وڈا بحران

معاشی مندواڑا (انگریزی: Great Depression) دوجی جنگ عظیم توں پہلاں دنیا بھر وچّ اک بہت ہی تیکھن معاشی مندواڑا سی۔ اس دا ویلہ وکھ-وکھ دیساں وچّ وکھ-وکھ سی پر زیادہتر دیساں وچّ ایہہ 1930 دے لگبھگ شروع ہویا اتے 1940 دے لگبھگ تکّ چلدا رہا۔ ایہہ 20ویں صدی دا سبھ توں لمبا، سبھ توں گمبھیر اتے سبھ توں ودھ دیساں نوں متاثر کرن والا مندواڑا سی۔

ڈوروتھیا لینگ دی پرسدھ فوٹو "مہاجر ماں" جو کیلیفورنیا دے غریب کساناں دی حالت دا عکاس ہے ، فوٹو دے وچکار وچّ 32 سالا فلارینس اونز تھامسن ہن ، جو ستّ بچیاں دی ماں سن ۔ مارچ 1936

1929 دے مہان ڈپریشن دے وچّ وال اسٹریٹ اتے نیویارک سٹاک ایکسچیز دے باہر لوک جمع ہاں ۔

وڈا معاشی بحران ( انگریزی زبان : The Great Depression ) دوجی وڈی لڑائی توں پہلاں دے دہاکے وچّ اک عالمی معاشی سنکٹ سی ۔ وکھ وکھ دیساں وچّ ایہہ وکھ وکھ دور وچّ رہا ، پر سارے دیساں وچّ ایہہ سنکٹ 1929 توں لے کے 1930 دے دہاکے دے آخر وچّ جاں 1940 دے دہاکے دے شروع وچّ تکّ رہا ۔ ایہہ 20 ویں صدی دا سبھ توں وڈا ، سبھ توں وڈے کھیتر اتے گھیریا ہویا اتے سبھتوں گہرا سنکٹ سی اتے اج 21 ویں صدی وچّ وی دنیا مالی حالت دے گراوٹ دے بارے ایہہ سنکٹ دی مشثل دتی جاندی ہے ۔ سنکٹ دی شروعات امریکہ وچّ 29 اکتوبر 1929 نوں بازار حصص دے ٹٹن نال ہویا سی ( جس نوں سیاہ منگل کیہا جاندا ہے ) , لیکن بہت تیزی نال ایہہ سنکٹ دنیا دے ہر دیس تکّ پھیل گیا ۔

معاشی بحران نے دنیا دے لگبھگّ ہر دیس ، غریب اتے امیر دوناں ، اتے تباہ کن اثر کیتا ۔ نجی کمائی ، چونگی دی کمائی ، منافع اتے قیمتاں وچّ کمی ، اتے قومانتری وپار ادھا توں دو تہائی رہِ گئی ۔ امریکہ وچّ بے روزگاری دی در 25 فیصدی ہو گئی اتے کجھ دیساں وچّ تاں ایہہ در 33 فیصد تکّ پہنچ گئی ۔ دنیا بھر دے شہر بہت زیادہ متاثر ہوئے ، خاصکر اوہ جو بھاری ادیوگ اتے نربھرتا کردے سن ۔ کئی دیساں وچّ نرمان دا کم لگبھگّ ختم ہو گیا ۔ فصلاں دیاں قیمتاں لگبھگّ 60 فیصدی تکّ گرن دی وجا کرکے کھیتی باڑی اتے پینڈو کھیتر وی متاٹر ہوئے ۔

ایہہ سنکٹ دے بعد 1930 : دے دہاکے دے ادھ توں حالت بہتر ہونا شروع ہوئی ، پر کئی دیساں وچّ معاشی بحران دے اّر نے دوجی وڈی لڑائی دی شروعات تکّ مالی حالت نوں جکڑے رکھیا ۔ چین اتے اس معاشی بحران دا کوئی اثر نہیں ہویا ۔

وجہ

اس عظیم کساد بازاری دی اصل وجہ فیڈرل ریزرو سی جویں کہ اسدے گورنر نے قبولیا:

I would like to say to Milton and Anna: Regarding the Great Depression. You're right, we did it. We're very sorry. But thanks to you, we won't do it again.

امریکی سونے دی مقدار

سونا خوشحالی دی علامت اے ۔ آنکڑے دسدے ہن کہ مہان ڈپریشن دے دوران جدوں جنتا بھوکاں مر رہے سن ، بینکاراں دے سونے وچ کم و بیش لگاتار وادھا ہندا رہا ۔ فروری 1934 : وچّ سونے دا سرکاری ملّ 20 . 67 توں لگبھگّ 70 فیصدی ودھا کے 35 ڈالر فی اونس کر دتا گئیا سی ۔

Historical US Gold Reserve
سال	سونے دی مالیت, دس لکھ ڈالر وچ	سونے دی سرکاری قیمت ڈالر فی اونس	سونے دی مقدار میٹرک ٹن وچ
جنوری 1931	$4,356	20.67	6555
جنوری 1932	$4,129	20.67	6213
جنوری 1933	$4,265	20.67	6418
جنوری 1934	$4,033	20.67	6069
فروری 1934	$7,438	35	6610
جنوری 1935	$8,391	35	7457
جنوری 1936	$10,182	35	9049
جنوری 1937	$11,538	35	10254
جنوری 1938	$12,756	35	11336
جنوری 1939	$14,682	35	13048
جنوری 1940	$17,931	35	15935

ما ہر معاشیات دی پیشنگوئی

جان مینارڈ کینز جو اپنے وقت دا بہت وڈا ماہر معاشیات سمجھیا جاندا سی اتے جس نے بریٹن اووڈز دے سمجھوتے وچّ مکھ کردار ادا کیتا سی ، نے 1927 وچّ پیشنگوئی کیتی سی کہ ہن سٹاک بازار وچّ کوئی وڈا کریش نہیں ہووےگا ۔ "We will not have any more crashes in our time."

اک دوجے ماہر معاشیات فریڈرک ہائیک نوں سٹاک بازار کریش توں صرف کجھ مہینے پہلاں Kreditanstalt Bank وچّ بہت اچّ نوکری دی پیش کش ہوئی مگر اس نے ایہہ کہہ کے نکار دتی کہ وچّ آؤن والے کریش وچّ شامل نہیں ہونا چاہیدا ۔ بعد وچّ اسنوں نوبل انعام دتا گیا ۔

I was one of the only ones to predict what was going to happen . In early 1929 , when I made this forecast , I said that there would be no hope of A recovery in Europe until interest rates fell , and interest rates would not fall until The American boom collapses , which I said was likely to happen within The next few months .

What made me expect this , of course , is one of main theoretical beliefs that YOU cannot indefinitely maintain an inflationary boom . Such A boom creates all kinds of artificial jobs that might keep going for A fairly long time but sooner or later must collapse . Also , I was convinced that after 1927 , when The Federal Reserve made an attempt to stave off A collapse by credit expansion , The boom had become A typically inflationary one .

Friedrich Hayek

میک فیڈن دا تبصرہ

کانگرس دے میمبر میک فیڈن جو کرنسی کمیٹی دا پردھان وی سی ، نے 1929 دے مہان ڈپریشن دے بارے وچّ کیہا سی کہ "یا کریش اک گھٹنا نہیں سی ۔ ایہہ اک سازش دا نتیجہ سی ۔ بین القوامی بینکار مایوسی دا اک اجیہا ماحول پیدا کرنا چاہندے سن جس دے نتجے وچّ اوہ ساڈے حکمران بنکے ابھرن" اسدے بعد بینک فار انٹرنیشنل سیٹلمنٹ دا قیام عمل وچ آیا جو پس پردہ دنیا اتے حکمرانی کردا اے۔

ہندوستان اتے اثرات

لارڈ ویلنگڈن جو گریٹ ڈپریشن دے زمانے وچّ ہندوستان دا وائسرائے سی ۔

< ! -- By 1931 , around 1600 ounces of gold were arriving every day at The port of Bombay . This gold Intake was transported to The United Kingdom to compensate for The low bullion prices in The country and thereby revitalize The British economy . United Kingdom was overjoyed as its economy recovered with gold and silver from India --> جو سونا ہندوستان لندن بھیج رہا سی اوہ دکھ اتے غریبی دا نتیجہ سی ۔ لوک زیور ویچ کے روٹی کپڑے خریددے سن اتے ٹیکس ادا کردے سن ۔

Much of the gold that India was exporting was " distress " gold , that is , gold which The people had sold to buy food and clothing and to pay Government dues .

پہلی اکتوبر 1931 توں دسمبر 1932 تکّ 8 کروڈ پاؤنڈ دی قیمت دا سونا ہندوستان توں لندن بھیجیا گیا ۔

From October 1, 1931, to December 1932 gold exports amounted to Rs. 107.08 crores or £ 80.125 million.

وائس رائے لارڈ ویلنگڈن نے خوشی جتائی سی کہ اتہاس وچ پہلی دفعہ معاشی حالات دی وجہ توں ہندوستانی اپنا سونا اُگل رہے نیں ۔ اسیں پچھلے دو تنّ مہینیاں وچّ ڈھائی کروڈ پاؤنڈ دا سونا لندن بھیجیا اتے مینوں امید ہے کہ ایہہ سلسلہ جاری رہے گا ۔

For the first time in history, owing to the economic situation, Indians are disgorging gold. We have sent to London in the past two or three months, 25,000,000 sterling and I hope that the process will continue.

The Viceroy, Lord Willingdon remarked

ہور دیکھو

• کرنسی