مریخ اُتے برف دے تودے
برفیلے تودیاں جنہاں نوں عام طور اُتے موجودہ یا حال ہی وچ برف دے ہونے والے بہاؤ دے پیوند توں بیان کیتا جاندا اے، ایہ جدید مریخ دی سطح اُتے وڈے اُتے محدود علاقےآں وچ پھیلے ہوئے سمجھے جاندے نيں تے ماضی وچ انہاں نوں اس توں کدرے زیادہ وسیع پیمانے اُتے پھیلا ہويا سمجھیا جاندا اے۔ سطح اُتے موجود گوشہ دار محراب نما خدوخال چپچپے بہاؤ دی خصوصیات تے گوشہ دار دھول تہ بند توں وی جانے جاندے نيں، جو غیر نیوٹنی بہاؤ دی خصوصیات نوں دیکھاندے نيں انہاں نوں ہن اسيں کلی اتفاق توں سچے برفیلے تودے سمجھدے نيں۔ بہرحال، سطح پرموجود مختلف خدوخال دا تعلق وی براہ راست بہندی ہوئی برف توں گردانہ جاندا اے، جداں کہ کٹے ہوئے میدان، دھاری دار میدانی بھراؤ، مرتکز شہابی گڑھاں دے بھراؤ تے قوسی ڈھلاناں۔ وسطی عرض البلد تے قطبی علاقےآں دی تصاویر وچ دیکھے جانے والے مختلف سطحی خدوخال وی برفیلے تودیاں دی برف وچ ہونے والے تصعیدی عمل توں جڑے ہوئے سمجھے جاندے نيں۔
اج، اوہ خدوخال جنہاں نوں برفیلے تودے سمجھیا جاندا اے اوہ زیادہ تر قطبی جانب دے عرض البلد وچ 30° عرض البلد تک محدود نيں۔ زیادہ ارتکاز اسیمینیس لاکس چو گوشہ وچ پایا جاندا اے۔ مریخی کرۂ فضائی دے ساڈے موجودہ نمونےآں دی بنیاد پر، وسطی مریخی عرض البلد وچ سطح اُتے موجود برف نوں قیام پزیر نئيں ہونا چاہیے۔ لہٰذا ایہ سمجھیا جاندا اے کہ زیادہ تر برفیلے تودے لازمی طور اُتے روڑاں دی پرت یا دھول توں ڈھکے ہوئے ہون گے جو برف وچ تصعیدی عمل توں بننے والے پانی دے بخارات دی ہويا وچ منتقلی نوں روکے ہوئے ہوئے گی۔ اس توں ایہ وی معلوم ہُندا اے کہ مریخ دے ماضی قریب وچ ، اوہدی آب و ہوا لازمی طور اُتے مختلف ہوئے گی تاکہ اوہ انہاں عرض البلد اُتے برف دے تودیاں نوں پائیداری دے نال ودھنے دی اجازت دے سکے۔ ایہ اس گل دا اچھا آزاد ثبوت مہیا کردا اے کہ مریخ دا جھکاؤ ماضی وچ کافی تبدیل ہويا ہوئے گا، جداں کہ مریخ دے مداروی حل دے نمونے وی اس دا عندیہ آزاد طور اُتے دیندے نيں۔ ماضی وچ ہونے والی گلیشیر بستگی دے ثبوت حارہ علاقےآں وچ موجود مریخی آتش فشاناں دی چوٹیاں اُتے وی ظاہر ہوئے نيں۔
زمین اُتے برفیلے تودیاں دی طرح مریخ اُتے برفیلے تودے خالص پانی دی برف دے نئيں نيں۔ انہاں وچوں اکثر دے بارے وچ خیال کیتا جاندا اے کہ اوہ خاصی دھول اُتے مشتمل ہون گے تے کافی تعداد نوں شاید بہتر طور اُتے چٹانی برفیلے تودیاں توں بیان کیتا جاسکدا اے۔ کافی برساں تک ایہ کہیا جاندا رہیا کہ مریخ اُتے لگ بھگ تمام برفیلے تودے چٹانی سن، اوہدی وڈی وجہ ایہ سی کہ وسطی عرض البلد جتھے زیادہ تر برفیلے تودیاں دے خدوخال مرتکز نيں اوتھے اُتے پانی دی برف نمونےآں وچ قیام پزیر نئيں سی۔ بہرحال،مریخی پڑتال گر مدار گرد سیارچے وچ لگے شراڈ آلے توں کیتے جانے والے حالیہ براہ راست مشاہدات نے تصدیق دی کہ گھٹ توں گھٹ کچھ خصوصیات نسبتاً خالص برف کيتیاں نيں تے اس طرح، ایہ سچے برفیلے تودے نيں۔ کچھ مصنفین اس گل دا دعویٰ وی کردے نيں کہ مریخ اُتے ٹھوس کاربن ڈائی آکسائڈ دے برفیلے تودے وی کچھ مخصوص غیر معمولی حالات وچ وی بنے نيں۔
کچھ مناظرماں تو بالکل ایسا لگدا اے کہ جس طرح برفیلے تودے زمین اُتے پہاڑی وادیاں توں باہر دی جانب حرکت کردے نيں۔ کچھ دی کھوکھلی ظاہری وضع قطع اے، جو ایداں لگتے نيں کہ جداں انہاں دی تمام برف غائب ہو گئی اے۔ جو باقی بچا اے اوہ ثلجی ملبہ اے - گرد و دھول جو برفیلے تودے اپنے نال لے کے چلدے نيں۔ مرکز اس لئی کھوکھلا اے کیونکہ تمام برف غائب ہوچکی اے۔ ایہ الپسی برفیلے تودے برفیلے تودیاں جیسی شکل یا برفیلے تودیاں جداں بہاؤکہلاندے نيں۔ برفیلے تودیاں جیسی شکل بعد دی اے تے ہو سکدا اے کہ زیادہ صحیح اصطلاح ہو کیونکہ اسيں اس بارے وچ یقین توں نئيں کہہ سکدے کہ ساخت فی الوقت حرکت کر رہی اے۔ اک ہور ہور عمومی اصطلاح جو اکثر ادب وچ استعمال ہُندی اے اوہ اے چپچپے بہاؤ والے خدوخال۔
ریڈار نے برف نوں پایا
سودھومریخی پڑتال گر مدار گرد اُتے لگے ہوئے اتھلے ریڈار (شراڈ) توں کیتے گئے مطالعے نے دسیا کہ گوشہ دار دھول تہ بند تے دھاری دار وادی دے بھراؤ خالص پانی دی برف نوں رکھدے نيں جس دے نال اک مہین پتھراں دی تہ موجود اے جو برف نوں منتقل ہونے توں روکتی اے۔ برف شمالی نصف کرہ تے جنوبی نصف کرہ دونے جگہ پائی جاندی اے۔ نیلز بوہر انسٹی ٹیوٹ وچ کم کرنے والے محققین نے ریڈار توں کیتے جانے والے مشاہدات نوں برف دے بہاؤ دے نمونے دے نال ملایا تاکہ ایہ بتا سکن کہ تمام مریخی برفیلے تودیاں وچ موجود برف اس قدر اے کہ مریخ دی پوری سطح نوں 1.1 میٹر دی برف توں ڈھک سکدی اے۔ ایہ حقیقت کہ برف ہن وی اوتھے موجود اے تے بخارات بن کر خلاء وچ نئيں اڑی دسدی اے کہ دھول دی اک دبیز پرت برف دی حفاظت کر رہی اے۔ مریخ اُتے موجودہ کرۂ فضائی دا دباؤ اِنّی کم اے کہ پانی دی برف بخارات بن کر اڑ جائے گی۔
موسمیاتی تبدیلیاں
سودھوہن اس گل اُتے اچھی طرح توں یقین کیتا جاندا اے کہ جدوں مریخ دا مداری جھکاؤ اس دے موجودہ جھکاؤ توں وکھ سی (جس محور اُتے سیارہ گھُمدا اے اوہ خاصا "ڈگمگاندا" اے یعنی اس دا زاویہ وقت گزرنے دے نال تبدیل ہُندا رہندا اے )۔ چند دسیاں لکھ برس پہلے، مریخ دا محور دے گرد جھکاؤ اس دے موجودہ 25 درجے دے جھکاؤ دی بجائے 45 درجے سی ۔ اس دا جھکاؤ، جو انحراف وی کہلاندا اے، اس لئی اِنّا متغیر اے کیونکہ اس دے دو چھوٹے مہتاب اسنوں ساڈے چاند دی طرح پائیداری فراہم نئيں کرسکدے۔
مریخ اُتے کئی ساختاں وچ خاص طور اُتے اسمینیس لاکس چوگوشہ وچ برف دی وڈی مقدار موجود سمجھی جاندی اے۔ برف دی اصل دا سب توں مقبول نمونہ سیارے دے محوری گردش وچ ہونے والے وڈے جھکاؤ دی وجہ توں ہونے والی موسمیاندی تبدیلی اے۔ اکثر اوقات جھکاؤ 80 درجے توں وی زیادہ دا ہُندا سی ۔ جھکاؤ وچ ہونے والی وڈی تبدیلیاں مریخ پرزیادہ تر برف توں لبریز ساختاں نوں بیان کردیاں نيں۔
تحقیق دسدی نيں کہ جدوں مریخ دا جھکاؤ اس دے موجودہ 25 درجے توں 45 درجے تک پہنچدا اے تو برف قطبین اُتے قیام پزیر نئيں رہ پاندتی۔ ہور برآں، اس بلند جھکاؤ وچ ذخیرہ شدہ ٹھوس کاربن ڈائی آکسائڈ (خشک برف) عمل تصعید توں گزرکر ماحولیاتی دباؤ وچ اضافہ کردی اے۔ اس ودھے ہوئے دباؤ دی وجہ توں کرۂ فضائی اس قابل ہُندا اے کہ ہور دھول نوں جمع کرسکے۔ کرۂ فضائی وچ موجود نمی اس وقت برف دی صورت وچ تھلے گرتی اے جدوں برف دھول دے ذرّات اُتے جم جاندی اے۔ حسابات دسدے نيں کہ ایہ مادّہ وسطی عرض البلد وچ مرتکز ہوئے گا۔ مریخی کرۂ فضائی دے عمومی چکر کے نمونے دسدے نيں برف توں لبریز دھول اسی جگہ جمع ہُندی اے جتھے اُتے برف توں لبریز ساختاں پائی گئی نيں۔ جدوں جھکاؤ کم ترین قدر اُتے آنا شروع کردا اے تو برف عمل تصعید توں لنگھدی اے (یعنی براہ راست گیس وچ تبدیل ہوجاندی اے ) تے اپنے پِچھے دھول چھڈ جاندی اے۔ پِچھے چھڈی ہوئی دھول تھلے مادّے نوں ڈھک دیندا اے لہٰذا ہر بلند جھکاؤ دے چکر پر، کچھ برف توں لبریز غلاف پِچھے باقی رہ جاندے نيں۔ ہموار سطح پرتے پرت شاید صرف رشتہ دار حالیہ مواد دی نمائندگی کردا اے، براہ مہربانی نوٹ کرن۔
مرتکز شہابی گڑھے دا بھراؤ، دھاری دار وادی دا بھراؤ تے گوشہ دار دھول تہ بند
سودھوکئی قسم دے میداناں نوں ممکنہ طور اُتے دھول تے چٹان دے ملبے دے طور اُتے شناخت کیتا گیا اے جنہاں نے برف دے وڈے ذخیراں نوں ڈھانپا ہويا اے۔ مرتکز شہابی گڑھاں دے بھراؤ وچ درجناں توں لے کے سینکڑاں تک مرتکز ڈھلاناں موجود نيں جو شہابی گڑھے وچ جمع شدہ سینکڑاں میٹر دبیز برف دی حرکت توں بنی نيں۔ دھاری دار وادی دے بھراؤ وادیاں وچ موجود ڈھلاناں دے خطوط نيں۔ ایہ خطوط شاید اس وقت بنے ہون گے جدوں دوسرے برفیلے تودیاں نے وادیاں دی طرف حرکت دی ہوئے گی۔ انہاں وچوں کچھ برفیلے تودے اس مادّے توں بندے دکھادی دیندے نيں جو ارضی قطعات تے کھڑی پہاڑیاں دے گرد موجود سی ۔ گوشہ دار دھول تہ بند نام انہاں برفیلے تودیاں نوں دتا گیا اے۔ ایہ تمام ساختاں شمالی نصف کرہ تے جنوبی نصف کرہ دے وسطی عرض البلد وچ پائے گئے نيں جنہاں دے بارے وچ ایہ یقین اے کہ انہاں وچ وڈی مقدار وچ برف موجود ہوئے گی۔ ایہ علاقے کدی منقش میدان کہلاندے نيں کیونکہ اکثر ایہ شکن دار ہُندے نيں۔ مریخی سیاروی مساحت کنندہ تے ایم آر او وچ لگے ہوئے بہتر کوالٹی دے کیمراں دی مدد توں اسيں نے ایل ڈی اے، ایل وی ایف تے سی سی ایف دی سطح اُتے پیچدہ الجھی ہوئی ڈھلواناں نوں دیکھیا جو انسانی دماغ دی سطح توں مشابہ نيں۔ چوڑی ڈھلاناں بند خلیہ والے دماغی میدان کہلاندی نيں تے کم پائی جانے والی تنگ ڈھلاناں کھلے خلیہ والے دماغی میدان کہلاندی نيں۔ ایہ سمجھیا جاندا اے کہ وسیع بند خلیہ والے دماغی میدان ہن وی برف دے قلب رکھدے نيں تے جدوں ایہ آخر وچ غائب ہُندے نيں تو وسیع ڈھلاناں دا مرکز منہدم ہوکے کھلے خلیہ والے دماغی میدان والی تنگ ڈھلاناں نوں پیدا کردا اے۔ اج ایہ وسیع پیمانے اُتے سمجھیا جاندا اے کہ برفیلے تودیاں جیسی ساختاں، گوشہ دار دھول تہ بند، دھاری دھار والے وادیاں دے بھراؤ تے مرتکز بھراؤ ایہ سب اس طرح توں اک دوسرے توں جدا نيں کہ انہاں سب دی سطح دی صورت اک جیسی ہی اے۔ وادیاں وچ برف دے تودیاں دی طرح دی چیزاں تے اکھاڑے جیسی فصیل دوسرےآں دے نال مل کر منہدم ہوکے گوشہ دار دھول تہ بند بناندے نيں۔ جدوں مخالف گوشہ دار تہ بند مرتکز ہُندے نيں تو نتیجہ دھاری دار وادیاں دے بھراؤ دی صورت وچ نکلدا اے۔
انہاں وچوں اکثر ساختاں شمالی نصف کرہ وچ واقع اک سرحد دے کچھ حصّے وچ پائی جاندیاں نيں جس نوں مریخی شاخیت کہندے نيں۔ مریخی شاخیت زیادہ تر 0 تا 70 E طول البلد وچ پائے جاندی اے۔ اس دے قریب اوہ علاقے نيں جنہاں دا نام قدیمی ناواں اُتے رکھیا گیا اے: ڈیٹورونیلس مینسا، پروٹونیلس مینسا تے نیلوسیرٹس مینسا۔
-
ہائی وش پروگرام دے تحت ہائی رائز توں دیکھیا جانے والا اچھی طرح توں بنیا ہویا مجوف مجوف مرتکز شہابی گڑھے والے بھراؤ دے فرش اُتے اے۔ مقام کیسیس چوگوشہ اے۔ -
ہائی وش پروگرام دے تحت ہائی رائز توں نزدیک توں دیکھی جانے والی تصویر وچ مرتکز شہابی گڑھے والے بھراؤ رکھنے والے شہابی گڑھے دے فرش اُتے دراڑاں دیکھی جاسکدیاں نيں۔ مقام کیسیس چوگوشہ اے۔ -
ہائی رائز توں دیکھی جانے والی کلانیس تے ہیپساس وادیاں۔ ڈھلاناں ممکنہ طور اُتے برف دے تودیاں دے بہاؤ دی وجہ اے نيں۔ برف نوں پتھراں دی اک مہین پرت نے ڈھکا ہويا اے۔ مقام اسمینیس لاکس چوگوشہ اے۔ -
ہائی رائز توں دیکھی جانے والی کولوئی فوسا دھاری دھار بھری ہوئی وادتی۔ پیمانے دی سلاخ 500 میٹر طویل اے۔ مقام اسمینیس لاکس چوگوشہ اے۔ -
یہ نقشہ کشی دا سلسلہ واضح کردا اے کہ آیا کیوں محققین سمجھدے نيں کہ کافی شہابی گڑھے برف توں لبریز مادّے توں بھرے ہوئے نيں۔ شہابی گڑھاں دی گہرائی دا اندازہ قطر دے مشاہدے دی بنیاد اُتے کیتا جاسکدا سی ۔ پیالہ نما صورت ہونے دی بجائے بوہت سارے شہابی گڑھے لگ بھگ پورے ہی بھرے ہوئے سن ؛لہٰذا ایہ سمجھیا جاندا اے کہ انہاں نے تصادم توں بننے دے بعد توں کافی مادّہ جمع کر ليا اے۔ زیادہ تر اضافی مادّہ شاید اوہ برف اے جو آسمان توں برف دی صورت وچ یا برف وچ لپٹی ہوئی دھول دی صورت وچ گری اے۔
-
گوشہ دار دھول تہ بند تے دھاری دھار بھری ہوئی وادی نوں دکھاندا وسیع سی ٹی ایکس توں لیا گیا میسا دا منظر۔ دونے ملبے توں ڈھکے ہوئے برفیلے تودے سمجھے جاندے نيں۔ مقام اسمینیس لاکس چوگوشہ اے۔ -
پچھلی سی ٹی ایکس توں لی گئی میسا دی تصویر وچ گوشہ دار دھول تہ بند دا قریبی جائزہ۔ تصویر کھلے خلیہ دماغی میدان تے بند خلیہ دماغی میدان نوں دکھا رہی اے جو زیادہ عام اے۔ کھلا خلیہ دماغی میدان دے بارے وچ سمجھیا جاندا اے کہ اس دا قلب برف دا ہوئے گا۔ تصویر ہائی وش پروگرام دے تحت ہائی رائز توں لی گئی اے۔ -
ہائی وش پروگرام دے تحت ہائی رائز توں دیکھیا جانے والا بند خلیہ دماغی میدان۔ اس قسم دی سطح گوشہ دار دھول تہ بند، مرتکز بھرے ہوئے شہابی گڑھے تے دھاری دھار بھری ہوئی وادیاں وچ عام اے۔ -
ہائی وش پروگرام دے تحت ہائی رائز توں دیکھیا جانے والا کھلا تے بند خلیہ دماغی میدان۔
-
سی ٹی ایکس میسا تے ایل ڈی اے توں دیکھے جانے والے میسا دے گرد گوشہ دار دھول تہ بند نشان زدہ نيں تاکہ انہاں دی نسبت نوں دیکھیا جاس دے۔ ریڈار توں دی جانے والی تحقیق دسدی اے کہ ایل ڈی اے وچ برف موجود اے ؛ لہٰذا ایہ مستقبل دے مریخ دا آبادکاراں دے لئی اہم ہوسکدے نيں۔ مقام اسمینیس لاکس چوگوشہ اے۔ -
ہائی وش پروگرام دے تحت ہائی رائز توں دیکھیا جانے والا بند گوشہ دار دھول تہ بند۔
-
گوشہ دار دھول تہ بند تے دھاری دھار بھری ہوئی وادی نوں دکھاندا وسیع سی ٹی ایکس توں لیا گیا اُچے قطعہ تے کھڑی پہاڑی دا منظر۔ مقام اسمینیس لاکس چوگوشہ اے۔ -
ہائی وش پروگرام دے تحت ہائی رائز توں دیکھیا جانے والا بند دھاری دھار بھری ہوئی وادتی۔ نوٹ: اس وچ پچھلی سی ٹی ایکس تصویر نوں وڈا کیتا گیا اے۔
بولی نما برفیلے تودے
سودھوبرف دے تودیاں وچوں کچھ پہاڑاں توں تھلے بہے تے رکاوٹاں تے وادیاں دی وجہ توں شکل وچ ڈھل گئے؛ انہاں نے بولی نما صورت بنا لی۔
-
ہائی وش پروگرام دے تحت ہائی رائز توں دیکھیا جانے والا بولی نما تودہ۔ دھول دی حاجز پرت دے تھلے برف اج وی تودے وچ موجود ہوسکدی اے۔ مقام ہیلس چوگوشہ اے۔ -
ہائی وش پروگرام دے تحت ہائی رائز توں دیکھیا جانے والا بولی نما تودہ۔ مقام پیتھونٹس چوگوشہ اے۔ -
ہائی وش پروگرام دے تحت ہائی رائز توں دیکھے جانے والے کئی بولی نما تودیاں دے وسیع منظر۔ برف دے تودے مختلف حجم دے نيں تے مختلف سطح اُتے موجود نيں۔ انہاں وچوں کچھ اگے آنے والی تصاویر وچ کافی واضح نيں۔ -
ہائی وش پروگرام دے تحت ہائی رائز توں دیکھے جانے والے دو برفیلے تودیاں دی تھوتھنی دا پہلے والی تصویر توں قریبی نظارہ۔ ایہ پچھلی تصویر دے کبھے تھلے دی طرف نيں۔ -
ہائی وش پروگرام دے تحت ہائی رائز توں دیکھے جانے والے برفیلے تودے دا پہلے والی تصویر توں قریبی نظارہ۔ انہاں وچوں کچھ برف دے تودے تو حالے بننا ہی شروع ہوئے نيں۔ -
پچھلی تصویر دے نچلے حصّے دے وسیع منظر وچ اک برف دے تودے دا کنارہ قریب توں نظر آ رہیا اے۔ تصویر ہائی وش پروگرام دے تحت ہائی رائز توں لی گئی اے۔ -
ہائی وش پروگرام دے تحت ہائی رائز توں دیکھے جانے والے بولی نما تودے دی قریب توں لی گئی تصویر۔ اوہدی ریزولوشن 1 میٹر اے، لہٰذا اس تصویر وچ چند میٹر والے اجسام دیکھے جاسکدے نيں۔ دھول دی حاجز پرت دے تھلے برف اج وی تودے وچ موجود ہوسکدی اے۔ مقام ہیلس چوگوشہ اے۔
آتش فشاناں اُتے برفیلے تودے
سودھوکئی سمجھے ہوئے برفیلے تودے کچھ وڈے مریخی آتش فشاناں اُتے دیکھے گئے نيں محققین نے برفیلے تودیاں دے ذخائر نوں ہیکاٹس تھولس، ارشیا مونس، پیونس مونس تے اولمپس مونس وچ وی بیان کیتا اے۔
سائنس داناں نے ثبوت دیکھے کہ برف دے تودے سی رسس وچ واقع کئی آتش فشاناں اُتے موجود نيں بشمول اولمپس مونس، ایسکرائس مونس تے پیونس مونس کے۔ سیرونس تھولس دے برف دے تودیاں نے پگھل کر ماضی وچ کچھ وقتی جھیلاں نوں وی بنایا ہوئے گا۔
مستقبل دے آبادکاراں دے لئی پانی دا ذریعہ
سودھومریخ وچ وسیع برف دے تودے وسط عرض بلد وچ وسیع علاقےآں اُتے پتھریلے ملبے دی پرت دے تھلے چھپے ہوئے نيں۔ ایہ برف دے تودے سیارے اُتے سادہ حیات دی صورت دے لئی تے سرخ سیارے دے مستقبل دے رہائشیاں دے لئی حیات نوں سہارا دینے والے پانی دا وڈا ذخیرہ ہوسکدے نيں۔ آسٹن وچ واقع ٹیکساس یونیورسٹی دے محقق جان ہولٹ تے دوسرےآں نے دیکھیا کہ اک جانچی ہوئی ساخت لاس انجیلس شہر توں وی تن گنیا زیادہ وڈی تے نصف میل تک گہری اے تے اس طرح دی تے وی ہوسکدیاں نيں۔
کچھ برفیلے تودیاں دی طرح دی ساختاں نوں ناسا دے وائیکنگ مدار گرداں نے 1970ء دی دہائی وچ دیکھیا۔ اس وقت توں برفیلے تودیاں دی طرح دی ساختاں دا مطالعہ زیادہ جدید تر آلات دی مدد توں کیتا گیا اے۔ مریخ سیاروی مساحت کنندہ، مریخی مہم، مریخ ایکسپریس تے مریخ پڑتال گر مدار گرد توں کافی بہتر اطلاعات موصول ہوئیاں نيں۔
مورتاں
سودھو-
ہائی رائز توں دیکھیا گیا موریکس شہابی گڑھے دا ثلجی ملبہ تے کیتلی دے سوراخ۔ مقام اسمینیس چوگوشہ اے۔ -
لینڈ سیٹ ہشتم توں دیکھیا گیا زمین دے آرکٹک وچ ہاتھی دے پیر والا برفانی تودہ۔ ایہ تصویر کئی برفیلے تودے دکھاندی اے جنہاں دی صورت ایسی ہی اے جداں کہ مریخ اُتے موجود اکثر انہاں ساختاں دی اے جنہاں نوں برفیلے تودے سمجھیا جاندا اے۔ -
سی ٹی ایکس توں دیکھی گئی اسیمینیس لاکس چوگوشہ وچ اُچی سطح مرتفع۔ سطح مرتفع وچ کافی برف دے تودے اسنوں کٹ رہے نيں۔ ہائی رائز توں لی اگلی دو تصویراں وچ اک برف دا تودہ زیادہ تفصیل وچ دیکھیا گیا اے۔ اسمینیس لاکس چوگوشے توں لی گئی تصویر۔ -
ہائی وش پروگرام دے تحت ہائی رائز توں دیکھیا جانے والا تودہ۔ مستطیل وچ موجود علاقہ اگلی تصویر وچ وڈا کرکے دکھایا گیا اے۔ جمع ہوئی برف دے علاقے سب توں اُتے نيں۔ برفیلے تودے وادی وچوں لنگھدے ہوئے میدان وچ پھیل رہے نيں۔ بہاؤ دا ثبوت سطح اُتے موجود کئی خطوط نال ملدا اے۔ ایہ جگہ اسمینیس لاکس چو گوشہ وچ واقع پروٹونیلس وچ سا دی اے۔ -
پچھلے تصویر دے مستطیل وچ علاقے دی توسیع۔ برفیلے تودے دا بچا ہويا ثلجی ملبہ۔ ہائی وش پروگرام دے تحت ہائی رائز توں لی جانے والی تصویر۔ اسمینیس لاکس چوگوشے توں لی گئی تصویر۔ -
برف دے تودے یا بہاؤ دی ساخت دا آخر اگلی تصویر دا سیاق و سباق۔ مقام ہیلس چوگوشہ اے۔ ہائی وش پروگرام دے تحت ہائی رائز توں لی جانے والی تصویر۔ -
۔ پچھلی تصویر دے ڈبے دے علاقے دی نزدیکی تصویر۔ برفیلے تودے دا بچا ہويا ثلجی ملبہ۔ پیمانے دے لئی ڈبہ لگ بھگ فٹ بال دے میدان جتنی جگہ نوں دکھا رہیا اے۔ ہائی وش پروگرام دے تحت ہائی رائز توں لی جانے والی تصویر۔ مقام ہیلس چوگوشہ اے۔ -
ہائی وش پروگرام دے تحت ہائی رائز توں دیکھیا جانے والا ممکنہ ثلجی مادّہ جو ماضی دے برف دے تودے دے آخر وچ ڈیٹرونیلس بلند ٹیلہ اُتے اے۔ -
ہائی وش پروگرام دے تحت ہائی رائز توں دیکھیا جانے والا ہیلس پلانیشیا وچ واقع ممکنہ برفیلے تودے دا اکھاڑا۔ خطوط ممکنہ طور اُتے تھلے پہاڑی دی حرکت دی وجہ توں بنی نيں۔ -
ہائی وش پروگرام دے تحت ہائی رائز توں دیکھیا جانے والا تودہ۔ کبھے طرف دا برفیلا تودہ پتلا اے کیونکہ اس نے اپنی زیادہ تر برف نوں ضائع کر دتا اے۔ دوسری جانب سجے طرف برف دا تودہ موٹا اے ؛ اس وچ ہن وی کافی برف موجود اے جو اک مہین سی دھول و پتھر دی تہ دے تھلے اے۔ مقام ہیلس چوگوشہ اے۔ -
ہائی وش پروگرام دے تحت ہائی رائز توں دیکھے جانے والے تودیاں دی باقیات۔ اسمینیس لاکس چوگوشے توں لی گئی تصویر۔ -
ہائی وش پروگرام دے تحت ہائی رائز توں دیکھیا جانے والا ممکنہ تودہ۔ ریڈار توں کئی گئی تحقیق دسدی اے کہ ایہ لگ بھگ مکمل طور اُتے خالص برف توں بنا اے۔ ایہ اُچے میدان (سطح مرتفع) توں سجے طرف حرکت کردا ہويا لگدا اے۔ مقام اسمینیس لاکس چوگوشہ اے۔ -
ہائی رائز توں دیکھیا گیا ٹریبیوٹری برفیلا تودہ۔ مقام اسمینیس لاکس چوگوشہ اے۔ -
ہائی وش پروگرام دے تحت ہائی رائز توں دیکھی جانے والی تصویر جس وچ تیر ٹیلہ جیسی صورت دی طرف اشارہ کر رہے نيں جو شاید کسی برفیلے تودے دے تھلے بنا ہوئے۔ انہاں وچوں کچھ صورتاں نوں بننے دے لئی برفیلے تودے دے تھلے مائع پانی دی ضرورت ہُندی اے۔ مقام اسمینیس لاکس چوگوشہ اے۔ -
ہائی وش پروگرام دے تحت ہائی رائز توں دیکھی جانے والی تصویر وچ سطح غلاف توں ڈھکی / بغیر ڈھکی صورت دکھا رہی اے۔ مقام پیتھونٹس چوگوشے وچ واقع ٹیرا سرینم اے۔ غلاف آسمان توں گرا اے تے ہو سکدا اے کہ برفیلے تودیاں وچ پائی جانے والی برف دا اہم ماخذ ہوئے۔
