نور محمد ترہ کئی
| نور محمد ترہ کئی | |
|---|---|
| (پشتو وچ: نور محمد ترکۍ) | |
 |
|
| جم | 15 جولائی 1917 [۱][۲] |
| وفات | 9 اکتوبر 1979 (62 سال)[۳] |
| وجہ وفات | اختناق |
| مدفن | کابل |
| طرز وفات | قتل ارادی |
| شہریت |  افغانستان
|
| جماعت | پیپلز ڈیموکریٹک پارٹی افغانستان |
| عملی زندگی | |
| مادر علمی | ماسکو سٹیٹ یونیورسٹی |
| پیشہ | سیاست دان ، شاعر ، لکھاری ، صحافی |
| پیشہ ورانہ زبان | پشتو |
| IMDB اُتے صفحات |
ترمیم  | |
نور محمد ترہ کئی (15 جولائی 1971ء - 8 اکتوبر 1979ء) سرد جنگ دے دوران وچ اک افغان کمیونسٹ سیاست دان سن جو 1978ء توں 1979ء تک افغانستان دے صدر رہے۔ اوہ کابل دے نواح وچ واقعہ اک پنڈ وچ پیدا ہوئے تے کابل یونیورسٹی وچ تعلیم حاصل کيتی، جس دے بعد انہاں نے اپناسیاسی کیریئر بطور صحافی شروع کيتا۔ اوہ افغانستان دی پیپلز ڈیموکریٹک پارٹی (PDPA) دے بانی ارکان وچ شامل سن تے پہلی کانگریس وچ پارٹی دے جنرل سیکرٹری دے طور اُتے منتخب ہوئے۔ انہاں نے 1965ء دے افغان پارلیمانی انتخابات وچ اک امیدوار دے طور اُتے حصہ لیا لیکن نشست حاصل کرنے وچ ناکام رہے۔ 1966ء وچ انہاں نے پارٹی دے اخبار خلق دا پہلا شمارہ شائع کيتا، لیکن حکومت کیتی جانب توں جلد ہی اسنوں بند کر دتا گیا۔
انہاں نے PDPA دے خلق ونگ دی قیادت کی، 1978 ء وچ نور محمد تر ہ کئی نے حفیظ اللہ امین تے ببرک کارمل دے نال انقلاب دی قیادت دی اورجمہوری جمہوریہ افغانستان دی بنیاد رکھی۔جس دے بعد اوہ پہلے ملک دے صدر منتخب ہوئے۔نور محمد تر ہ کئی دی مدت صدارت مختصر تے تنازعات دا شکار رہی ۔ انہاں دی دور ااقتدار وچ پیپلز ڈیموکریٹک پارٹی دو دھڑاں وچ تقسیم رہی۔ یکم جنوری 1979 نوں انہاں نے ملک وچ زرعی اصلاحات دا آغاز کيتا جو ملک وچ مقبول نہ ہوئیاں۔ ریاستی پریس نے انہاں عظیم لیڈر تے عظیم استاد دے طور اُتے پیش کيتا[۴]۔ حفیظ اللہ امین دے نال انہاں دے تعلقات کشیدہ رہے ، جس دی وجہ توں بعد وچ 14 ستمبر 1979 نوں انہاں دی حکومت دا تختہ الٹ دتا گیا[۵]۔ان دی وفات دے بعد دسمبر 1979ء وچ سویت یونین نے افغانستان وچ براہ راست مداخلت کيتی۔
سیاست دے علاوہ 1940 دی وہائی وچ انہاں نے سوشلزم دے نظریات اُتے کچھ ناول تے کہانیاں وی لکھياں[۶]۔
ہلاکت
سودھوانقلابِ ثور نوں اپنے آغاز توں ہی اندرونی و بیرونی سازشاں دا سامنا سی۔8 اکتوبر 1979 نوں تے سویت یونین دی شہ اُتے پارٹی وچ موجود کچھ عناصر دی سازش کے نتیجے کامریڈ نور محمد ترہ کئی قتل کر دتے گئے۔ نور محمد ترہ کئی دی ہلاکت دے بعد اس دی بیوی تے بھائی سمیت وسیع پیمانے اُتے اس دے خاندان دے 28 مرد تے خواتین نوں جیل وچ ڈال دتا گیا[۷]۔ انہاں دی ہلاکت دے بعد حفیظ اللہ امین نے اقتدار اُتے قبضہ کر ليا مگرمحض تن ماہ ہی کابل وچ اپنے انجام توں نہ بچ سکيتا اس دے بعد جدوں ببرک کارمل اقتدار وچ آئے تاں انہاں سب نوں رہیا کر دتا گیا۔
کابل نیو ٹائمز دے 2 جنوری 1980ء ایڈیشن وچ اس وقت دی وزیر تعلیم وزیر اناحیتا شرحبزاد نے ترہ کئی نوں "ملک دے شہید بیٹے" دا خطاب دیندے ہوئے حفیظ اللہ امین نوں آمر، پاگل تے امریکی سامراج دا جاسوس کہیا[۸]۔
حوالے
سودھو- ↑ Encyclopædia Britannica Online ID: https://www.britannica.com/biography/Nur-Mohammad-Taraki — subject named as: Nur Mohammad Taraki — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷ — عنوان : Encyclopædia Britannica
- ↑ Munzinger person ID: https://www.munzinger.de/search/go/document.jsp?id=00000015295 — subject named as: Nur Mohammed Taraki — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ https://www.munzinger.de/search/go/document.jsp?id=00000015295
- ↑ Before Taliban: Genealogies of the Afghan Jihad by David B. Edwards, 2002.
- ↑ Hafeez, Malik (1994). Soviet-Pakistan Relations and Post-Soviet Dynamics, 1947–92, 263. ISBN 978-1-349-10573-1.
- ↑ Shaista Wahab & Barry Youngerman, A Brief History of Afghanistan، Infobase Publishing (2007)، p. 137
- ↑ My Three Lives on Earth: The Life Story of an Afghan American by Tawab Assifi
- ↑ "VOL. XVII NO. 2". Kabul New Times. 2 جنوری 1980. https://web.archive.org/web/20181226105806/http://content.library.arizona.edu/cdm/compoundobject/collection/p16127coll6/id/11040/rec/1. Retrieved on ۷ مارچ ۲۰۲۰.