نگورنو کاراباخ جنگ، 2020
سن 2020 وچ ناگورنو-کاراباخ جنگ ، آذربائیجان دے وچکار اک مسلح تنازعہ سی ، جس دی حمایت ترکی نےکيتی سی ، تے متنازعہ ناگورنو کاراباخ خطے وچ آرمینیہ دے تعاون توں خود مختار جمہوریہ آرٹسخ دی حمایت کيتی گئی سی۔ ایہ اس خطے اُتے حل طلب تنازع دا تازہ ترین وادھا سی ، جسنوں بین الاقوامی سطح اُتے آذربائیجان دا اک حصہ تسلیم کيتا گیا اے ، لیکن زیادہ تر اس دی حکومت ارسطخ اُتے اے ، جو اک ترک ریاست اے جس وچ ارمینی نژاد 99.7 فیصد اکثریت اے۔
27 ستمبر 2020 دی صبح ناگورنو کارابخ لائن آف لائن آف رابطہ دے نال جھڑپاں شروع ہوئیاں ، جو ناگورنو-کارابخ جنگ دے بعد قائم ہوئیاں سن۔ انہاں جھڑپاں دے جواب وچ ، آرمینیا تے آرٹسخ نے مارشل لا تے مکمل نقل تے حرکت متعارف کرایا ، جدوں کہ آذربائیجان نے مارشل لا تے اک کرفیو لائیا ، بعد وچ 28 ستمبر نوں جزوی تحرک دا اعلان کيتا۔
بین الاقوامی تجزیہ کاراں دا خیال اے کہ لڑائی دا امکان آذربائیجان توں ہونے والی کارروائی توں ہويا ، تے ایہ کہ اس کارروائی دا بنیادی اہداف جنوبی ناگورنو-کاراباخ دے انہاں ضلعے اُتے دوبارہ دعوی کرنا سی جو کم پہاڑی نيں تے اس طرح اس خطے دی مضبوط قلعے دے مقابلے وچ آسانی توں اختیار کرنا آسان اے۔ داخلہ۔ اس جنگ نوں ڈرون ، سینسر ، طویل فاصلے توں بھاری توپخانہ تے میزائل حملےآں دی تعیناتی دے نال نال ریاستی پروپیگنڈہ تے آن لائن معلومات دی جنگ وچ سرکاری سوشل میڈیا اکاؤنٹس دے استعمال کیتی وی نشاندہی کيتی گئی سی۔ دونے اطراف وچ کل ہلاکتاں کم ہزاراں وچ ہوسکدیاں نيں۔
ترکی نے آذربائیجان نوں فوجی مدد فراہم دی ، حالانکہ اس حمایت دی حد متنازعہ سی۔ خیال کيتا جاندا اے کہ ترکی دی شمولیت تنازعہ وچ آذربائیجان دے موقف نوں بڑھاوا دینے تے اس خطے اُتے روس دے اثر نوں کم کرنے دے ذریعہ اپنے اثر تے رسوخ نوں ودھانے دی اک کوشش سی۔
متعدد ملکاں تے اقوام متحدہ نے اس لڑائی دی شدید لفظاں وچ مذمت کيتی تے دونے فریقاں اُتے زور دتا کہ اوہ تناؤ نوں بڑھاوا داں تے تاخیر دے بغیر بامقصد مذاکرات دا آغاز کرن۔ ریڈ کراس دی بین الاقوامی کمیٹی دے ذریعہ روس دے ذریعہ اک انسانی ہمدردی دی جنگ بندی کيتی گئی ، تے آرمینیا تے آذربائیجان دونے دی طرف توں اس اُتے اتفاق کيتا گیا ، باضابطہ طور اُتے 10 اکتوبر ، اُتے عمل وچ آیا لیکن دونے فریقین نے اسنوں مکمل طور اُتے نظرانداز کيتا۔ ، ہلاک ہونے والےآں دی منصوبہ بند واپسی تے زخمیاں تے قیدیاں دے تبادلے نوں روکنا۔
ناگورنو کاراباخ دی دوسری وڈی آبادی شوشہ اُتے آذربائیجان دے بعد ، آذربائیجان دے صدر ، الہام علیئیف ، ارمینیا دے وزیر اعظم ، نیکول پاشینیان ، تے روس دے صدر ، ولادیمیر پوتن دے وچکار اک امن معاہدہ طے پایا ، جس نے تمام اختتام نوں ختم کردتا۔ ماسکو وقت دے مطابق 00 نومبر ، 10 نومبر 2020 ء توں علاقے وچ دشمنی۔ آرٹسخ دے صدر ، آرائیک ہاروتیونیان نے وی دشمنی ختم کرنے اُتے اتفاق کيتا۔ معاہدے دے مطابق ، ہر متحارب فریق اس وقت زیر قبضہ علاقےآں نوں برقرار رکھے گا ، جدوں کہ ارمینیا ناگورنو کاراباخ دے آس پاس دے ہور مقبوضہ علاقےآں نوں آذربائیجان واپس کرنے اُتے رضامند ہويا۔ آذربائیجان ترکی تے ایران دی سرحد توں متصل اس دے ناخچیون تک وی زمین تک رسائی حاصل کرے گا۔ گھٹ توں گھٹ پنج سال دے مینڈیٹ دے لئی ارمینیا تے ناگورنو کاراباخ خطے دے وچکار لینڈ کوریڈور دی حفاظت دے لئی لگ بھگ 2،000 روسی فوجی امن فوج دے طور اُتے تعینات ہون گے۔ جنگ دے خاتمے نوں آذربائیجان وچ وڈے پیمانے اُتے منایا گیا۔