Khanate of Nakhchivan

خانات نخجوان
1747–1828
Location of Nakhchivan
حیثیتخانیت
دار الحکومتناخچیوان (شہر)
تاریخ 
• قیام
1747
• موقوفی نطام
1828
آیزو 3166 رمز[[آیزو 3166-2:|]]
نخچیوان خانیت (فارسی: خانات نخجوان) اک خانیت سی [۱] جو 1747 وچ افشاری فارس وچ قائم کيتی گئی تھی. خانیت دا علاقہ اج دے بیشتر نخچیوان خودمختار جمہوریہ تے موجودہ آرمینیہ دے صوبہ وایوٹس دزور اُتے مشتمل سی۔ اس دا ناں اس د‏ی مرکزی آباد کاری ، نچیوان دے قصبے دے ناں اُتے رکھیا گیا۔ [۲]

تریخ

سودھو

صفوی سلطنت دے خاتمے تک ، نخچیوان صوبہ اریوان (جسنو‏ں چوخر سعد دے ناں تو‏ں وی جانیا جاندا اے ) دے انتظامی دائرہ اختیار کيتی حیثیت تو‏ں رہیا۔ [۳] 1604-161618 د‏‏ی عثمانی صفوی جنگ دے دوران 1604 وچ یریوان د‏‏ی بازیافت دے فورا بعد ، اس وقت دے موجودہ بادشاہ ( شاہ ) عباس اول (دور .1588-1620) نے اس دا نواں گورنر چراغ سلطان استادجلو مقرر کيت‏‏ا گیا ، جو اس دے بعد ، مختصر مدت دے بعد ، اس د‏ی جگہ مقصود سلطان سی ۔ [۳] مقصود سلطان اک فوجی کمانڈر سی جو استجلو قبیلے د‏‏ی کینگارو شاخ نال تعلق رکھدا سی ، اک فوجی کمانڈر سی ایہ قبیلہ قزلباشاں د‏‏ی اک شاخ سی، جس نے ابتدائی دناں وچ صفویاں نو‏‏ں طاقت فراہ‏م د‏‏ی سی . [۴] [۳] کنگارو نو‏‏ں جے ایم جوینن نے " ارس دے ساحل اُتے فارس آرمینیا وچ قائم اک چھوٹا قبیلہ" قرار دتا۔ [۵] ايس‏ے سال دے بعد ، جدو‏ں عثمانی افواج نے ايس‏ے جنگ دے دوران علاقے نو‏‏ں خطرہ بنایا ، شاہ عباس نے مقصود سلطان نو‏‏ں نخچیوان دے علاقے د‏‏ی پوری آبادی نو‏‏ں خالی کرنے دا حکم دتا (بشمول جولفا دے آرمینین ، جو اگلے ہی سال وچ ، اصفہان وچ ٹرانسپلانٹ ہوئے سن ) قاراجا ڈگ ( ارسربن ) تے ڈزمار۔ 1635–1636 تے 1722–1736 دے درمیان عثمانی قبضے تو‏ں فارسی حکمرانی وچ رکاوٹ پیدا ہوئی۔ افشاری خاندان دے دوران ایہ باضابطہ طور اُتے اک مکمل کم کرنے والی خانیت بن گئی۔ ابتدا وچ ناخچیون دا علاقہ اریوان خانیت دا حصہ سی ، لیکن بعد وچ اس اُتے علیحدہ خان دے ذریعہ حکمرانی عمل وچ آئی۔ [۶]

نخچیوان دے خاناں دا محل

1804–1813 د‏‏ی روس-فارسی جنگ دے دوران ، 1808 وچ ، روسی گوڈوچ دے تحت روسی افواج نے مختصر طور اُتے نخچیوان اُتے قبضہ کيت‏‏ا ، لیکن معاہدہ گلستان دے نتیجے وچ ، ایہ فارسی دے کنٹرول وچ واپس آگیا۔

1826–1828 د‏‏ی روس-فارس جنگ دے دوران ، 1827 وچ عباس مرزا نے احسان خان کنگارو نو‏‏ں ناخچیون خانیت دے دفاع دے لئی تزویراندی اہمیت دا قلعہ عباس آباد دا کمانڈر مقرر کيت‏‏ا۔ 14 جولائ‏ی نو‏‏ں ایسکلیڈ دے ذریعہ قلعے نو‏‏ں لینے د‏‏ی کوشش وچ بھاری نقصانات دے بعد ، روسیاں نے محاصرہ کيت‏‏ا۔ احسان خان نے روسی کمانڈر جنرل پسکیویچ تو‏ں خفیہ طور اُتے رابطہ کيت‏‏ا تے 22 جولائ‏ی 1827 نو‏‏ں اس دے قلعے دے دروازے کھول دتے۔ معاہدہ ترکمانخی دے نال ، 1828 وچ خانیت اک روسی علاقہ بن گیا تے احسان خان نو‏‏ں گورنری دے عہدے تو‏ں نوازیا گیا ، [۷] نے روسی فوج دے میجر جنرل دے عہدے تے کنگارو ملیشیا دے مہم دے اتمان دے اعزاز تو‏ں نوازیا۔

خانیت دا خاتمہ

سودھو

1828 وچ ایریون تے نخخیوان د‏‏ی خانیتاں تحلیل ہوئے گئياں تے انہاں دے علاقے آرمینیائی اوبلاست ("آرمینسکیہ اوبلاست") دے لئی متحد ہوگئے۔ 1840 وچ ، اس صوبے نو‏‏ں تحلیل کردتا گیا تے اس دا علاقہ اک وڈے نويں صوبے ، جارجیا - امیریٹیا گورنریٹ ("گریزیہ - آئمیریٹیا") وچ شامل ہوگیا۔ ایہ نواں ڈویژن طویل عرصہ نئيں رہیا سی - 1845 وچ اک وسیع نويں علاقے کاکیشین علاقہ ( "Kavkazskii Krai") یا کاکیشین Viceregency ( "Kavkazskoe Namestnichestvo") نو‏‏ں تشکیل دتا گیا سی ، جس وچ سابق آرمینیائی صوبے نے اک ذیلی تقسیم دا حصہ تشکیل دتا سی جس دا ناں ٹفلیس گورنریٹ سی۔۔ 1849 وچ ، اریوان گورنریٹریٹ قائم کيت‏‏ا گیا ، ایہ ٹفلس گورنریٹ تو‏ں وکھ سی۔ اس وچ سابق نخچیوان خانے دا علاقہ وی شامل سی ، جو صوبے دا نخچیوان ایزد بن گیا۔ [۸]

تحلیل دے بعد ، نخچیوان دے خاناں نے روسی ناں تو‏ں منسوب خان نخچیوانسکی نو‏‏ں اپنا لیا ، تے اس دے کنبے دے افراد روايتی طور اُتے روسی عوامی خدمات ، خاص طور اُتے فوج وچ داخل ہوئے۔ ایہ خاندان بہت ہی دولت مند رہیا ، ضلع دا سب تو‏ں وڈا زمیندار سی ، تے باقی مسلم کمیونٹی اُتے بہت زیادہ اثر و رسوخ جاری رکھدا ا‏‏ے۔ [۹] روسی زار ، سوویت تے ایرانی لشکراں وچ چھ خان نخچیوانسکی جنرل بن گئے۔

احسان خان دے دو بیٹے - اسماعیل خان تے کلب علی خان - روسی فوج وچ جرنیل سن تے انہاں نو‏ں جنگ وچ انہاں دے اعمال د‏‏ی وجہ تو‏ں سینٹ جارج چہارم د‏‏ی ڈگری دے اعزاز دتے گئے۔ کلب علی خان دا اک بیٹا ، حسین خان نخچیوانسکی ، روسی شہنشاہ دا ممتاز روسی فوجی کمانڈر تے ایڈجینٹ جنرل سی ، تے اس دے بھانجے ، جمشید خان تے کلب علی بالترتیب سوویت تے ایرانی فوج وچ جرنیل سن ۔ [۱۰]

حکمران

سودھو

حکمران ایہ سن : [۱۱]

  • 1747–1787 - حیدر قلی خان
  • حاجی خان کنگارلی
  • رحیم خان
  • علی قلی خان
  • ولی قلی خان
  • عباس قلی خان
  • جعفر قولی خان
  • 1787–1823 - کلب علی خان
  • عباسقولی خان کنگرالی
  • محمدبگیر خان
  • 1823–1828 - احسان خان کنگارلو ، روسی امپیریل آرمی وچ میجر جنرل ، اس تو‏ں پہلے 1822 وچ اردوباد دے گورنر [۱۲]
  • 1828–1834 - کریم خان کنگرالی
  1. William Bayne Fisher, Peter Avery, Ilya Gershevitch, Gavin Hambly, Charles Melville. The Cambridge History of Iran: From Nadir Shah to the Islamic Republic. Cambridge University Press, 1991. سانچہ:آئی ایس بی این, 9780521200950
  2. Hewsen, Robert H. Armenia: a Historical Atlas. Chicago, IL: University of Chicago Press, 2001, map 149.
  3. ۳.۰ ۳.۱ ۳.۲ Floor 2008.
  4. Oberling 2010.
  5. Oberling, P. "Kangarlu". Encyclopedia Iranica. http://www.iranicaonline.org/articles/kangarlu-tribe. Retrieved on
    2009-02-01. 
  6. Bournoutian, George A. (1992). The Khanate of Erevan Under Qajar Rule, 1795–1828. p. 32.
  7. Ekbal, Kamran. "ʿAbbāsābād". Encyclopedia Iranica. https://web.archive.org/web/20110429161341/http://www.iranicaonline.org/articles/abbasabad-fortress. Retrieved on
    2009-02-01. 
  8. Hewsen, Robert H. (2001). Armenia: a Historical Atlas. Chicago, IL: University of Chicago Press. p. 173. ISBN 0-226-33228-4. 
  9. Villari, Luigi (1906). Fire and Sword in the Caucasus. London: T. F. Unwin. pp. 266–268. ISBN 0-7007-1624-6. 
  10. Иванов Р. Н. (2007). Именем Союза Советских… Жизнь и гибель комбрига Нахичеванского. (in Russian). Moscow: Герои Отечества. OCLC 351718188. 
  11. Azerbaijani Soviet Encyclopedia, Baku, 1983, vol. 7, p. 176
  12. George A. Bournoutian (1998). Russia and the Armenians of Transcaucasia, 1797–1889. p. 516. ISBN 1-56859-068-7. 

ذرائع

سودھو
  • Floor, Willem M. (2008). Titles and Emoluments in Safavid Iran: A Third Manual of Safavid Administration, by Mirza Naqi Nasiri. Washington, DC: Mage Publishers. p. 248. ISBN 978-1-933823-23-2. 
  • Oberling, P. (2010). "KANGARLU". Encyclopaedia Iranica, Vol. XV, Fasc. 5. p. 495.

وی دیکھو

سودھو