نجم الدین عرف حضرت ھڈی
حضرت نجم الدین عرف حضرت ھڈے رحمتہ اللہ علیہ دا اصل ناں نجم الدین آخوند زادہ جدوں کہ حضرت ھڈے توں شہرت رکھدے نيں۔
وطن
سودھوحضرت ھڈے موضع شیلگر ہجویر جو مضافات غزنی نال تعلق رکھدے سن (ہجویر داتا گنج بخش رحمتہ اللہ علیہ دی وجہ توں شہرت رکھدا اے )، اسنوں شیلگر وی کہندے نيں اس دے مشرقی سمت وچ اک محلہ اے جسنوں ھڈی کہندے نيں ايسے وجہ توں انہاں نوں حضرت ھڈے کہیا جاندا اے۔ ایہ جلال آباد توں جنوب دی طرف 8 کلو میٹر دے فاصلے اُتے اے۔ نسلاً افغان سن اس علاقے وچ احمد زئی تے سلمان خیل قبیلے آباد سن حضرت ھڈے دا سلمان خیل نال تعلق تھا
تعلیم
سودھوابتدائی تعلیم شیلگر،سید لوگر تے غزنی توں حاصل کيتی تے فیر کابل وی گئے کابل وچ محلہ تندور سازاں مقیم رہے جو اس وقت اہل علم و عرفان دا مرکز سی انہاں دے ناں دے نال آخوند زادہ دا لقب وابستہ اے اس توں قیاس غالب اے کہ انہاں دا خاندان صاحب علم وفضل سی آپ نےتحصیل علم دے بعد جلال آباد دے نیڑے ھڈا نامی بستی وچ اقامت رکھی جس دی وجہ توں ھڈا ملیا توں مشہور ہوئے۔
بیعت و خلافت
سودھویہ صاحب باطن تے صاحب سیف وی سن انہاں نے علم باطنی دے لئی شیخ عبدالغفور عرف حضرت سوات دی صحبت اختیار کيتی جتھے ریاضتاں تے مجاہداں دے بعد سلوک و تصوف دے عالی مقام اُتے فائز ہوئے اورخرقہ خلافت دی صورت وچ اجازت حاصل ہوئی ۔تبلیغ دین دے نال نال انگریزاں دے خلاف جہاد وچ وی شریک رہے۔
خلفاء
سودھوآپ دے نامور خلفاء جنہاں نے افغانستان تے پاکستان نوں ارشاد وتلقین دا مرکز بنایا انہاں وچوں شیخ حمیداللہ عرف شیخ الاسلام تگاب ، صوفی عالم گل شنواری میاں صاحب موضع سرکانڑی حاجی صاحب ترنگزئی مولانا صاحب موضع کلہنور تے بادشاہ صاحب سلامہور بہت مشہور نيں [۱]
وفات
سودھوآخوند زادہ نجم الدین دی وفات 1319ھ بمطابق 1901ء وچ ہوئی تے بمقام ھڈی جلال آباد، افغانستان وچ مزار اقدس اے جتھے عوام و خواص حاضر ہوکے فیض یاب ہُندے نيں۔[۲][۳]