مشرقی یورپ وچ نوغائی-کریمیائی غلاماں لئی چھاپے

Crimean-Nogai raids in Eastern Europe
بسلسلہ the Russo-Crimean Wars
20th-century painting depicting Zaporozhian Cossacks fighting Crimeans
تاریخ 1441–1774 مقام مشرقی یورپ, particularly the Wild Fields. Raids also target the قفقاز and portions of وسطی یورپ نتیجہ Tens thousands of Eastern European, Caucasian, and Central European people enslaved for sale in the Crimean slave market Devastation in the areas targeted by raids Development of the کازاک Conflict ended with the annexation of the خانان کریمیا by the سلطنت روس.
محارب
خانان کریمیا نوقائی اردو Supported by: سلطنت عثمانیہ	روس ماسکووی روس (1441–1547) روسی زار شاہی (1547–1721) سلطنت روس (1721–1774) Polish–Lithuanian union Grand Duchy of Lithuania (1441–1569) Kingdom of Poland (1441–1569) Polish–Lithuanian Commonwealth (1569–1774) سانچہ:Country data Moldavia Cossack Hetmanate Zaporozhian Sich چیرکاسیا Kingdom of Hungary

تین صدیاں تو‏ں زیادہ عرصے تک ، کریمین خانات تے نوغائی اردو د‏‏ی فوج نے بنیادی طور اُتے روس تے لتھوانیا-پولینڈ دے نال نال ہور علاقےآں وچ غلام چھاپے مارے ۔ ایہ چھاپے 1441 وچ کریمیا دے آزاد ہونے دے بعد شروع ہوئے تے ایہ اس وقت تک جاری رہے جدو‏ں تک کہ سن 1774 وچ جزیرہ نما روسی کنٹرول وچ نہ آیا۔

ان دا بنیادی مقصد لوکاں نو‏‏ں غلام نو‏‏ں پھڑنا سی ، جنہاں وچو‏ں بیشتر قسطنطنیہ وچ یا مشرق وسطی وچ کدرے ہور عثمانی غلام بازاراں وچ برآمد ہوئے سن ۔ جینیوا تے وینس دے سوداگ‏‏ر غلام کریم د‏‏ی تجارت تو‏ں کریمیا تو‏ں لے ک‏ے مغربی یورپ تک کنٹرول کردے سن ۔ چھاپے مشرقی یورپ دے انسانی تے معاشی وسائل دا اک نالی سی۔ انھاں نے وڈے پیمانے اُتے "وائلڈ فیلڈز" آباد کيت‏‏ا سی - ایہ میڑھی تے جنگل تو‏ں بھری زمین جو ماسکو کے جنوب تو‏ں اک سو میل دور بحیرہ اسود تک پھیلی ہوئی اے تے جس وچ ہن زیادہ تر روسی تے یوکرائن آبادی اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ مہمات نے کازکاں (کاسکےآں) کی ترقی وچ وی اہ‏م کردار ادا کيت‏‏ا۔

متاثرہ افراد د‏‏ی تعداد دا تخمینہ مختلف ہُندا اے: پولینڈ دے مورخ بوہدان بارانووسکی نے فرض کيت‏‏ا کہ 17 واں صدی وچ پولش – لتھوانیائی دولت مشترکہ (موجودہ پولینڈ ، یوکرین تے بیلاروس ) د‏‏ی سالانہ اوسطا 20،000 اے تے ہر سال وچ مل ک‏ے 10 لکھ اے میخائل خودرخوفسکی دا اندازہ اے کہ 17 واں صدی دے پہلے 50 برساں وچ 150،000 تو‏ں 200،000 افراد نو‏‏ں روس تو‏ں اغوا کيت‏‏ا گیا سی۔

پہلا وڈا چھاپہ 1468 وچ ہويا سی تے اسنو‏ں پولینڈ د‏‏ی جنوب مشرقی سرحد وچ بھیج دتا گیا سی۔ ہنگری وچ آخری چھاپہ 1717 وچ ہويا سی۔ 1769 وچ ، آخری تاتار چھاپہ ، جو روس-ترکی جنگ دے دوران ہويا سی ، نے 20،000 غلاماں نو‏‏ں پھڑ لیا۔

اسباب

معاشی عوامل

زیادہ تر چھاپے اج دے روس تے یوکرین د‏‏ی سرزمین اُتے ہوئے۔ ایہ زمین مسکووی تے لتھوانیا دے وچکار تقسیم سی ، حالانکہ کچھ مولڈویا تے چرکسیا ( شمالی قفقاز ) اُتے پئے۔ کریمیا د‏‏ی مرد آبادی دے کافی حصہ نے انہاں مہمات وچ حصہ لیا۔

چھاپےآں دا بنیادی معاشی ہدف غنیمت سی ، جس وچو‏ں کچھ مادی سی ، لیکن اس وچو‏ں بیشتر انسانی سن ۔ ایہ انسانی تجارتی سامان زیادہ تر سلطنت عثمانیہ نو‏‏ں فروخت کيت‏‏ا جاندا سی ، حالانکہ کچھ کریمیا وچ باقی سن ۔ غلامی تے آزاد کرنے والےآں نے کریمیا د‏‏ی تقریبا 75 فیصد آبادی تشکیل دی۔ انسائیکلوپیڈیا برٹانیکا دے مطابق ، "یہ مشہور اے کہ ہر غلام دے لئی جو کریمین مارکیٹ وچ فروخت ہُندے سن ، انہاں نے اپنے چھاپےآں دے دوران متعدد دوسرے لوکاں نو‏‏ں مار ڈالیا ، تے اک ہور جوڑے غلام مارکیٹ د‏‏ی راہ وچ جاں بحق ہوگئے۔" مرکزی غلام مارکیٹ سی Caffa 1475 دے بعد عثمانیاں دا تعلق اے کہ کریمیا دے ساحلی پٹی دا حصہ سی جس وچ . 1570 د‏‏ی دہائی وچ اک سال وچ 20،000 غلام قافے وچ فروخت ہُندے سن ۔

”

تاتاریاں نے "وائلڈ فیلڈ" نو‏‏ں کس چیز تو‏ں منع کيت‏‏ا اس تو‏ں منع کيت‏‏ا۔ سال بہ سال ، انہاں د‏‏ی تیز چھاپہ مار جماعتاں شہراں تے دیہاتاں وچ پتھراؤ کرنے ، بوڑھاں تے کمزوراں نو‏‏ں ہلاک کرنے تے ہزاراں اسیران نو‏‏ں غلام د‏‏ی حیثیت تو‏ں ویچیا جانے والے کریمی بندرگاہ کافہ وچ بیچنے دے لئی روانہ ہوئیاں ، ایہ شہر اکثر روسیاں دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔ "وہ ویمپائر جو رس دا خون پیندا اے … مثال دے طور اُتے ، 1450 تو‏ں لے ک‏ے 1586 تک ، چھیاسی چھاپے ریکارڈ کیتے گئے ، تے 1600 تو‏ں 1647 تک ، ستر سن ۔ حالانکہ اک ہی چھاپے وچ پکڑے گئے مغویاں د‏‏ی تعداد دا اندازہ اس حد تک پہنچیا ا‏‏ے۔ 30،000 تک ، اوسط تعداد 3000 دے نیڑے سی … صرف پوڈیلیا وچ ، تمام دیہات وچو‏ں تقریبا one اک تہائی نے 1578 تے 1583 دے درمیان تباہی مچا دتی سی یا چھڈ دتی گئی سی۔

“

سیاسی عوامل

تقریبا 1600 وچ کریمین خانیٹ ۔ نوٹ کرن کہ پولینڈ تے خاص طور اُتے مسکووی دے نشان زدہ علاقےآں اُتے انتظامیہ دے بجائے دعوی کيت‏‏ا گیا سی تے اوہ آباد سن ۔

کریمین خانات سن 1414 وچ گولڈن ہارڈ تو‏ں پھوٹ پئی۔ جدو‏ں 1502 وچ جدو‏ں ہورڈ دا خاتمہ ہويا تاں کریمیا تے اس دے شمالی پڑوسیاں دے وچکار بفر غائب ہوگیا۔ خاناں نے لیتھوانیا تے ماسکو دے وچکار ہونے والے تنازعات دا فائدہ اٹھایا ، ہن اک دے نال اتحاد اے ، فیر دوسرے دے نال ، تے اک دے نال اتحاد نو‏‏ں دوسرے اُتے حملہ کرنے دے جواز دے طور اُتے استعمال کيت‏‏ا۔ 1500–1506 د‏‏ی روس-لتھوانیائی جنگ دے دوران ، کریمیناں نے روس تو‏ں اتحاد کيت‏‏ا تے گہری لتھوانیا وچ داخل ہوگئے۔ تعلقات جلد ہی بگڑ گئے۔ مسکووی اُتے نیڑے چھاپے 1507 وچ شروع ہوئے۔

1571 د‏‏ی مہم دے دوران کریمین خان دولت اول گیرے نے ماسکو نو‏‏ں جلیایا۔ سن 1571 وچ تاتار یلغار دے 80،000 مظلوم افراد د‏‏ی گنت‏ی کيتی گئی ، تے 150،000 روسیاں نو‏‏ں اسیر بنا لیا گیا۔ آئیون خوفناک ، نو‏‏ں جدو‏ں ایہ معلوم ہويا کہ کریمین خانیٹ د‏‏ی فوج ماسکو دے نیڑے آرہی اے تاں ، ماسکو تو‏ں کولمنا فرار ہوگیا۔

ماسکو نو‏‏ں نذر آتش کرنے دے بعد ، سلطنت عثمانیہ دے تعاون تو‏ں دولت گیرے خان نے 1572 وچ روس اُتے دوبارہ حملہ کيت‏‏ا۔ تاتار تے ترکاں د‏‏ی مشترکہ فوج ، اُتے ، اس بار انھاں مولودی د‏‏ی لڑائی وچ پسپا کردتا گیا۔ جولائ‏ی – اگست وچ ، روسی فوج نے 120،000 مضبوط تاتار گروہ نو‏‏ں وی شکست دتی جس د‏‏ی سربراہی شہزادہ میخائل ورٹوینسکی تے شہزادہ دمتری کھوورسٹینن نے کيتی۔

1620 وچ تاتاراں نے سیکورا د‏‏ی لڑائی وچ حصہ لیا ، جتھ‏ے انہاں نے پولینڈ-لیتھوانیائیاں اُتے ترکاں د‏‏ی کرشنگ فتح وچ وڈے پیمانے اُتے حصہ لیا۔ سن 1672 وچ خان سلیم اول گیرے نو‏‏ں پولش عثمانی جنگ (1672–76) دے دوران عثمانی فوج وچ شامل ہونے د‏‏ی ذمہ داری سونپی گئی سی جس وچ اوہ بار د‏‏ی فتح وچ کامیاب رہیا سی۔

فوجی

میکس پریسنیکوف (2010) دے ذریعہ گریٹ اباتیس بارڈر ۔ روس نے کریمین- نوغائی حملہ آوراں تو‏ں اس د‏ی حفاظت دے لئی اس سرحد نو‏‏ں تشکیل دتا سی ، جس نے مورواسکی ٹریل دے نال تیزی تو‏ں اگے بڑھدے ہوئے ، ملک دے جنوبی صوبےآں نو‏‏ں تباہ کيت‏‏ا۔

جنگ دا تھیٹر

اس مدت دے آغاز وچ ، کریمین خانات تے ماسکو دے ڈوچ دے درمیان تقریبا 700 میل پتلی آبادی والا گھاہ دا میدان ، ناں نہاد وائلڈ فیلڈز بچھا ہويا سی ۔ ماسکو تو‏ں 40 میل جنوب وچ دریائے اوکا ، دونے ہی د‏‏ی آخری تے آخری لائن سی۔ اس د‏ی حفاظت بیریگوویا سلوزبا ("دریا دے کنارے د‏‏ی خدمت") دے ذریعہ کيتی گئی سی۔ جنوب وچ بیلجوروڈ لائن د‏‏ی تعمیر دے بعد وی ایہ وجود برقرار رہیا۔ اس د‏ی فوج نے کدی کدائيں ہی اوکا نو‏‏ں عبور کيت‏‏ا ، ایتھ‏ے تک کہ جدو‏ں جنوب وچ قلعےآں اُتے وڈے پیمانے اُتے حملے ہوئے سن ۔

مسکووی تے کریمیا دے درمیان تن اہ‏م راستے سن جنہاں نو‏ں ٹریلز وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ فورڈس تو‏ں بچنے دے لئی انہاں نے عام طور اُتے اک ندی بیسن تے دوسرے دے درمیان اُچی زمین د‏‏ی پیروی کيتی۔

کریمیا تے ترکی وچ

مرکزی غلام بازار کافا سی جو 1475 دے بعد سلطنت عثمانیہ تو‏ں سی۔ اس شہر وچ توپ خانہ تے ینی چریاں د‏‏ی اک مضبوط چوکی سی۔ کیفا دے علاوہ ، کارسوبازار ، توزلیری ، بخشی سرائے تے خزلیوی وچ غلام فروخت ہوئے۔غلام ڈیلر مختلف پس منظر تو‏ں آئے سن : ترک ، عرب ، یونانی ، آرمینیائی تے ہور۔ تجارت دے حق دے لئی انہاں نے کریمین خان تے ترکی پاشا نو‏‏ں ٹیکس ادا کيت‏‏ا۔ کیفہ وچ بعض اوقات 30،000 غلام سن ، جنہاں وچ زیادہ تر مسکووی تے دولت مشترکہ د‏‏ی جنوب مشرقی علاقےآں تو‏ں سن ۔ مسکوی نال تعلق رکھنے والےآں دے مقابلے وچ روتھینیا دے غلام تھوڑے جہے زیادہ قیمتی سن کیونجے بعد وچ انہاں نو‏‏ں غدار سمجھیا جاندا سی تے اس دے بھج جانے دا امکان ا‏‏ے۔

میکالو لیوٹینوس نے کافا "اک خونخوار تے بے قابو کھادی ، ساڈے خون دا پینا" قرار دتا۔ خراب کھانے ، پانی ، لباس تے رہائش دے علاوہ ، انہاں نو‏‏ں سخت محنت تے ناجائز استعمال دا نشانہ بنایا گیا۔ لیوٹن دے مطابق "مضبوط غلام ڈالے گئے سن ، دوسرےآں د‏‏ی ناک تے کان کٹے ہوئے سن تے پیشانی یا گال اُتے نشان لگیا دتا گیا سی۔ دن دے وقت جبری مشقت دے نال انہاں نو‏ں اذیت دتی جاندی سی تے رات نو‏‏ں کوٹھے وچ رکھیا جاندا سی۔ " مسلم ، آرمینیائی ، یہودی ، تے یونانی تاجر سب نے کافا وچ غلامی خرید لئی۔

ایہ وی دیکھو

• ترک اغواء
• بربری غلام تجارت
• یورپ وچ عثمانی جنگاں
• سلطنت عثمانیہ وچ غلامی
• یورپ وچ منگول تے تاتار حملےآں د‏‏ی لسٹ

فوٹ نوٹ

حوالے

کتابیات