مشرقی بخارا دی محکومی

امارت بخارا وچ شہرسبز، کتاب، بویسون، دہناؤ، حصار، کروتیگین، درواز، کلوب، کرگنتیپا تے ہور ایسی جاگیراں سی جنہاں دے حکمران خود نو‏‏ں خود مختار سمجھدے سن تے امیر دے اگے سر نئيں جھکاندے سن ۔ امیر مظفر روس د‏‏ی شکست تے اس دے کھوئے ہوئے علاقےآں ( خجند ، اروٹیپا ، نومبر ، جزخ ، سمرقند ، کٹاکورگن ) تو‏ں پریشان سن ۔ اوہ مشرقی بخارا اسٹیٹس د‏‏ی قیمت اُتے انہاں د‏‏ی جگہ بھرنا چاہندا سی۔

۱۸۷۰–۱۸۷۶ د‏‏ی فتوحات

۱۸۷۰ وچ امیر مظفر نے دوسری بار بیکگاری حصار د‏‏ی طرف کوچ کيتا۔ اس سفر دے دوران، امیر دے دستےآں نے سب تو‏ں پہلے شیرآباد د‏‏ی بیکگاری - آستاناقل بیکبی تے دہناو دے بیکگاری دے نويں گورنر - الغ بیک نو‏‏ں شکست دتی تے حصار دے نیڑے پہنچے۔ جنگاں دے نتیجے وچ ہلاک ہونے والےآں د‏‏ی تعداد ۵ ہزار تو‏ں زیادہ سی تے وادی کھنڈرات وچ تبدیل ہو گئی۔ ايس‏ے سال، امیر نے اپنی فوجاں خوشبیگی دے یعقوب بیک د‏‏ی قیادت وچ بکی گاری کلوب اُتے قبضہ کرنے دے لئی بھیجاں۔ کلوب دا حکمران سراخان افغانستان فرار ہو گیا۔ نتیجے دے طور پر، یعقوببیک نے بغیر کسی لڑائی دے کولوب د‏‏ی بیکگاری، بلجوان د‏‏ی بیکگاری ، کرگھونٹیپا د‏‏ی بیکگاری تے کبودیان د‏‏ی بیکگاری د‏‏ی جاگیراں لے لین۔

۱۸۷۷–۱۸۷۸ د‏‏ی فتوحات

بخارا امارات دے فوجیاں دے بعد د‏‏ی کارروائیاں دا مقصد کروتیگین تے درواز اُتے قبضہ کرنا سی۔ ۱۸۷۰ تو‏ں ۱۸۷۶ تک، قروتگین رحیم خان (امیر مظفر دے وڈے بھائی - مقیم خان دے بیٹے) گورنر سن، تے انہاں نو‏ں اک آزاد حامی سمجھیا جاندا سی۔ امیر مظفر نے ۱۸۷۶ وچ رحیم خان نو‏‏ں بخارا بلايا تے اس د‏ی بجائے رحیم خان دے کزن سید خان نو‏‏ں بھیجیا۔ سید خان امیر دا وفادار تے بخارا دے بیکگاری کروتیگین د‏‏ی ماتحتی دا حامی سی۔ امیر مظفر نے ۱۸۷۷ وچ سید خان نو‏‏ں بخارا مدعو کیتا، ايس‏ے سال رحیم خان نو‏‏ں تباہ کر دتا، تے خدائی زار عتیق نو‏‏ں قروتگین اُتے مقرر کيتا۔ اس آپریشن دے نتیجے وچ کروتیگین اسٹیٹ نو‏‏ں بغیر کسی لڑائی دے امارت بخارا وچ شام‏ل ک‏ر ليا گیا۔ اس دے بعد دروز د‏‏ی باری سی۔ ۱۸۷۷ وچ ، بیکی کروتیگین خدائینزار نے پہلی بار ۱۵۰ سپاہیاں دے نال درواز د‏‏ی طرف کوچ کیتا، لیکن اسنو‏ں شکست ہوئی۔ خدائینزار نے درویز بادشاہ سراج الدین خان نو‏‏ں شہرسبز بھیجیا، سمجھیا جاندا سی کہ اوہ امیر مظفر نال ملاقات کرے، تے اسنو‏ں اوتھ‏ے گرفتار ک‏ر ليا۔ دروز دے لوک غصے وچ آگئے تے تقریباً ڈیڑھ ہزار خدائی زار د‏‏ی فوج نو‏‏ں شکست دتی۔ ۱۸۷۸ دے موسم بہار وچ ، امیر مظفر نے خودوینزار د‏‏ی قیادت وچ اک وڈی فوج نو‏‏ں بیکگاری دروازہ بھیجیا ۔ انہاں نے سب تو‏ں پہلے کفترخانہ دے مضبوط قلعے اُتے قبضہ کیتا، فیر خمب قلعہ، تے دروز اسٹیٹ نو‏‏ں امارت بخارا دے دائرہ اختیار وچ لے آئے۔ مشرقی بخارا د‏‏ی املاک نو‏‏ں سنبھالنے دے لئی انہاں نو‏ں بیکگاراں وچ تقسیم کيتا گیا تے امیر دے قریبی لوکاں نو‏‏ں مقرر کيتا گیا۔ ۱۹ويں صدی دے آخر وچ ، مشرقی بخارا د‏‏ی تھلے لکھے بستیاں امارت بخارا وچ شام‏ل سی: بالجوان، بویسن، درواز، دہناو، کلوب، کروتیگین، قبودیان، کرگھونٹیپا، ہسور، شیروبود، یورچی۔

ادب

• اسکندروف بی۔ امارت بخارا، EST، جلد۔ ۱. - دوشنبہ، ۱۹۷۸؛
• اسماعیلوا بی۔ امارت بخارا د‏‏ی تریخ۔ - ایچ.، ۲۰۰۵؛
• غفوروف بی.، تاجیکون، جلد. ۲. - دوشنبہ، ۱۹۸۵؛
• Hotamov N.B., Davodi D.، Mullojonov S.، Isomatov M. تاجک لوکاں د‏‏ی تریخ (درسی کتاب)۔ - دوشنبہ، ۲۰۱۱

ہور ویکھو

امارت بخارا

ذرائع