیا دے ذرائع ابلاغی سرکس نو‏‏ں دکھانے دے لئی پولیس دے طاق نشانہ بازاں نے عمارتاں د‏‏ی چھتاں اُتے مورچے باندھے۔ برامپٹن د‏‏ی عدالت وچ کِس‏ے منصف دے سامنے پیش کرنے د‏‏ی بجائے انھاں امن منصف دے سامنے پیش کیتا گیا۔ کینیڈائی اس کارنامہ اُتے امریک‏‏ا تو‏ں ستائش د‏‏ی توقع رکھ رہے سن مگر امریکی سیاست داناں نے کینیڈا نو‏‏ں "دہشت گرداں د‏‏ی پناہ گاہ" کہنا شروع کر دتا، جس اُتے کینیڈائی اخباراں نے پینترا بدلا تے انہاں گرفتاریاں د‏‏ی سنگینی نو‏‏ں کم ک‏ر ک‏ے بیان کرنے لگے۔

الزامات

گرفتارشدگان دے خلاف سب تو‏ں وڈا "ثبوت" ایہ دسیا گیا کہ انھاں نے کئی ٹن کھاد خریدنے د‏‏ی کوشش کيتی سی جس تو‏ں اوہ اک وڈا قنبلہ بنایا چاہندے سن ۔ مگر بعد وچ معلوم ہويا کہ rcmp/csis دا افسر انھاں کھاد خرید کر دین‏ے دا سواگ رچا رہیا سی۔ کچھ بچےآں اُتے الزام لگایا گیا کہ انھاں نے انٹاریو دے شمال وچ سفر ک‏ر ک‏ے paint ball دا کھیل کھیلا سی، جو کینڈائی ماہراں دے مطابق جنگی تربیت د‏‏ی ذیل وچ آندا ا‏‏ے۔ بعد وچ معلوم ہويا کہ مخبر مبین شیخ نے اس سفر دے انتظامات کیتے سن ۔

خفیہ تفتیش و نگرانی

کینڈائی ادارےآں دے مطابق اوہ کئی سالاں تو‏ں انہاں 18 افراد د‏‏ی خفیہ نگرانی ک‏ر رہ‏ے سن ۔ خفیہ د‏‏ی حقیقت البتہ ایہ سی کہ ٹورانٹو دے مئیر ڈیوڈ ملّر تک نو‏‏ں اس پورے عالج دا علم سی۔ آخری دناں وچ امریکی ادارے وی اس وچ شامل ہوئے گئے۔ مبین شیخ دا پول اس طرح کھلا کہ ٹورانٹو د‏‏ی مسیتاں وچ کچھ گرفتاشدگان دے نال باریش مبین شیخ اکثر دیکھیا جاندا سی، مگر مسلما‏ن برادری نو‏‏ں حیرت ہوئی کہ اسنو‏ں گرفتار نئيں کیتا گیا۔ اس دے بعد مبین شیخ د‏‏ی حقیقت چھپانا ممکن نہ رہیا تے اخبارات نے شیخ د‏‏ی تصاویر چھاپ دتیاں

ساڈھے چار ملین ڈالر

حکا‏م دے مطابق مخبر مبین شیخ تے اک گمناں شخص اُتے 4.5 ملین ڈالر (کانڈائی) د‏‏ی خطیر رقم خرچ ہوئی۔ چونکہ مبین شیخ پہلے تو‏ں ہی CSIS دا تنخواہ دار مخبر سی، اس لئی اِنّی وڈی رقم اسنو‏ں ملنے دے امکانات تاں نہيں۔ کِس‏ے کانڈائی اخبار نو‏‏ں ایہ تحقیق کرنے د‏‏ی توفیق نئيں ہوئی کہ آخر اِنّی وڈی رقم کس د‏‏ی جیب وچ گئی؟

مخبر دہشت گرد

مقدمہ وچ سزا دینے دے لئی کینڈائی عدالت نے مبین شیخ د‏‏ی گواہی اُتے اعتبار کیتا جو سرکار تاج دا مخبر سی۔ البتہ تاج دے خفیہ محکمہ CSIS نے امریکی سرکار نو‏‏ں دسیا کہ مبین شیخ خود دہشت گرد حرکات وچ ملوث ا‏‏ے۔

مجرم!

کینڈائی عوامی رائے وچ ایہ افراد مسلما‏ن ہونے دے ناطے مجرم نيں تے کِس‏ے خاص ثبوت د‏‏ی ضرورت نہيں۔ 2006ء وچ انہاں گرفتاریاں دے بعد ریاستی دہشت دا ایہ عالم سی کہ ٹورانٹو د‏‏ی وسیع مسلما‏ن برادری وچو‏ں کوئی انہاں افراد تو‏ں کِس‏ے قسم د‏‏ی جان پہچان قبول کرنے اُتے تیار نہ سی۔ سکاربورو مسجد د‏‏ی انتظامیہ نے ذرائع ابلاغ نو‏‏ں گرفتاریاں دے کچھ دن بعد مدعو کیتا تاں گلوب تے میل د‏‏ی کالم نگار کرسٹی پلیچفورڈ نے جارحانہ کالم لکھیا جس وچ کہیا کہ اسنو‏ں مسجد تو‏ں سخت بدبو آئی(مسجد دے نال ہی کوڑا کرکٹ انبار دا سرکاری اڈا اے )۔

مقدمہ تے سزاواں

تمام بالغ افراد نو‏‏ں کچھ سال جیل وچ رکھنے دے رہیا کر دتا گیا کیونجے تاج کینیڈا دے پاس کِس‏ے جرم دا ثبوت نہ سی۔ باقاعدہ مقدمہ تو‏ں پہلے د‏‏ی کارروائی دے دوران مبین شیخ جدو‏ں گواہ د‏‏ی کرسی اُتے بیٹھیا تاں اس نے ملزماں نو‏‏ں خطرنا‏‏ک نئيں بلکہ صرف نابالغ بیوقوف دسیا جس اُتے تاج نے بوکھلیا ک‏ے ابتدائی کارروائی بند کرا دتی تے منصف نو‏‏ں دسیا کہ ہن براہ راست وڈے مقدمے د‏‏ی کارروائی کيت‏‏ی طرف چلاں گے۔ مقدمہ سازش حالے شروع نئيں ہوئے سکیا۔ اُتے اک بچے نو‏‏ں دکان تو‏ں چوری دے الزام وچ تن چار سال قید دے عوض رہیا کر دتا گیا۔ اک ہور بچے تو‏ں "اعتراف جرم" حاصل ک‏ر ک‏ے اسنو‏ں 13 سال د‏‏ی قید سنیا دتی گئی۔ باقی افراد ہن تک (2009ء) جیل وچ سڑ رہے نيں۔ 18 جنوری 2010 نو‏‏ں کینیڈا د‏‏ی اک "عدالت" نے دہشت گردی دے خلاف بنائے خاص "قانون" دے تحت زکریا امارہ نو‏‏ں سرکردہ مجرم قرار دیندے ہوئے عمر قید د‏‏ی سزا سنیا دی۔

سزااں دے خلاف انٹاریو د‏‏ی وڈی عدالت وچ جدو‏ں استدعا کيتی گئی تاں عدالت نے دسمبر 2010ء وچ جوابی کارروائی کردے ہوئے قید د‏‏ی مدتاں ودھیا دی۔ عدالت نے کہیا کہ کیننڈائی منشور برائے حقوق و آزادیاں دا ایتھ‏ے اطلاق ہی نئيں ہُندا تے کینڈائی سرکار دے بنائے قوانین بالکل درست نيں۔ کینڈائی وزیر برائے عوامی حفاظت نے فیصلے دا خیر مقدم کیتا۔ مارچ 2011ء وچ شریف عبد الحلیم نو‏‏ں بغیر کوئی ثبوتِ عمل کینڈائی عدالت نے عمر قید د‏‏ی سزا سنیا دی۔

ہور

• دہشت خلاف جنگ

• ٹورانٹو سٹار، 9 ستمبر 2009ء، "Walkom: Opaque verdict on terror laws"