يحيىٰ بن شرف نووی
| ||||
---|---|---|---|---|
جم |
| |||
وفات |
| |||
ترمیم |
ابو زکریا یحییٰ بن شرف النووی (پیدائش: اکتوبر 1233ء— وفات: 22 دسمبر 1278ء) بہت وڈے علامہ، فقیہ ،محدث تے مصنف نيں۔
ناں و نسب
سودھوکنیت: ابو زکریا۔ لقب : محی الدین۔ ناں یحییٰ بن شرف بن مُری بن حسن بن حسین بن حِزَام بن محمد بن جمعہ الحِزامی نووی حورانی دمشقی ۔
ولادت و پرورش
سودھوامام نووی دی ولادت محرم الحرام دے درمیانی عشرے وچ 631 بمطابق 1233ء وچ دمشق دے علاقے حوران توں متصل اک بستی نوا وچ ہوئی۔ ايسے وجہ توں آپ نووی اکھوائے آپ دے آباؤ اجداد حزام توں ہجرت کرکے ایتھے آباد ہوئے گئے سن ۔
وفات تے علمی خدمات
سودھوامام نووی 19 سال دی عمر وچ دمشق آئے، اوتھے مختلف استاداں توں علم حاصل کيتا، فیر مختلف مدارس دی مسند ہائے درس نوں زینت بخشی، تصنیف و تالیف دا نہایت وقیع کم کيتا جنہاں وچ صحیح مسلم دی شرح Archived 2019-05-18 at the وے بیک مشین، تہذہب الاسماء و اللغات، کتاب الاذکار Archived 2016-09-05 at the وے بیک مشین تے ریاض الصالحین ورگی نہایت اہم کتاباں نيں جنہاں توں ہزاراں نئيں، لکھاں افراد فیضیاب ہُندے تے رہمنائی حاصل کردے نيں۔ 28 سال دمشق وچ گزرنے دے بعد امام صاحب اپنے مولد نویٰ وچ واپس تشریف لے گئے تے ايسے سال 676 ھجری وچ کچھ عرصہ بیمار رہ کے وفات پاگئے۔ لیکن اپنی علمی خدمات دی وجہ توں علمی دنیا وچ زندہ جاوید ہوئے گئے۔[۲]
شیخ یاسین یوسف مراکشی رحمة الله تعالى علیه فرماندے نيں : ميں نے پہلی مرتبہ یحیی بن شرف نووی نوں اس وقت دیکھیا جدوں اوہ تقریبا دس برس دے سن ۔ بچے انہاں نوں اپنے نال کھیلنے دے لئی بلا رہے سن لیکن اوہ کھیلنے نوں تیار نہ سن ۔ جدوں بچےآں نے زبردستی دی تاں اوہ روندے ہوئے قران پڑھنے لگے۔ ميں نے ایہ حالت دیکھی تاں انہاں دے استاد نال ملاقات کيتی تے کہیا :اس بچے اُتے خصوصی توجہ دیجئے! امید اے کہ ایہ اپنے زمانے دا سب توں وڈا عالم وزاہد بنے گا تے لوک اس توں فیضیاب ہون گے۔ ایہ سن کر استاد نے کہیا :کیہ تسيں نجومی ہو؟ (جو آئندہ دی خبر دے رہے ہو) ميں نے کہیا: وچ نجومی نئيں ہاں بلکہ جو الله عزوجل نے میرے توں کہلوایا ميں نے اوہی کہیا اے۔ اس دے بعد استاد انہاں دے والد صاحب توں ملے تے انہاں نوں (امام) نووی دے متعلق دسیا تاں انہاں نے اپنے فرزند دی تعلیم وتربیت اُتے خاص توجہ دتی۔ اوراس گل کيتی شدید حرص دی کہ میرا بیٹا بالغ ہونے توں پہلے پہلے قران کریم ناظرہ ختم کر لے تے فیر واقعی امام نووی نے بالغ ہونے توں پہلے ہی ناظرہ قران پاک ختم کر ليا۔
علما کرام دے آپ دے بارے وچ تعریفی کلمات
سودھوامام ذہبی " فرماندے نيں: انہاں دا علم توں لگاؤ وانہماک ضرب المثل بن گیا سی۔
امام محی الدین " فرماندے نيں: آپ عالم باکمال، زاہد بے مثال تے نڈر وبے باک داعی سن ۔
علامہ رشیدالدین حنفی فرماندے نيں : جدوں ميں نے امام نووی نوں دیکھیا کہ دنیوی آسائشاں توں بالکل دور رہندے تے انتہائی سخت مجاہدات کردے نيں تاں ميں نے انہاں توں کہیا: مینوں خوف اے کہ کدرے آپ ایسی بیماری وچ مبتلا نہ ہوجان جو آپ نوں دینی خدمات توں روک دے۔ آپ نے فرمایا: فلاں شخص نے الله عزوجل دی اِنّی عبادت دی کہ اس دی ہڈیاں خشک ہوگئياں۔ ایہ سن کر وچ سمجھ گیا کہ انہاں نوں ساڈی دنیا توں کوئی غرض ننيں۔ انہاں نوں انہاں دے حال اُتے چھڈ دینا چاہیے. جدوں آپ دے پاس کوئی امرد (خوبصورت لڑکا) پڑھنے دے لئی آندا تاں اپ منع کردیندے۔(رہتل الاسماء، 1/14)
شیخ محمد بن صالح العثیمین " فرماندے نيں: امام نووی " اصحاب شافعی وچوں ایداں دے پائے کہ امام نيں کہ جنہاں دے اقوال معتبر نيں تے شافعیہ وچوں سب توں زیادہ تالیف کيتی حرص رکھنے والے نيں۔ بوہت سارے علوم وچ آپ نے لکھیا اے۔ حدیث تے اس دے علوم، فقہ تے لغت وغیرہ وچ تالیفات موجود نيں۔ بظاہر اللہ اعلم اوہ مخلص ترین مصنف سن جبھی تاں انہاں دی تالیفات نوں مشرق ومغرب وچ پھیلی ہوئی ہيں، شاید ہی کوئی مسجد ہوئے جتھے ریاض الصالحین موجود نہ ہوئے۔ کِسے دی کتاب نوں لوکاں وچ مقبول عام حاصل ہونا بظاہر اس دے اخلاص نیت دی دلیل اے۔
شیخ ولی الدین ابوالحسن فرماندے نيں کہ´´ماں نقرس (یعنی پیر دے جوڑاں وچ درد) دے مرض وچ مبتلا ہويا آپ (امام نووی) میری عیادت دے لئی تشریف لیائے تے صبر دی تلقین کرنے لگے۔جداں جداں اوہ صبر دے متعلق بیان فرما رہے سن میرا مرض دور ہوئے رہیا سی ایتھے تک کہ درد بالکل ختم ہوئے گیا۔ وچ سمجھ گیا کہ ایہ امام نووی دی برکت توں ہويا اے ۔`` (منھاج السوی فی ترجمۃ الامام النووی ملحق رہتل الاسماء واللغات)
کتاباں
سودھوآپ دی چند مشہور تصنیفات ایہ نيں
- منہاج الطالبين
- الدقائق
- تصحيح التنبيہ
- المنہاج فی شرح صحيح مسلم -5 جلد
- التقريب والتيسير فی مصطلح الحديث،
- حلية الأبرار
- خلاصة الأحكام من مهمات السنن وقواعد الإسلام
- رياض الصالحين من كلام سيد المرسلين
- بستان العارفين
- الإيضاح۔ مناسك حج،
- روضة الطالبين - خ " فقه،
- التبيان في آداب حملة القرآن
- المقاصد
- رسالة في التوحيد،
- مختصر طبقات الشافعية لابن الصلاح
- مناقب الشافعيّ
- المنثورات - فقه، وهو كتاب فتاويه،
- مختصر التبيان
- مواعظ، والأصل له،
- منار الهدى -
- في الوقف والابتداء، تجويد،
- الإشارات إلى بيان أسماء المبهمات
- الأربعون حديثا النووية
- المنهاج السوي "
- النهاية في اختصار الغاية
- أغاليط على الوسيط "
- الفتوحات الوهبية
- شرح صحیح مسلم
- رہتل الاسماء واللغات
- کتاب الاذکار
- ریاض الصالحین
- فقہ وچ اک پورا موسوعہ (انسائیکلوپیڈیا) المھذب دی شرح المجموع۔
- شرح اربعین نووی[۳]
وفات
سودھوحوالے
سودھو- ↑ الإمام النووي، عبد الغني الدقر، الطبعة الرابعة، 1415ھ - 1994ء، دار القلم، دمشق
- ↑ [https://web.archive.org/web/20170217203219/http://kitabosunnat.com/kutub-library/riaz-al-saliheen-urdu-1 Archived 2017-02-17 at the وے بیک مشین ریاض الصالحین اردو ( جدید ایڈیشن ) جلد اول - محدث لائبریری [Mohaddis Library]]
- ↑ الأعلام، خير الدين الزركلی، دار العلم للملايين بيروت