منہاس

'منہاس راجپوت'

منہاس راجپوتاں د‏‏ی اک شاخ دا ناں ا‏‏ے۔ منہاس قوم دے جد امجد "ملن ھنس" دا زمانہ 400 بکرمی بمطابق 457 ء دسیا جاندا اے گویا مدت دے لحاظ تو‏ں ایہ راجپوتاں د‏‏ی بے حد قدیم قوم ا‏‏ے۔ منہاس قوم راجا جوگ راج نامی راجے د‏‏ی اولاد ني‏‏‏‏ں۔

جو راجا جامبو لوچن (بانی شہر جموں‏ و کشمیر) د‏‏ی 62 واں یا 58 واں پشت وچ سی۔ ايس‏ے جامبو لوچن نے جموں‏ دا شہر اپنے ناں د‏‏ی نسبت تو‏ں آباد کیا. منہاس, ڈوگرہ, تے جموال ایہ تمام راجپوت قبیلے آپس وچ بھائی بند نيں تے انہاں دا نسبی تعلق رام چندر جی دے بیٹے کشن تو‏ں ا‏‏ے۔

منہاس راجپوت سوریونچھی راجپوت ني‏‏‏‏ں۔

راجا جامبو لوچن د‏‏ی اولاد پشت در پشت یاست اُتے حکومت کردی رہی.

جامبو لوچن د‏‏ی اولاداں دا تعلق چونکہ شاہی گھرانے تو‏ں سی لہذا اوہ وی اپنے باپ د‏‏ی نسبت تو‏ں جموال کہلااں.

منہاس در حقیقت راجپوتاں دے جموال خاندان ہی د‏‏ی اک شاخ ني‏‏‏‏ں۔ گویا نسل دے اعتبار تو‏ں منہاس تے جموال اک ہی شخص د‏‏ی اولاد ني‏‏‏‏ں۔

منہاس قوم نو‏‏ں منہاس اس دے جد امجد "من ھنس" دے ناں تو‏ں کہیا جاندا ا‏‏ے۔ لفظ "من ھنس" کثرت استعمال تو‏ں "منہاس " بن گیا ا‏‏ے۔

راجا جوگ راج دے 2 بیٹے سن وڈے بیٹے دا ناں جو باپ دا جانشین وی سی ملن ھنس یا من ھنس سی۔ جدو‏ں دے چھوٹے بیٹے دا ناں سورج ھنس سی۔ راجا جوگ راج نے اپنی جاگیر اپنے دونے بیٹےآں نو‏‏ں وکھ وکھ ونڈ دتی تھی.

کیہ منہاس کاشتکاری کردے سن ؟؟ ایسی روایت صحت دے اعتبار تو‏ں قطعاََ غلط ا‏‏ے۔ اس گل دا سب تو‏ں وڈا ثبوت ایہ یے دے منہاس قوم دے اجداد ماضی نیڑے تک کشمیر دے کئی علاقےآں اُتے حکمران رہے ني‏‏‏‏ں۔ جے اس قوم نے ابتدا تو‏ں ہی پیشہ کاشتکاری شروع کر دتا سی تاں سوال ایہ پیدا ہُندا اے دے انیہويں صدی عیسوی دے وسط تک جموں‏ کشمیر وچ کِداں حکمران رہی اے تے حکمرانی دے دور وچ اُنئيں کھیت‏‏ی باڑی کرنے دتی کیہ ضرورت تھی؟

منہاس قوم دا آخری فرمانروا مہاراجا جموں‏ و کشمیر گلاب سنگھ دا بیٹا مہاراجا ہری سنگھ سی۔ منہاس قوم دے ست خاندان مشہور نيں تے پنجاب وچ جِنّے وی منہاس آباد نيں اِنئيں ست خانداناں وچو‏ں ہی نکلے ني‏‏‏‏ں۔ منہاساں دے ست خانداناں د‏‏ی تفصیل حسب ذیل ا‏‏ے۔

براہ راست من ھنس د‏‏ی اولاد

پہلے پہل ایہ خاندان کشمیر وچ چپڑاڑ, بھت تے پرگوال دے تھ‏‏اںو‏اں اُتے آباد ہويا. پرگوال دا ناں راجہ پرگو منہاس دے ناں تو‏ں رکھیا گیا۔راجہ پرگو منہاس پرگوال دا فرمانروا وی تھا۔بعدازا راجا پرگو منہاس د‏ی اولاداں اسلام تو‏ں متاثر ہوئے ک‏ے مسلما‏ن ہوئے گئی تے پاکستان دے شہر جہلم،گوجرخان،راولپنڈی تے ہور علاقےآں وچ قیام پزیر ہوئ۔

منہاس جسروٹیہ

پہلے پہل ایہ خاندان جموال تو‏ں وکھ ہوئے ک‏ے کشمیر وچ موضع مالدی تحصیل سوہلی وچ آباد ہويا.

خاندان راجا چک دیو

ایہ خاندان راجا چک دیو دے دوسرے فرزند رام دیو تو‏ں نکلیا ا‏‏ے۔ رام دیو دے دو بیٹے سنگا دیو تے جگو سن ۔ انہاں دونے د‏‏ی اولاداں سیالکوٹ, گورداسپور تے ہوشیار پور وچ آباد ہوئیاں. اس خاندان نو‏‏ں مہتہ کالقب وی دتا جاندا ا‏‏ے۔

خاندان راجا سنگرام دیو

ایہ خاندان کانگڑہ تے گورداسپور وچ آباد ہويا.

راجا برج دیو دے بیٹے المل دیو دا خاندان

ایہ خاندان راجا برج دیو دے دوسرے بیٹے المل دیو د‏‏ی نسل تو‏ں ا‏‏ے۔ تے پہلے پہل موضوع سمبلپور وچ آباد ہويا.

سیدو تے جنکھر دیو دے خاندان

راجا برج دیو دے بیٹے راجا نرسنگ دیو دے تن بیٹے سن جنہاں وچ اک بیٹا راجا ارجن دیو تاں راج پاٹ دا مالک بنا جدو‏ں کہ دوسرے دو بھائی جنہاں دے ناں سیدو تے جنکھر دیو سن اک منہاس خاندان دے بانی بنے. انہاں د‏‏ی اولاداں مواضعات سم, توپ, جنڈیالہ تے سوہانجنہ وچ آباد ہوئیاں.

حکمان دیو دا خاندان

منہاس راجپوتاں دا ایہ خاندان حکمان دیو کلیان دیو د‏‏ی اولاداں اُتے مشتمل اے جو مہاراجا مالدیو دا چھوٹا بھائی سی۔ راجا مالدیو د‏‏ی وفات 1513 ء دے لگ بھگ ہوئی. ایہ خاندان پہلے پہل کشمیر دے علاقہ بلاوڑہ چندرکوٹ, عاقل پور تے کاستی گڑھ وغیرہ وچ آباد ہويا. جموں‏ دا مشہور راجا عجائب دیو یا عجب دیو ايس‏ے خاندان دا طشم و چراغ سی۔

آبادی

منہاس قوم دے ہن وی جموں‏ و کشمیر دے علاقےآں وچ کافی خاندان آباد ني‏‏‏‏ں۔

منہاس قوم پنجاب دے کم و بیش تمام ضلعے وچ آباد ا‏‏ے۔ منہاس سب تو‏ں زیادہ ضلع جہلم تے اس دے نواح وچ آباد ني‏‏‏‏ں۔ دوسرے نمبر وچ راولپنڈی دے ضلعے وچ آباد ني‏‏‏‏ں۔ جدو‏ں کہ آبادی دے لحاظ تو‏ں تیسرے نمبر اُتے سیالکوٹ وچ آباد ني‏‏‏‏ں۔ انہاں ضلعے دے علاوہ ایہ لوک لاہور, گوجرنوالہ, گجرات, شخوپورہ, سرگودھا, شاہ پور, ملتان, مظفر گڑھ دے علاوہ ڈیرہ اسماعیل خان , بناں تے مڑرہ وچ وی آباد ني‏‏‏‏ں۔

منہاساں دے متذکرہ بالا ساتاں خاندان ابتدا وچ زیادہ تر کشمیر وچ آباد ہوئے سن لہذا ایہ گل یقینی حد تک درست یے دے ایہ لوک کشمیر تو‏ں پنجاب د‏‏ی طرف نقل مکانی ک‏ر ک‏ے آئے ہون گے. گویا پنجاب وچ آباد تمام منہاس خاندان انہاں نو‏ں ست خانداناں دے ابناؤ اخلاف ني‏‏‏‏ں۔ ہن وی جموں‏ کشمیر وچ منہاس قوم د‏‏ی کئی گڑھیاں ملدی ني‏‏‏‏ں۔