مہندر کور بھامرا

مہندر کور بھامرا
جم
وفات
فنی زندگی
پیشہ	گائک

مہیندر کور بھمرا (جم 1940) پنجابی لوک سنگیت، غزلاں اتے سکھ بھجناں دی اکّ بریٹیش گلوکارہ ہے۔ اپنے کجھ گیتاں وچ اس نے اوہ مدعے اجاگر کیتے جو بریٹیش بھارتی عورتاں نال متعلق ہن۔

اسنے بریٹیش بھارتی عورتاں نوں اجیہے ویلے وچ روائتی ناچ اتے پارٹی جشناں وچ شامل ہون لئی راغب کیتا جدوں اوہناں نوں عام طور 'تے شامل نہ ہون لئی زور دتا جاندا سی۔ اس دے شروعاتی مشہور گیتاں وچ گدھا پاؤ ہان دیؤ، مار مار کے تاڑی، نی آئیں نہ ولائت کڑیئے اتے راتاں چھڈّ دے وے شامل ہن۔

شروع دا جیون

مہیندر کور بھامرا دا جم 1940 دے دہاکے وچ یوگانڈا (ادوں بریٹیش کلونی) وچ ہویا سی۔ اوہ لگبھگ پنج جاں چھ سال دی عمر وچ بریٹیش انڈیا چلی گئی سی۔ <ref2012">Purewal, Navtej; Bhamra, Mohinder Kaur (2012). "The sound of memory: interview with singer, Mohinder Kaur Bhamra". Feminist Review 100 (100): 142–153. doi:10.1057/fr.2011.59. ISSN 0141-7789. https://www.jstor.org/stable/41495199. </ref> اوہ لدھیانہ دے اکّ سرکاری سکول وچّ پڑھی اتے گورو انگد دیوَ پنجاب کالج وچّ سکھی اتے شاستری سنگیت دیاں شام دیاں کلاساں لئیاں۔ اس دے بچپن دیاں یاداں وچّ جدوں جواہر لال نہرو اتے وجیا لکشمی پنڈت اس دے سکول وچّ آئے سن اس دے ادھیاپکاں نے بھامرا نوں بھارت دا راشٹری گیت، جن گن من گاؤن لئی کیہا گیا سی۔

جوان عمرے ہی اوہ کینیا چلی گئی اتے ڈاک راہیں اپنی بھارتی سنگیت دی پڑھائی پوری کیتی۔ اسنے گوردواریاں وچ گاؤنا شروع کیتا پہلاں کسمو وچ اتے پھر، اپنے ویاہ توں بعد، نیروبی وچ۔ اتھے، 1959 وچ، اسنے اپنے پہلے پتر، کلجیت نوں جم دتا۔ اسنے ہارمونیم وجاؤنا سکھیا اتے سنگیت نوں مشہور گیتاں وچ ڈھال لیا۔

انگلینڈ وچ جیون

1961 وچ، بھامرا اپنے پتر نال انگلینڈ چلی گئی۔ اسدا پتی پہلاں ہی لنڈن وچ سول انجینیئرنگ دی پڑھائی کر رہا سی۔

انگلینڈ وچ، اپنے دوجے پتر، ست پال دے جم توں بعد، اتے شیپھرڈز بش اتے سٹیپنی گرین دے گوردواریاں وچ باقاعدہ حاضری بھرن توں بعد، جتھے اوہ کیرتن کردی، ڈھولکی وجاؤندی اتے ارداس کردی، لوکاں نے اسنوں جشناں وچ گاؤن لئی سدا دینا شروع کر دتا، اتے 1966 تک اوہ ویاہاں وچ گاؤندی رہی۔ انت 1968 وچ ساؤتھال، لنڈن وچ سیٹل ہون توں پہلاں، اوہ پھنسبری پارک، مسویل ہلّ اتے پامرس گرین وچ رہِ چکی سی۔ بھامرا نے کئی چھوٹیاں نوکریاں کیتیاں، جس وچ چھ مہینے اکّ کروشیا بنائی کمپنی وچ، اکّ میلنگ دفتر وچ کجھ سماں لایا اتے اکّ سوسیج فیکٹری وچ سوسیج دے پیکیٹاں اتے لیبل چپکاؤندے ہوئے اکّ کرسمس دا سماں بتایا۔

شروع شروع وچ اوہ سویرے سکھ ویاہ پروگراماںں وچ اتے شام نوں رسیپشن پارٹیاں وچ گاؤندی سی ۔ اسدا پتر، کلجیت، اس دے نال طبلہ وجاؤندا سی، بعد وچ اس دے دو چھوٹے بھرا وی اس دے نال مل گئے۔ 1978 وچ اسدا پروار اے ایس کنگ نال جڑ گیا۔

1980 توں بعد

1981 توں اگلے دہاکے دوران، زیادہ تر مرد پردھان بھنگڑا صنعت وچ کجھ کُ عورت گائکاں وچوں اکّ ہون دے ناطے، بھامرا نے بریٹیش بھارتی عورتاں نوں اجیہے ویلے وچ روائتی ناچ اتے پارٹی جشناں وچ شامل ہون لئی مُتحرک کیتا جدوں اوہناں نوں عام طور 'تے باہر رکھیا گیا سی۔ <ref2005">Gopinath, Gayatri (2005). Impossible Desires: Queer Diasporas and South Asian Public Cultures (in en). Duke University Press, 49–52. ISBN 978-0-8223-8653-7. </ref> کلجیت انوسار 2018 وچّ اوہ اکّ پارٹی وچّ گا رہی سی جدوں اسنے دیکھیا کہ عورتاں دروازیاں دیاں جھیتھاں وچیں دیکھ رہیاں سن۔ تاں اسنے سنگیت بند کر دتا اتے پرشاں نوں اپنیاں سیٹاں لین اتے عورتاں نوں نچن دی آگیا دین لئی کیہا۔ ایہہ ترنت ہٹ ثابت ہویا۔ اسنے دسیا کہ 1980 دے دہاکے دے اخیر تکّ، مرداں اتے عورتاں دوواں لئی اکٹھے ڈانس پھلور 'تے ہونا سبھاوک ہو گیا سی۔

اوہ پنجابی لوک سنگیت، غزلاں اتے سکھ بھجن، اتے پرواس 'تے مشتمل گیتاں، یوکے وچ کم کرن اتے یوکے وچ بھارتی عورتاں نال نیڑے دے تعقات لئی جانی جان لگی۔ 1981 وچ اسنے اپنی ایلبم کڑی ساؤتھال دی ریکارڈ کروائی۔ اکّ ہور شروع شروع وچ مشہور ہویا گیت نی آئیں نہ ولائت کڑیئے سی۔ ایہہ بھارت دیاں مٹیاراں نوں اکّ چیتاونی سی جو شاید ایہہ مندیاں ہن کہ ویاہ کروا کے انگلینڈ آؤن نال اوہ پردے توں مکت ہو سکدیاں ہن۔ اس نے اس آدمی دے جھوٹھ بارے چیتاونی دتی جو اوہناں نوں انگلینڈ لیائیگا، اتے اپنے نزدیکی رشتے داراں دیاں فیکٹریاں وچ کم تے لا دیویگا، ٹھنڈ وچ اتے سپھٹاں `تے وی کم کرنا پویگا اتے گھر دا کم وی۔ ایمئیس خیہرا نے ویسٹ مڈلینڈز دیاں فیکٹریاں وچ اجہیاں عورتاں دی دردشا ویکھ کے گیت لکھے ہن۔ گیت دا اثر ایہہ سی کہ اس نے برطانیہ دیاں پنجابی عورتاں نوں سنگیت راہیں بھارت وچ اپنیاں انجان سہیلیاں نال جوڑیا اتے بیوی، پتی، بچیاں، سسّ اتے نونھ دے رشتیاں نوں تھاں حاصل کیتی۔ اپنی بھتیجی تیز پریوال 'د ساؤنڈ آف میموری' (2012) نال اکّ انٹرویو وچ، بھامرا نے یاد کیتا کہ 1970 دے دہاکے وچ ایہہ گیت خاص طور 'تے اس دے سروتیاں وچ گونجیا سی اتے اسنوں اکثر اسنوں گاؤن لئی بینتی کیتی جاندی سی۔ راتاں چھڈّ دے وے وچ اکّ بیوی اپنے پتی نوں رات دی شفٹ چھڈّ دین اتے اسدیاں سنیاں راتاں دا انت کرن لئی بینتی کردی ہے۔ جواب وچ، اوہ کہندا ہے کہ اوہناں نوں گزارے لئی آمدن دی لوڑ اے۔ اس گیت دے بول وی کھہرے نے لکھے سن، اتے بھامرا نے یاد کیتا کہ ایہہ سروتیاں دیاں بھاوناواں نوں چھوہ گیا ، اوہناں نوں اپنے اوکھے ویلے یاد آئے۔ اس نوں ادوں توں برٹین وچ بھارتی عورتاں دے مدعیاں نوں گیتاں راہیں نویکلے ڈھنگ نال اٹھا رہی ہے۔

حوالے