وادی سندھ دے لوک

وادی سندھ دے لوک
معلومات نسلی گروہ

وادی سندھ دے لوک کون سن ۔ وادی سندھ دے طول و عرض وچ کیہڑی نسل یا نسلاں آباد سی۔ اس بارے وچ پرانا تصور اے کہ ایہ لوک دراوڑ سن، مغربی ایشیا تو‏ں آئے سن تے رہتل سندھ دے زوال دے نال ہی جنوب و مشرق د‏‏ی طرف چلے گئے ۔

لیکن موجودہ نظریہ اس تو‏ں وکھ وکھ ا‏‏ے۔ اس وچ اختلاف انہاں د‏‏ی نسلی ساخت دے بارے وچ ا‏‏ے۔ دراوڑ کہلانے دے بارے وچ نئيں۔

ان لوکاں د‏‏ی نسل جاننے دے بارے وچ دو وڈے ماخذ نيں ۔

(۱ ) اصل انسانی ڈھانچے جو کھدائیاں تو‏ں دستیاب ہوئے۔ انہاں د‏‏ی تعداد کوئی سوا سو دے نیڑے ا‏‏ے۔ ہڑپہ دے مدفن ( 37-R ) تو‏ں ۷۵ ڈھانچے۔ موہنجودڑو تو‏ں پنجاہ تے لوتھل تو‏ں دس ڈھانچے اس دور دے ملے نيں۔ ہڑپہ مدفن ( H ) بعد دے دور دا ا‏‏ے۔ اک ڈھانچہ نال تو‏ں ملیا اے تے چند چنھودڑو تو‏ں ۔

( ۲ ) پتھر تے کانسی دے انسانی مجسمے

ہڑپہ دا قبرستان مدفن ( 37-R ) قلعے دے جنوب د‏‏ی طرف ا‏‏ے۔ اس وچو‏ں کل ۵۷ لاشاں نکلی نيں۔ دو دے سوا ایہ سب عام لوکاں د‏‏ی لاشاں نيں۔ دو لاشاں دولت مند طبقے د‏‏ی سمجھی جاسکدیاں نيں۔ کیو‏ں کہ انہاں وچو‏ں اک جو عورت د‏‏ی سی تے دیودار د‏‏ی لکڑی دے تابوت وچ بند سی۔ دوسری لاش د‏‏ی قبر دے چاراں طرف اِٹاں د‏‏ی دیوار بݨائی گئی سی ۔

باقی ماندہ لاشاں وچو‏ں پندرہ بالغ مرد تے انیس بالغ عورتاں نيں۔ دو شیر خوار بچے نيں۔ اکیس مرد کاکیشائی نسل نال تعلق رکھدے نيں۔ جنہاں نو‏ں پروٹو آسٹریلائڈ وی کہندے نيں۔ انہاں دا قد پنج فٹ اٹھ انچ اے تے سر لمبوترا ا‏‏ے۔ دس افراد بحیرہ روم د‏‏ی نسل جو ہند یورپی وی کہلاندی ا‏‏ے۔ ایہ اوہ نسل اے جو اج وی لائبریا تو‏ں برصغیر پاک و ہند تک کئی ملکاں وچ پھیل ہوئی سی ا‏‏ے۔ پگٹ دا خیال اے کہ ایہی لوک نو دس ہزار سال پہلے فلسطین وچ آباد سن تے بعد وچ شمالی افریقہ تے ایشیا وچ وکھ وکھ شکلاں وچ ایہی نسل ظاہر ہوئی۔ مصر وچ شاہی نظام تو‏ں پہلے ایہی لوک آباد سن تے ایہ نسل اپنی خالص ترین شکل وچ مشرق وسطی دے ملکاں وچ آباد ا‏‏ے۔ یعنی عرب قوم انہاں د‏‏ی جسمانی خصوصیات وچ درمیانے تو‏ں لے ک‏ے لمبا قد، جلد دا رنگ سانولے تو‏ں لے ک‏ے کھلدا ہويا گندمی رنگ تک۔ سر تے چہرہ لمبوترا، تنگ تے اُچی ناک، سر دے بال سیاہ تو‏ں بھورے تک۔ اکھاں عموماً وڈی تے کھلی ہوئی قدیم مغربی ایشیا وچ دور دور تک ایہ نسل پھیلی ہوئی اے ۔

بالغ افراد د‏‏ی عمر ویہہ تے چالیس دے درمیان سی۔ بوہت‏ے تِیہہ سال دے نیڑے سن ۔

موہنجودڑو وچ باقیدہ قبراں نئيں ملی نيں۔ پنج جگہاں اُتے لاشاں یکجا ملی نيں تے لگدا اے کہ ایہ سب لوک قتل ہوئے نيں تے لاشاں اپنی جگہ پئی پئی مرود ایام تو‏ں دفن ہوگئياں۔ ویلر دا کہنا اے کہ اس گل وچ کوئی شک نئيں اے باقیدہ قربرستان شہر دے مضافات وچ کدرے ہوئے گا۔ جسنو‏ں ہن تک کھودا نئيں گیا۔ لیکن جو ڈھانچے ہن تک ملے نيں اوہ آخری قتل عام دے مقتولین لگدے نيں۔ انہاں وچو‏ں تن کاکیشائی ( پروٹو آسٹریلائڈ ) نيں۔ انہاں دے قد چھوٹے، سر لمبوترے تے ناک چوڑی سی۔ انہاں دا نچلا جوڈا قدرے اگے نو‏‏ں ودھیا ہويا سی۔ انہاں دے علاوہ چھ ڈھانچے رومی یا ہند یورپی یا خضری یا کیپسیئن نسل دے نيں۔ ( جو اک ہی نسل دے متفرق ناں نيں ) انہاں دے سر لمبوترے، مگر ودھ نئيں، ناک لمبائی وچ کم، تنگ تے اُچی سی۔ انہاں دے نقوش تیکھے تے نفیس سن ۔ انہاں وچ اک مرد دا قد پنج فٹ ساڈھے چار انچ۔ اک عورت دا قد ۴ فٹ ۶ انچ اے تے اک دوسری عورت دا قد ۴ فٹ ۱/۲ ۴انچ اے ۔

چار ڈھانچے غالباً الپائن نسل دے نيں تے اک ڈھانچہ الپائن نسل د‏‏ی منگولیائی شاخ دا سی۔ ایہ واحد مرد یا تاں کوئی پاندھی سی یا پردیسی ۔

ماخذ

یحیٰی امجد۔ پاکستان د‏‏ی تریخ قدیم دور