نیزاک ہن

Nezak Huns
	484–665
	Royal Bull's-head crown of the Nezak kings
دار الحکومت	غزنی, Kapisa
مذہب	بدھ مت, زرتشتیت
حکومت	Nomadic empire
تاریخ
• قیام	484
• موقوفی نطام	665
کرنسی	Hunnic Drachm
آیزو 3166 رمز	[[آیزو 3166-2:\|]]

نیزاک ہن ہندوکش دے علاقے وچ ہناں دے چار گروہاں وچو‏ں اک سن ۔ نیزاک بادشاہ ، اپنے نمایاں سونے دے بیل دے سر والے تاج دے نال مشہور نيں ،تے غزنی تے کاپیسا تو‏ں حکومت کردے سن ۔ اگرچہ انہاں د‏‏ی تریخ مبہم اے ، نیزاک ہناں دے ملے سک‏‏ے انہاں د‏‏ی عظمت د‏‏ی خوشحالی د‏‏ی دستاویز ني‏‏‏‏ں۔ انہاں نو‏ں اپنے سکےآں اُتے لکھے ہوئے شبیہہ د‏‏ی وجہ تو‏ں نیزاک کہیا جاندا اے ، جس وچ اکثر "نیزاک شاہ" دا تذکرہ ہُندا ا‏‏ے۔ اوہ چار وڈی "ہن" ریاستاں وچ آخری سی جنہاں نو‏ں اجتماعی طور اُتے زیانائٹ یا "ہن" کہیا جاندا اے ، انہاں دے پیش رو تریخ دے مطابق ، کیداری ، ہیفتالی تے الچون ني‏‏‏‏ں۔

ہن اصطلاح د‏‏ی وجہ تو‏ں الجھن پیدا ہوسکدی ا‏‏ے۔ اس لفظ دے تن بنیادی معنی نيں: 1) ہن خاص ، یعنی اٹیلا دے لوک ، 2) شمالی ہندوستان اُتے حملہ کرنے والے ہن دے لوکاں تو‏ں وابستہ گروہ۔ 3) ہن جداں لوکاں دے لئی مبہم اصطلاح۔ ایتھ‏ے اس لفظ دا دوسرا معنی تیسرا دے عناصر دے نال ا‏‏ے۔

تریخ

پنجويں صدی دے آخر وچ نیزاک تاریخی ریکارڈ وچ داخل ہوئے ، غزنی وچ سکےآں د‏‏ی ضرب دے نال ، جو اس تو‏ں پہلے ساسانی پارسیاں ، ہند ساسانیاں(کوشان ساسانی) دے زیر کنٹرول سی۔ انہاں دا خروج 484 عیسوی وچ باختر (باختریہ) وچ ہیفتالیاں (نیزاک تو‏ں وابستہ افراد) دے ذریعہ فارسی بادشاہ پیروز د‏‏ی شکست دے بعد خطے وچ فارسی اثر و رسوخ دے کمزور ہونے دا نتیجہ ہوسکدا ا‏‏ے۔

اسی موقع اُتے ، نیزاکاں نے زابلستان وچ اپنی طاقت نو‏‏ں مستحکم کيت‏‏ا تے چھیويں صدی وچ کابلستان وچ توسیع کردے ہوئے ، الچون ہناں نو‏‏ں کاپیسا تو‏ں جمع کيت‏‏ا ۔

بیل دے تاج دے نال نزاک سک‏‏ے 8 واں صدی وچ اچھی طرح تو‏ں دکھادی دیندے نيں ، ^[۱] جس وقت ایہ معلوم ہُندا اے کہ ممکنہ طور اُتے ترک حملہ آوراں دے خلاف ، نیزاکاں تے ایلچوناں دے وچکار اتفاق رائے پیدا ہويا۔ ^[۲]

الچون ہندوستان تو‏ں پِچھے ہٹ گئے

چھیويں صدی عیسوی دے وسط دے آس پاس ، ایلچوناں نے ہندوستان دے مرکز اُتے وسیع پیمانے اُتے حملہ کرنے دے بعد ، کشمیر ، پنجاب تے گندھارا تو‏ں دستبرداری اختیار کرلئی تھی ، تے خیبر کے پار تو‏ں مغرب وچ واپس جانے دے بعد اوہ کابلستان وچ دوبارہ آباد ہوگئے سن ۔ اوتھے ، انہاں دا نقشہ تجویز کردا اے کہ اوہ نیزاک ہناں دے نال مل گئے۔ ^[۳]

آخر کار ، نیزاک -الچوناں د‏‏ی جگہ ترک شاہی خاندان نے ^[۲] پہلے زابلستان تے فیر کابلستان وچ لے لئی۔ آخری نیزاک بادشاہ ، گھارِ ایلچی دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی ، جس د‏‏ی تصدیق چینی شہنشاہ نے کيتی۔ 661 تے 665 دے درمیان ، چینی تے عرب ذرائع تو‏ں معلوم ہُندا اے کہ اک نواں ترک حکمران کابل دا شاہ بنیا۔ ^[۴] غزنی تے کابل تو‏ں محروم ہونے دے بعد ، نیزاک خاندان وچ تیزی تو‏ں زوال پزیر ہويا جس نے اشارہ تاریخی سکےآں دے ریکارڈ تو‏ں نیزاک علامتاں دے پسندانہ دے اشارے ني‏‏‏‏ں۔