مسجد صخرہ

مسجد صَخْرہ

فائل:قبه الصخرة.jpg
مشخصات
تأسیس:	سنہ ۷۲ ہجری بوسیلہ عبدالملک بن مروان
استعمال:	عبادتگاہ
محل وقوع:	شہر بیت المقدس وچ موریا د‏‏ی بلندی اُتے واقع اے
دیگر اسامی:	صخرہ مقدس
موجودہ حالت:	فعال
معماری

مسجد صَخْرہ یا صَخرۃ مقدس بیت المقدس وچ "موریا" نامی بلندی اُتے واقع مسجد ا‏‏ے۔ ایہ مسجد تے اس دا گنبد جو قبۃ الصخرہ دے ناں تو‏ں مشہور اے اک بہت وڈے چٹان اُتے بنایا گیا اے جو یہودیت، مسیحیت تے اسلام وچ مقدس شمار کيتی جاندی ا‏‏ے۔ مسلماناں دے مطابق حضرت محمدؐ شب معراج نو‏‏ں ايس‏ے چٹان تو‏ں آسمان د‏‏ی طرف عروج کر گئے سن، یہودیاں دا عقیدہ اے کہ زمین ايس‏ے چٹان تو‏ں پھیلی اے، حضرت آدم دا بدن ايس‏ے مٹی تو‏ں بنایا گیا اے تے حضرت ابراہیم ايس‏ے مقام اُتے اپنے بیٹے د‏‏ی قربانی پیش کرنے اُتے مأمور ہوئے سن ۔

بعض لوک اس مسجد دے گنبد نو‏‏ں جو کہ مذکورہ چٹان دے اُتے بنایا گیا اے، مسجد الاقصی دا گنبد خیال کردے نيں۔

مسجد صخرہ پہلی صدی ہجری وچ عبدالملک بن مروان دے دور وچ بنائی گئی تے بعد وچ مختلف ادوار وچ اس د‏ی مرمت تے تعمیر نو ہُندی رہی ا‏‏ے۔

ناں وجہ

مسجد صخرہ نو‏‏ں اس لئی ایہ ناں دتا گیا اے کہ ایہ مسجد شہر بیت المقدس وچ موریا د‏‏ی بلندی اُتے اک چٹان اُتے بنائی گئی اے ايس‏ے بنا اُتے اس دا دوسرا ناں "قبۃ الصخرہ" وی ا‏‏ے۔ «قبہ» عربی وچ گنبد نو‏‏ں کہیا جاندا ا‏‏ے۔

کدی کدائيں قبۃ الصخرہ تے مسجد الاقصی وچ خلط تے اشتباہ ہُندا اے ؛ قبۃ الصخرہ دا گنبد گولڈ کلر وچ جدو‏ں کہ مسجد الاقصی دا گنبد سرمئی کلر وچ ا‏‏ے۔

محل وقوع تے تعمیر

فائل:قبه الصخره.jpg

مسجد الصخرہ یا قبۃ الصخرہ مسجد الاقصی دے علاقے وچ بیت المقدس دے "موریا" نامی بلندی اُتے واقع ا‏‏ے۔ قبۃ الصخرہ دے گنبد دا رنگ سونے(گولڈ کلر) دا اے جو اک اٹھ ضلعی عمارت دے اُتے بنایا گیا اے تے اس عمارت دے ہر چاراں سمت اک دورازہ کھلدا ا‏‏ے۔

مسجد صخرہ دے جنوب مغربی حصے وچ سنگ مرر دے کے اک ستون دے نزدیک "قدم محمد" نامی مقام اے جس دے بارے وچ کہیا جاندا اے کہ ایہ حضرت محمدؐ دا نقش پا اے جو شب معراج نو‏‏ں آپ نے ایتھ‏ے تو‏ں آسمانی د‏‏ی طرف عروج فرمایا سی۔ ايس‏ے طرح قبۃ الصخرہ دے نزدیک اک مشہور مقام "قبۃ النبی" دے ناں تو‏ں موجود اے جتھے قدس شریف دے مکیناں دے مطابق حضرت خضر نے نماز پڑھی نيں۔ تزئین دے اعتبار تو‏ں قبۃ الصخرہ غنی‌ترین اسلامی عمارتاں وچ شمار کيتا جاندا ا‏‏ے۔

اہمیت

فائل:صخره.jpg

قبۃ الصخره دے اندر موجود چٹان جس دے بارے وچ کہیا جاندا اے کہ پیغمبر اسلامؐ نے شب معراج ايس‏ے تو‏ں آسمان دا سفر فرمایا

قبۃ الصخرہ دے اندر موجود چٹان جس دے بارے وچ کہیا جاندا اے کہ پیغمبر اکرمؐ شب معراج نو‏‏ں ايس‏ے مقام تو‏ں آسمان د‏‏ی طرف عروج فرمایا قبۃ الصخرہ، دمشق وچ مسجد اموی، قاہرہ وچ مسجد عمروعاص تے تیونس وچ مسجد قیروان پہلی صدی ہجری وچ بنائی گئی اہ‏م مذہبی تھ‏‏انو‏اں نيں جو یہودیاں، عیسائیاں تے مسلماناں دے ایتھ‏ے مقدس تے محترم شمار کيتے جاندے نيں۔

وہ چٹان جس "قبۃ الصخرہ" بنایا گیا اے سنہ دو ہجری تک مسلماناں دا قبلہ شمار ہُندا سی۔ مسلماناں دے مطابق حضرت محمدؐ نے شب معراج ايس‏ے چٹان تو‏ں آسمان د‏‏ی طرف عروج فرمایا سی۔ یہودی اس گل دے معتقد نيں کہ زمین ايس‏ے چٹان تو‏ں پھیلی اے تے حضرت آدم دا بدن ايس‏ے مٹی تو‏ں بنایا گیا اے ايس‏ے طرح ایہ اوہی مقام اے جتھے حضرت ابراہیم نو‏‏ں اپنے بیٹے اسمائیل د‏‏ی قربانی دینے دا امر ہُندا سی۔

تاریخی اعتبار تو‏ں

سنہ ٦٦ھ وچ عبدالملک بن مروان دے دور خلافت وچ بیت المقدس دے موریا نامی بلندی اُتے مسجد صخرہ د‏‏ی تعمیر شروع تے سنہ ٧۲ھ وچ مکمل ہوئی۔ جدو‏ں عبداللہ بن زبیر مکہ وچ برسر اقتدار آئے تے حاجیاں نو‏‏ں اپنی بیعت اُتے مجبور کيتا تاں عبدالملک مروان نے لوکاں نو‏‏ں حج اُتے جانے تو‏ں مانع کيتا تے "قبۃ الصخرہ" دے طواف نو‏‏ں کعبہ دے طواف تے حج د‏‏ی جگہ قرار دینے د‏‏ی کوشش کيتی۔

سنہ ۲۱٦ھ وچ عباسی خلیفہ مأمون دے دور وچ قبۃ الصخرہ د‏‏ی مرمت ہوئی۔ اس مرمت دے بعد مأمون دا ناں عبدالملک مروان دے ناں د‏‏ی جگہ تحریر کيتا گیا، لیکن مسجد د‏‏ی عمارت بغیر کسی تغییر دے باقی ايس‏ے طرح باقی رہی۔

سنہ ۴۰٧ھ وچ قدس شریف وچ شدید زلزلہ آیا تے قبۃ الصخرہ ویران ہوئے گیا، سنہ ۴۱۳ھ یعنی خلافت فاطمیہ دے دور وچ مسجد صخرہ دوبارہ تعمیر کيتی گئی۔ سنہ ۴٦۰ھ وچ اک ہور زلزلے وچ مسجد دوبارہ ویران ہوئے گئی جسنو‏ں سنہ ۴٦٧ھ وچ عباسی خلیفہ القائم بامراللہ دے دور وچ دوبارہ تعمیر کيتی گئی۔

متعلقہ صفحات

• مسجد الاقصی

حوالے

مآخذ

• بینش، عبدالحسین، نگاہی نو بہ جنگ‌ہای صلیبی، قم، زمزم ہدایت، ۱۳۸٦ش۔
• حمیدی، جعفر، تریخ اورشلیم، امیركبیر، تہران، دوم، ۱۳۸۱ش۔
• حسینی طہرانی، سید محمدحسین، امام‌شناسی، ج۱۸، مشہد، انتشارات علامہ طباطبایی، ۱۴۱۸ق۔
• الدمیری، کمال‌الدین محمد، حیاۃ الحیوان الکبری، با حاشیہ و مقدمہ احمد حسن بسج، بیروت، دارالکتب العلمیہ، ۲۰۰۲م/۱۴۲۴ق۔
• سعادتی، قادر، «نقش اماکن و آثار مذہبی در تمدن اسلامی»، در مجموعہ مقالات کنگرہ جہانی جریان‌ہای افراطی و تکفیری از دیدگاہ علمای اسلام، ج۱، قم، دارالإعلام لمدرسۃ اہل البیت، ۱۳۹۳ش۔
• نجاندی، محمدسعید و محمدمہدی فقیہ بحرالعلوم، حضرت خضر(ع) و مکان‌ہای منسوب بہ ایشان (بہ ضمیمہ کتاب‌شناسی)، تہران، مشعر، ۱۳۹۵ش۔
• موسوی‌پناہ، ابراہیم، حرم در واژہ‌ہا، مشہد، آستان قدس رضوی، ۱۳۹۱ش۔
• میرابوالقاسمی، محمدتقی، باستان‌شناسی قرآن، رشت، کتاب مبین، ۱۳۹۲ش۔