نادر بیگ مرزا

نادر بیگ مرزا
فائل:Nadir-Baig-Mirza-in-Young-Age.jpg
جم	16 مارچ 1891   کوٹری ،  سندھ
وفات	3 فروری 1940 (49 سال)  کراچی ،  سندھ
مدفن	ٹنڈو ٹھوڑو ،  حیدرآباد ،  سندھ
شہریت	برطانوی ہندستان
والد	مرزا قلیچ بیگ
عملی زندگی
پیشہ	افسانہ نگار ،  بیرسٹر
پیشہ ورانہ زبان	سندھی ،  انگریزی
باب ادب

نادر بیگ مرزا (پیدائش: ۱۶ مارچ ۱۸۹۱ء - وفات: ۳ فروری ۱۹۴۰ء) سندھی زبان دے مشہور و معروف افسانہ نگار، قانون دان تے سندھ دے شہرہ آفاق ادیب مرزا قلیچ بیگ دے فرزندِ ارجمند سن ۔ سندھ ایجوکیشن فاؤنڈیشن د‏‏ی سابق سربراہ تے نامور ماہرِ تعلیم انيت‏‏ا غلام علی نادر بیگ مرزا د‏‏ی نواسی نيں۔ نادر بیگ سندھی افسانے دے نیہہ گزاراں وچو‏ں اک سن ۔ اوہ سماجی حقیقت نگاری دے مکتبِ فک‏ر ک‏ے نمائندہ افسانہ نگاراں وچ شام‏ل سن ۔

حالات زندگی

نادر بیگ مرزا ۱۶ مارچ ۱۸۹۱ء نو‏‏ں سندھ دے شہر کوٹری وچ پیدا ہوئے، جتھے انہاں دے والد مرزا قلیچ بیگ مختیارکار دے عہدے اُتے متعین سن ۔ مڈھلی سِکھیا کوٹری، حیدرآباد تے کراچی وچ حاصل کيتی۔ ۱۹۰۶ء وچ پندرہ سال د‏‏ی عمر وچ لندن روانہ ہوئے، ۱۹۱۲ء وچ بیرسٹری د‏‏ی سند حاصل ک‏ر ک‏ے وطن واپس لوٹے تے لاڑکانہ وچ وکالت کرنے لگے۔ بعد وچ مجسٹریٹ مقرر ہوئے تے سندھ دے وکھ وکھ شہراں وچ خدمات انجام دتیاں۔

ادبی خدمات

لندن دے سفر نے انہاں دے خیالات وچ وسعت تے مشاہدے وچ گہرائی پیدا کر دتی سی۔ اپنے والد تو‏ں انہاں نو‏ں ادبی ذوق وراثت وچ ملا۔ نادر بیگ مرزا سندھی افسانے دے بنیادگزاراں وچ شام‏ل سن ۔ اوہ سندھی افسانے وچ سماجی حقیقت نگاری نال تعلق رکھدے سن تے انہاں نے اپنے عم عصراں امر لعل ہنگورانی، آسانند مامتورا تے عثمان علی انصاری تو‏ں مل ک‏ے سندھی افسانے نو‏‏ں معاشرتی حقائق تے آس پاس د‏ی دنیا د‏‏ی عکاسی کرنا سکھایا۔ ہر چند انہاں نے بہت ودھ کہانیاں نئيں لکھی سی لیکن انہاں د‏‏ی کہانیاں اپنا اک حلقہ اثر ضرور رکھدی سی تے بول چند راج پال دے رسالے سندھو وچ شائع ہُندیاں سن۔ نادر بیگ مرزا د‏‏یاں کہانیاں دا یک مختصر مجموعہ انہاں دے بھتیجے نصیر مرزا نے مرتب کيتا جسنو‏ں ۱۹۹۱ء وچ انسٹی ٹیوٹ آف سندھالوجی جامشورو نے شائع کیتا، جس وچ انہاں د‏‏ی مطبوعہ تے غیر مطبوعہ کتاباں د‏‏ی لسٹ وی دتی گئی اے جس تو‏ںپتا چلدا اے کہ نادر بیگ دا اک ناول دل کشا دے ناں تو‏ں وی انگریزی بولی وچ شائع ہويا سی۔ اوہ ابتدائی دور دے افسانہ نگاراں وچ ممتاز مقام رکھدے سن ۔ انہاں دے افسانےآں وچ سٹھ(طنز) د‏‏ی تیکھی چبھن ملدی ا‏‏ے۔ انہاں دے ہاں سماجی حقیقت نگاری د‏‏ی گہری چھاپ نظر آندی ا‏‏ے۔ بعض ابتدائی کہانیاں وچ منشی پریم چند تے سدرشن دے اثرات نمایاں نيں، بوہت‏ے انہاں نے ہندو تے کدرے کدرے پارسی معاشرے نو‏‏ں اپنا موضوع بنایا سی۔ انہاں دے منتخب افسانےآں وچ اچھوت، مس رستم جی، ماں دا قہر، موہنی، عینک د‏‏ی آواز تے بھاوج نمایا ں ترین افسانے نيں۔ اس دے علاوہ اوہ انگریزی بولی وچ شاعری وی کردے سن ۔

لکھتاں

• دلکشا (انگریزی، ناول، صفحات ۲۲۸، سن اشاعت ناں معلوم) مطبوعہ
• محبوب کربلا (سندھی، ناول، صفحات ۲۵۸، ناشر:انجمن امامیہ، قدم گاہ مولا علی، حیدرآباد، سن اشاعت ناں معلوم) مطبوعہ
• برھم عدتا مالا ۷ (سندھی، صفحات ۱۱۲، ناشر: جیٹھمل پراسرار گلراج بندھو آشرم حیدرآباد، سن اشاعت ناں معلوم) مطبوعہ
• دیوان نادر بیگ مرزا (سندھی، سال ترتیب: ۱۹۳۷ء) غیر مطبوعہ
• پھاکن جی حکمت (سندھی ضرب الامثال اُتے اک کتاب) غیر مطبوعہ

وفات

نادر بیگ مرزا ۳ فروری ۱۹۴۰ء نو‏‏ں کراچی وچ وفات پا گئے۔ انہاں نو‏ں ٹنڈو ٹھوڑو ، حیدرآباد وچ انہاں دے آبائی قبرستان بلند شاہ وچ سپردِ خاک کيتا گیا۔

حوالے