میجی آئین

میجی آئین (Kyūjitai: 大日本帝國憲法 Shinjitai: 大日本帝国憲法, Dai-Nippon Teikoku Kenpō) سال 1889 دا میجی آئین جاپان دے اتہاس دا اک اہم ذکر اے جس نے جاپان دے حکمرانی-انتظام وچ تبدیلیاں کیتیاں مگر ایہہ آئین جاپان وچ جمہوری انتظام قائم کرن وچ ناکامیاب رہا۔ اصل وچ میئیجی آئین بادشاہ دے دیوی حقاں، سامنتواد اتے مغربی جمہوری دے نظریات اتے پرانیاں روایتاں اتے نویاں مانتاواں دا مرکب سی۔

سرکاری ڈھانچہ

اساری

سیاسی گروہان دیاں کاروائیاں نال جاپان دا جیون لگاتار اشانت ہندا جا رہا سی تے جاپان سرکار نے سوچیا کہ ہن آئينی سدھاراں نوں پاس کرنا ضروری اے تے ایہہ اعلان کیتا گئیا کہ سال 1890 وچ آئین دی اساری کیتی جاویگئی اتے اک قومی نمائندہ اسمبلی دا قیام کیتا جاویگا۔ سن 1892 وچ ایتو ہرو بومی نوں مغربی دیساں دے آئین دا مطالعہ کرن لئی یورپ بھیجیا گیا۔ جتھے اس نوں صلاحَ دتی گئی کہ اجیہا آئین بنایا جاوے جس نال وزیر کونسل پارلیمنٹ دے تھان اُتے بادشاہ متعلق جواب دہ ہووے اتے بادشاہ نوں کسے وی فیصلے نوں اقبول کرن دا حق ہووے۔ 11 فروری، 1889 نوں ایتو ہیرو بومی، اینیچے نوں واشی، ایتومیوزی اتے کانیکی کیترو دی مدد نال آئین دا کھرڑا تیار ہو گیا جس نوں میئیجی آئین کیہا جاندا اے۔ اس آئین دیاں بہت ساریاں ووستھاواں نوں پہلا ہی لاگوُ کر دتا سی

• سن 1884 وچ اپرلے ایوان دے میمبر دے حکم نال اشرافیہ طبقہ دا گٹھن کیتا گیا جس وچ پنج عہدے پرنس، مارونس، کاؤنٹ، وائی کاؤنٹ اتے بیرن دے عہدے رکھے گئے۔
• سن 1885 وچ اک وزیر کونسل دا قیام کیتا گئیا۔ اس وچ وزیر اعظم بادشاہ متعلق جوابدہ سی اتے سارے وزیر دے کنٹرول وچ کم کردے سن۔
• دسمبر 1885 وچ امتحان دی بنیاد اُتے اہلیت دی جانچ کرکے سول سروس وچ تعیناتی لئی لوک سیوا آیوگ دا قیام کیتا گئیا۔

خاصیتاں

• میئیجی آئین سرمایہ داری اتے سامنتواد دا انوکھا مرکب سی۔ آئین دا سروپ اس دے ماتحت بادشاہ دی حالت اُتے نظر پاؤن نال بالکل واضع ہو جاندا اے کہ آئین بادشاہ ولوں تحفہ سی اتے اس وچ ترمیم وی بادشاہ ہی کر سکدا سی۔ بادشاہ نوں پانی اتے تھل فوج اپر سارے پرشاسنک اتے حکم متعلق حق حاصل سن اتے لڑائی اعلان کرن، سندھی کرن، مارشل لاء، ساریاں پدویاں اتے اپادھیاں حاصل کرن، ججاں نوں تعینات کرن دے حق سن۔
• دو صلاح کار پرشداں دا گٹھن کیتا گیا جس وچ اک کونسل دا ناں وزیر کونسل اتے دوسری دا ناں پریوی کونسل سی۔ وزیر کونسل جو بادشاہ متعلق اتردائی سی دا کم حکمرانی سمبندھِ کارجاں دا چلاون کرنا سی۔ اس دا مکھی وزیر اعظم ہووےگا۔ پریوی کونسل دا اساری خود بادشاہ کردا سی اتے ایہہ وکھ-وکھ سمسیاواں اُتے بادشاہ نوں صلاحَ دندی سی۔ جاپان دے دھنی، پتونتے تے بااثر ویاکتی ہی اس دے میمبر سن جہناں دی گنتی 26 سی۔
• دو سدناں والی پارلیمنٹ: اچّ سبھ جاں لارڈ سبھا جس دے میمبر امیر انسان سن۔ اس وچ جاپانی راجونس دے سارے بالغ شہزادہ، پرنس کاؤنٹ، بائی کاؤنٹ، مارکس اتے بیرن لارڈ اتے سبھ توں زیادہ کر دین والے سن۔ پارلیمنٹ دا ہیٹھلا سدن جاں نمائندہ سبھا: اس وچ پندراں یین جاں ودھ کر دین والے جہناں دی آبادی کل وسوں دا اک فیصد سی اتے ویلے ویلے ایہہ گنتی ودھدی رہی۔
• پارلیمنٹ دا اجلاس ہر سال تن مہینے دا ہندا سی۔ اس دے میمبراں نوں اختلاف کرن دا حق سی۔ ہر بلّ پیش ہندا سی، ایہناں نوں بندی نہیں بنایا جا سکدا سی۔ سرکار توں سوال پچھے جا سکدے سن۔ ایہناں دی پروانگی بنا کوئی قانون نہیں بن سکدا سی مگر ایہناں دے وتی حق بہت محدود سن۔
• مولک حق: جنتا نوں مولک حق جویں بھاشن دین، لکھن دی، سبھا کرن دی، ادارہ بناؤن دی، دھرم منن دی، اہلیت مطابق سرکاری پدوی لین دے، پرواس کرن دا، سمپتی رکھن اتے ویچن دا، سرکار نوں بنے-پتر دین دا حق دتے گئے۔