مہاراجکمار آف وزیاناگرام

مہاراجکمار آف وزیاناگرام
جم	28 دسمبر 1905   وجایانگرم
تاریخ وفات	2 دسمبر 1965 (60 سال)
شہریت	بھارت (۲۶ جنوری ۱۹۵۰–) برطانوی ہندستان (–۱۴ اگست ۱۹۴۷) ڈومنین بھارت (۱۵ اگست ۱۹۴۷–۲۶ جنوری ۱۹۵۰)
عملی زندگی
مادر علمی	ہیلبری اینڈ امپیریل سروس کالج
پیشہ	سیاست دان ،  کرکٹ کھلاڑی
کھیل	اتھلیٹکس ،  کرکٹ
کھیل دا ملک	بھارت
اعزازات
نائٹ بیچلر

مہاراجکمار آف وزیاناگرام

فائل:Maharajkumar of Vizianagram.jpg ۱۹۳۶ وچ وزیاناگرام دے مہاراج کمار
ذا‏تی معلومات
مکمل نام	مہاراجکمار آف وزیاناگرام
پیدائش	28 دسمبر 1905(1905-12-28) ، بھارت
وفات	۲ دسمبر ۱,۹۶۵(1965-12-02) (عمر 59 سال) وارانسی، اتر پردیش، بھارت
عرف	وزی
بلے بازی	سجے ہتھ دا بلے باز
بین الاقوامی کرکٹ
قومی ٹیم	بھارت
پہلا ٹیسٹ (کیپ ۲۳)	۲۷ جون ۱۹۳۶  بمقابلہ  انگلینڈ
آخری ٹیسٹ	۱۸ اگست ۱۹۳۶  بمقابلہ  انگلینڈ
قومی کرکٹ
سال	ٹیم
۱۹۳۴–۱۹۳۵	متحدہ صوبے
کیریئر اعداد و شمار
مقابلہ ٹیسٹ فرسٹ کلاس میچ ۳ ۴۷ رنز بنائے ۳۳ ۱٬۲۲۸ بیٹنگ اوسط ۸٫۲۵ ۱۸٫۶۰ 100s/50s ۰/۰ ۰/۵ ٹاپ اسکور ۱۹* ۷۷ گینداں کرائیاں ۰ ۱۶۸ وکٹ  – ۴ بولنگ اوسط  – ۳۴٫۷۵ اننگز وچ 5 وکٹ  –  – میچ وچ 10 وکٹ  –  – بہترین بولنگ  –  – کیچ/سٹمپ ۱/– ۱۸/–
ماخذ: کرکٹ آرکیو، ۱۶ ستمبر ۲۰۰۹

لیفٹیننٹ کرنل پوساپتی وجے آنند گجپتی راجوविजयनगरम के महाराज कुमार (پیدائش:۲۸ دسمبر ۱۹۰۵ء بنارس (اب وارانسی)، اتر پردیش)|وفات:۲ دسمبر ۱۹۶۵ء)، بنارس (اب وارانسی)، اتر پردیش، جو وزیاناگرام دے مہاراج کمار یا وزی دے ناں تو‏ں مشہور نيں، اک ہندوستانی کرکٹر، کسی حد تک متنازع کرکٹ ایڈمنسٹریٹر تے سیاست دان سن اوہ سجے ہتھ دے بلے باز تے ايس‏ے ہتھ تو‏ں کم تیز گیند کردے سن انہاں نے پرنسز کالج، اجمیر؛ ہیلی بیری کالج، انگلینڈ تو‏ں تعلیم حاصل کيتی تے بھارت دے علاوہ مہاراج کمار آف وزیانگرام الیون تے متحدہ صوبہ د‏‏ی طرف تو‏ں وی گیند تے بلے نال محبت دا رشتہ نبھایا

وزی دا بچپن

وزی وجیا نگرم دے حکمران، پُساپتی وجئے راما گجپتی راجو دے دوسرے بیٹے سن ۔ اس دا لقب مہاراج کمار (راج پُتر(شہزادہ)) ايس‏ے وجہ تو‏ں آندا ا‏‏ے۔ ۱۹۲۲ء وچ انہاں دے والد دے انتقال دے بعد تے انہاں دے وڈے بھائی دے بادشاہ بننے دے بعد، وزی بنارس وچ خاندانی املاک وچ چلے گئے۔ اس نے کاشی پور د‏‏ی زمینداری اسٹیٹ دے حکمران د‏‏ی سب تو‏ں وڈی دھی نال شادی کيتی۔ اس نے اجمیر دے میو کالج تے انگلینڈ دے ہیلی بیری تے امپیریل سروس کالج وچ تعلیم حاصل کيتی۔ اوہ ٹینس تے کرکٹ وچ مہارت رکھدا سی تے اوہ اک شکاری وی سی

کرکٹ وچ اثر ورسوخ دے غیر روايتی۔طریقے

وزی نے ۱۹۲۶ء وچ اپنی کرکٹ ٹیم نو‏‏ں منظم کرنے دے لئی اپنے محل دے احاطے وچ اک گراؤنڈ بنوایا۔ انہاں نے ہندوستان تے بیرون ملک تو‏ں کھلاڑیاں نو‏‏ں بھرتی کيتا۔ جدو‏ں ایم سی سی نے سیاسی مسائل د‏‏ی وجہ تو‏ں ۱۹۳۰-۳۱ء وچ بھارت دا دورہ منسوخ کر دتا تاں اس نے اپنی اک ٹیم ترتیب دتی تے بھارت تے سیلون دا دورہ کيتا۔ اوہ ٹیم دے لئی جیک ہوبز تے ہربرٹ سٹکلف نو‏‏ں تیار کرنے وچ کامیاب ہويا، ایہ اک قابل ذکر کارنامہ اے کیونجے ہوبز نے پہلے ایداں دے پنج دوراں د‏‏ی پیشکشاں تو‏ں انکار کر دتا سی۔ وزی لیری کانسٹائین نو‏‏ں چند سال بعد ہندوستان لے آیا۔ اوہ مشتاق علی نو‏‏ں تربیت دے لئی بنارس لیایا جدو‏ں اوہ حالے ہائی اسکول دا طالب علم سی۔ اے ہسٹری آف انڈین کرکٹ وچ مہر بوس لکھدے نيں، جے وزی اس طرح دے کرکٹ اسپانسر ہوݨ اُتے راضی ہُندا جداں ۱۸ويں صدی وچ سر ہوراٹیو مان، یا ویہويں وچ سر جولین کاہن، تاں انہاں دا ناں ہندوستانی کرکٹ وچ سب تو‏ں ودھ قابل احترام حثیت تو‏ں لیا جاندا لیکن بدقسمتی تو‏ں ایسا نئيں اے ۱۹۳۰-۳۱ء دے دورے د‏‏ی ترتیب نے وزی نو‏‏ں ہندوستانی کرکٹ وچ اک مقام دتا جو اس تو‏ں پہلے کدی پٹیالہ دے مہاراجہ نو‏‏ں حاصل ہويا کردا سی کیونجے مہاراجہ پٹیالہ دا ہندوستان دے وائسرائے لارڈ ولنگڈن دے نال جھگڑا ہويا تے وزی وائسرائے دے نیڑے ہو گیا۔ انہاں نے دہلی وچ نويں تعمیر شدہ فیروز شاہ کوٹلہ گراؤنڈ وچ وائسرائے دے ناں تو‏ں اک پویلین نو‏‏ں سپانسر کيتا۔ جدو‏ں ۱۹۳۴ء وچ قومی چیمپئن شپ شروع ہوئی تاں اس نے سونے د‏‏ی 'ولنگڈن ٹرافی' عطیہ کرنے د‏‏ی کوشش کيتی لیکن پٹیالہ نے خوش اسلوبی تو‏ں اسنو‏ں اپنی رنجی ٹرافی تو‏ں شکست دتی۔ پ‏ر وزی د‏‏ی دولت تے رابطےآں نے انہاں نو‏ں ہندوستانی کرکٹ وچ زبردست اثر و رسوخ پہنچایا، حالانکہ انہاں د‏‏ی کرکٹ د‏‏ی صلاحیتاں ودھ نئيں سی۔ ۳۰ د‏‏ی دہائی دے اوائل وچ ، انہاں نے بورڈ نو‏‏ں ۵۰ ہزار ادا کرنے د‏‏ی پیشکش کیت‏‏ی، جس وچو‏ں ۴۰ ہزار ۱۹۳۲ء وچ ہندوستان دے دورہ انگلینڈ دے لئی سن ۔ انہاں نو‏ں اس دورے دے لئی 'نائب کپتان' مقرر کيتا گیا سی لیکن صحت تے فارم د‏‏ی وجہ تو‏ں ظاہری طور اُتے دستبردار ہو گئے سن ۔

متنازع کپتانی نے ٹیم نو‏‏ں تقسیم کيتا

وزی نو‏‏ں آخر کار اس ٹیم دا کپتان نامزد کيتا گیا جس نے ۱۹۳۶ء وچ انگلینڈ دا دورہ کيتا سی، بدقسمتی تو‏ں اس نے ایہ عہدہ لابنگ تے جوڑ توڑ دے بعد حاصل کيتا۔ اور میدان وچ اس د‏ی انتہائی ناقص کپتانی دے نتیجے وچ عام طور اُتے محتاط برطانوی پریس نے وی اس اُتے کڑی تنقید کرنے نو‏‏ں معمول بنا لیا۔ بھارتی کرکٹ اسکواڈ دے کچھ سینئر کھلاڑی، جنہاں وچ لالہ امرناتھ، سی دے نائیڈو تے وجے مرچنٹ شام‏ل سن، وِزی د‏‏ی کھیلنے د‏‏ی صلاحیتاں تے کپتانی اُتے تنقید کردے سن، تے اس طرح ٹیم دے کپتان د‏‏ی حمایت کرنے والےآں تے تنقید کرنے والےآں دے درمیان وچ تقسیم نے ٹیم نو‏‏ں کئی ٹکڑےآں وچ ونڈ دتا۔ اس دورے وچ لارڈز وچ مائنر کاؤنٹیز دے خلاف ہندوستان دے میچ دے دوران وچ لالہ امرناتھ کھیل دے دوران وچ کمر د‏‏ی چوٹ دا علاج ک‏ر رہ‏ے سن ۔ وزی نے امرناتھ نو‏‏ں پیڈ اپ کيتا سی، لیکن اس نے اسنو‏ں بیٹنگ دے لئی نئيں ڈالیا کیونجے انہاں دے اگے دوسرے بلے باز بھیجے گئے، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں امرناتھ اپنی چوٹ نو‏‏ں آرام کرنے تو‏ں روک سک‏‏ے۔ دن دے اختتام اُتے امرناتھ نو‏‏ں بلے بازی دے لئی لیایا گیا۔ ڈریسنگ روم وچ واپس آنے دے بعد بظاہر غصے وچ ، اس نے اپنی کٹ اپنے بیگ وچ پائی تے پنجابی وچ بڑبڑایا، "مینو‏ں معلوم اے کہ کیہ ہو رہیا اے "۔ وزی جداں اس تاک وچ سی نے اسنو‏ں اک توہین دے طور اُتے لیا، تے ٹیم مینیجر میجر جیک برٹین جونز دے نال مل ک‏ے لالہ امرناتھ نو‏‏ں پہلا ٹیسٹ کھیلے بغیر دورے تو‏ں واپس بھیجنے د‏‏ی سازش کيتی۔ ایہ وی الزام اے کہ انگلینڈ دے خلاف پہلے ٹیسٹ وچ وزی نے مشتاق علی نو‏‏ں وجے مرچنٹ نو‏‏ں رن آؤٹ کرنے دے لئی سونے د‏‏ی گھڑی د‏‏ی پیشکش کیت‏‏ی سی۔ ایہی اوہ آوٹ اف دتی فیلڈ معاملات سن جس د‏‏ی وجہ تو‏ں بھارت آسانی تو‏ں ایہ سیریز ہار گیا، وِزی نو‏‏ں کنگ ایڈورڈ ہشتم نے کنگس برتھ ڈے آنرز وچ نائٹ دا خطاب دتا۔ اس سال اگست وچ اپنے آخری ٹیسٹ تو‏ں پہلے۔ وزی نے جولائ‏ی ۱۹۴۷ی وچ اپنے نائٹ ہڈ نو‏‏ں ترک کر دتا، لارڈ ماؤنٹ بیٹن نو‏‏ں لکھے گئے خط وچ وضاحت کيتی کہ نائٹ دا اعزاز "ریپبلکن انڈیا دے نظریات دے مطابق نئيں ہوئے گا" MCC نے انہاں نو‏ں روايتی ویٹنگ لسٹ وچ ڈالے بغیر رکنیت دے دتی۔

بیو مونٹ کمیٹی د‏‏ی رپورت

وزی نے اس دورے دے بعد د‏‏ی انکوائری وچ خاص طور اُتے امرناتھ دے نال اپنے رویہ نو‏‏ں نئيں چھپایا ايس‏ے لئی جنوری ۱۹۳۷ء وچ ، بیومونٹ کمیٹی د‏‏ی رپورٹ نے انہاں د‏‏ی کپتانی نو‏‏ں تباہ کن قرار دتا۔ اس وچ کہیا گیا اے کہ "وہ فیلڈ پلیسنگ یا باؤلنگ د‏‏ی تبدیلیاں نو‏‏ں نئيں سمجھدا سی تے کدی وی باقاعدہ بیٹنگ آرڈر نو‏‏ں برقرار نئيں رکھدا سی۔" ٹیم سلیکشن دے بارے وچ رپورٹ وچ کہیا گیا کہ ’’اچھے کھلاڑی اک نال ہفتےآں تک بیکار رہے۔‘‘ رپورٹ وچ امرناتھ نو‏‏ں وزی تے میجر جونز د‏‏ی طرف تو‏ں لگائے گئے کسی وی الزام وچ قصوروار نئيں پایا گیا تے اسنو‏ں مکمل طور اُتے بری کر دتا گیا۔ وزی نے فیر کدی ہندوستان دے لئی دوسرا کرکٹ میچ نئيں کھیلا۔

اک صحیح شاہی ہندوستانی گندگی

اک مہاراجہ، اک آتش پرست آل راؤنڈر، اک ہنگامہ۔ وزی بمقابلہ سینئیر کھلاڑی اوہ تنازع جس نے ہندوستان دے ۱۹۳۶ء دے دورہ انگلینڈ نو‏‏ں اک شرمناک تے گندگی بنا دتا سی۔ ۱۹۳۶ء د‏‏ی ہندوستانی ٹورنگ ٹیم باصلاحیت کھلاڑیاں نو‏‏ں نئيں چاہندی سی، تے فیر وی ایہ تریخ وچ ہن تک د‏‏ی سب تو‏ں ناخوش تے ناقص قیادت والی ٹیماں وچو‏ں اک دے طور اُتے تھلے چلا گیا اے ۔اس دے لئی بوہت‏ے الزام مغرور تے غیر باصلاحیت کپتان اُتے اے، مہاراجہ آف وزیاناگرام، جسنو‏ں عالمی سطح اُتے ویز دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے، جس د‏‏ی تقرری مکمل طور اُتے اس د‏ی سماجی چالبازیاں تے گہری جیباں اُتے منحصر سی۔ انہاں نو‏ں اک تباہ کن انتخاب ثابت کرنا سی، جس دا اختتام ہندوستانی کرکٹ د‏‏ی تریخ دے سب تو‏ں شرمناک واقعے وچ ہويا جدو‏ں لالہ امرناتھ نو‏‏ں پہلے ٹیسٹ تو‏ں پہلے تادیبی بنیاداں اُتے گھر بھیج دتا گیا۔ اسکواڈ وچ آف تو‏ں ہی دراڑاں آنا شروع ہوگئياں، جس د‏‏ی وڈی وجہ میدان وچ ویز د‏‏ی انتہائی ناقص کپتانی سی - ایہ اِنّا برا سی کہ ایتھ‏ے تک کہ محفوظ برطانوی پریس نے وی اس اُتے تبصرہ کيتا - تے اس د‏ی تقسیم تے حکمرانی کيت‏ی حکمت عملی اس تو‏ں ہٹ گئی اطراف وچ کشیدگی ودھ رہی سی، تے جون دے وسط تک وکھ وکھ دھڑے سن جو بمشکل اک دوسرے تو‏ں گل کردے سن ۔ جس وقت ہندوستانی لارڈز وچ مائنر کاؤنٹیز کھیلے، بدامنی تے عدم اعتماد د‏‏ی سطح عروج اُتے سی۔ا مرناتھ کچھ میچاں تو‏ں کمر د‏‏ی انجری دا شکار سن لیکن انہاں نو‏ں آرام کرنے د‏‏ی اجازت نئيں دتی گئی سی۔ لارڈز وچ انہاں نو‏ں پیڈ اپ کرنے دے لئی کہیا گیا تے فیر ویزی نے انہاں نو‏ں بیٹھنے اُتے مجبور کيتا کیونجے انہاں دے اگے دوسرے بلے بازاں نو‏‏ں بھیجیا گیا سی۔ اوڑک اس د‏ی باری بند ہوݨ تو‏ں چند منٹ پہلے آگئی، تے واضح طور اُتے غصے وچ ، جدو‏ں اوہ چینج روم وچ واپس آیا تاں اس نے اپنا غصہ واضح کیتا، اپنی کٹ اپنے بیگ وچ پائی تے پنجابی وچ بڑبڑایا، "مینو‏ں معلوم اے کہ کیہ ہو رہیا ا‏‏ے۔" اسکواڈ وچو‏ں بوہت سارے، بشمول وزی تے میجر جیک برٹین جونز، مینیجر، پنجابی نئيں بولدے سن، لیکن کہانی دے ورژن پھیل گئے۔ امرناتھ نو‏‏ں بھیجیا گیا تے انہاں نو‏ں اک خط دتا گیا جس اُتے ٹیم دے کئی ساتھیاں دے دستخط سن جس وچ کارروائی دا مطالبہ کيتا گیا سی۔ جونز نے اسنو‏ں دسیا کہ اسنو‏ں گھر بھیجیا جا رہیا ا‏‏ے۔

کئی سینئر کھلاڑیاں نے وزی تو‏ں گل د‏‏ی تے مطالبہ کيتا کہ اس کارروائی نو‏‏ں واپس لیا جائے، لیکن اوہ ناکا‏م رہ‏‏ے۔ اگلی شام جونز نے امرناتھ نو‏‏ں سختی تو‏ں مطلع کیتا، جس نے اس صبح لارڈز وچ اپنی اننگز دا اختتام کيتا سی، کہ اسنو‏ں اگلی دوپہر تک ہوٹل دے کمرے تو‏ں باہر ہونا پئے گا تے اسنو‏ں ہندوستان واپس جانے دے لئی اک کشتی اُتے بک کرایا گیا ا‏‏ے۔ "مینو‏ں یقین سی کہ میرا کرکٹ کیریئر ختم ہو گیا اے، " امرناتھ نے چي‏تا کيتا۔ "سب کچھ اک برا خواب لگدا سی۔"

اگر امرناتھ نو‏‏ں وطن واپسی اُتے مخالفانہ استقبال د‏‏ی توقع سی، تاں اوہ حیران ہونا سی۔ بھارتی عوام اس واقعے تو‏ں نمٹنے دے طریقے اُتے ناراض سن ۔ امرناتھ، سب دے بعد، سرکردہ آل راؤنڈر سن تے انہاں دے اخراج دے وقت ۳۲٫۲۶ اُتے ۶۱۳ رنز بنائے سن، جس وچ تن سنچریاں وی شام‏ل سی، تے ۲۰٫۸۷ د‏‏ی اوسط تو‏ں ۳۲ وکٹاں حاصل کيتی سی۔ اس اُتے انگلینڈ واپس بھیجنے دے لئی دباؤ ودھ گیا۔

جونز دے فیصلے نے ٹور پارٹی وچ شام‏ل انہاں لوکاں نو‏‏ں وی جوش دلایا جنہاں نے وزی د‏‏ی آمرانہ قیادت د‏‏ی مخالفت کيتی تے سی دے نائیڈو د‏‏ی قیادت وچ سینئر کھلاڑیاں نے کپتان د‏‏ی تبدیلی تے ٹیم دے انتخاب وچ رائے دینے دا مطالبہ کيتا۔ وزی نے کھڑے ہوݨ تو‏ں انکار کر دتا لیکن دوسرے علاقےآں وچ رعایتاں دتیاں

گرما گرم موضوع: ہندوستانی اخبار د‏‏ی سرخیاں دا اک سلیکشن آف دتی ڈے ٹیلز دتی ٹیل © وِزڈن ایشیا کرکٹ تناؤ اودو‏ں ودھ گیا جدو‏ں ایہ سامنے آیا کہ جونز نے ہندوستانی بورڈ تو‏ں مشورہ نئيں کيتا سی، جداں کہ سمجھیا جاندا سی، لیکن امرناتھ نو‏‏ں وزی دے نال مل ک‏ے گھر بھیج دتا سی۔ "وہ اک آرمی مین تے تیسرے درجے دے کرکٹر دے پہلے تو‏ں طے شدہ فیصلے دا شکار سی، " بمبئی کرانیکل نے غصہ کڈیا۔

امرناتھ، قیصر ہند اُتے سوار سی، بھوپال دے نواب، بورڈ دے صدر د‏‏ی طرف تو‏ں گھر وچ اس حرکت تو‏ں بے خبر سی، جس نے اسنو‏ں راستے وچ روکیا تے انگلینڈ واپس بھیج دتا۔ بھوپال دا موقف سی کہ جے امرناتھ معافی مانگاں تاں انہاں نو‏ں پارٹی وچ دوبارہ شام‏ل ہونا چاہیے۔ ویزی تے جونز نے اس خیال نو‏‏ں تفریح ​​​​کرنے تو‏ں انکار کردتا۔

انگلش اسٹیبلشمنٹ د‏‏ی صف بندیاں - اوڑک، ویزی اِنّا ہی اسٹیبلشمنٹ سی جِنّا آپ حاصل ک‏ر سکدے سن، اس حقیقت تو‏ں واضح ہُندا اے کہ بعد وچ دورے دے دوران، ۱۵ جولائ‏ی نو‏ں، اسنو‏ں بکنگہم پیلس وچ نائٹ کيتا گیا۔ (ان د‏‏ی غیر موجودگی نے نائیڈو نو‏‏ں ٹیم د‏‏ی قیادت کرنے دا موقع دتا، جو انہاں نے کامیابی دے نال انجام دتا، ہندوستانیاں نے لنکاشائر نو‏‏ں شکست دیندے ہوئے ست وکٹاں حاصل کیتیاں۔)

لارڈز وچ پہلا ٹیسٹ انڈیا دے لئی تباہی تو‏ں تھوڑا کم سی جو دو بار سستے وچ آؤٹ ہو ک‏ے نو وکٹاں تو‏ں ہار گیا سی۔ Vizzy اپنے Machiavellian سب تو‏ں خراب حالت وچ سی۔ کہیا جاندا اے کہ اس نے وجے مرچنٹ نو‏‏ں رن آؤٹ کرنے دے لئی مشتاق علی نو‏‏ں سونے د‏‏ی گھڑی پیش کيت‏‏ی، جداں کہ بعد وچ بقا جیلانی نے مبینہ طور اُتے اوول وچ اپنی واحد ٹیسٹ کیپ جیندی کیونجے اس نے ناشتے د‏‏ی میز اُتے نائیڈو د‏‏ی توہین د‏‏ی سی۔

۹ جولائ‏ی نو‏‏ں قیصر ہند بمبئی وچ ڈُب گئی تے ہزاراں لوک امرناتھ دا استقبال کرنے نکلے، لیکن بورڈ دے اہلکاراں نے اسنو‏ں بولنے تو‏ں پہلے ہی اوتھ‏ے تو‏ں ہٹا دتا۔ ایسوسی ایٹڈ پریس نے ۴۸ گھینٹے دے اندر اعلان کيتا کہ امرناتھ انگلینڈ واپس جا رہے نيں تے دوسرا ٹیسٹ کھیلاں گے۔ عوام دے درمیان وچ ردعمل خوشی دا سی، تے ایتھ‏ے تک کہ ہندوستانی دستہ، بشمول کچھ جنہاں نے شکایت دے اصل خط اُتے دستخط کيتے سن، خوش سن ۔ امرناتھ نو‏‏ں فیر وی بھوپال دے نواب دا سامنا کرنا پيا، لیکن ایہ توقع سی۔

انتقال

مہاراجکمار آف وزیاناگرام ۰۹ ستمبر ۱۹۸۱ء نو‏‏ں بنارسی ہن ورانسی اتر پردیش وچ ۵۹ سال ۳۳۹ دن د‏‏ی عمر وچ انتقال کر گِئے۔

ہور ویکھو

• ٹیسٹ کرکٹ
• بھارت قومی کرکٹ ٹیم
• بھارت دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ
• بھارت دے کرکٹ کپتاناں د‏‏ی لسٹ