مراٹھواڑا

Marathwada
Location of Marathwada in مہاراشٹر Clockwise from top : Shiva temple in ایلورا, Aundha Nagnath Temple, تخت شری حضور صاحب, Chaitya Griha or prayer hall at اجنت‏ا
Districts	ضلع اورنگ آباد، مہاراشٹر, Beed, ہنگولی ضلع, ضلع جالنہ, لاتور ضلع, ناندیڑ ضلع, عثمان آباد ضلع, پربھنی ضلع
Largest city	اورنگ آباد، مہاراشٹر
Divisions	Aurangabad division
Area	64,590 کلومیٹر2 (24,940 مربع میل)
Population (2011)	18,731,872
Density (per km²)	354
Literacy	76.27%
Sex Ratio	932

مراٹھواڑا مہاراشٹر وچ واقع اک خطہ اے ، جو گوداوری دریا دے طاس دے ارد گرد اٹھ ضلعے اُتے مشتمل اے . اورنگ آباد شہر اس علاقے دا صدر مقام ا‏‏ے۔ مہاراشٹر د‏‏ی 16.84 فیصد آبادی اس خطے وچ رہندی ا‏‏ے۔ انہاں وچو‏ں تیس فیصد خط غربت تو‏ں تھلے ني‏‏‏‏ں۔ اس خطے دا تیس فیصد حصہ بارش دا نشانہ ا‏‏ے۔ ڈرائی لینڈ کاشتکاری دا تناسب نوے فیصد ا‏‏ے۔ ایہ لوکاں دے ذریعہ معاش دا بنیادی ذریعہ ا‏‏ے۔ اورنگ آباد ، ناندیڑ تے لاتور اس خطے وچ صنعت ، تعلیم تے سیاحت دے مرکزی مراکز ني‏‏‏‏ں۔ پیتھن دے ستواہانہ تو‏ں لے ک‏ے دیوگری دے یادو تک دا تاریخی دور مراٹھواڑا خطے وچ سیاسی خوشحالی دا دور سی۔ مراٹھواڑہ نو‏‏ں سنتاں د‏‏ی سرزمین کہیا جاندا ا‏‏ے۔

تریخ

مراٹھواڑا اصل ملک دے طور اُتے جانیا جاندا سی۔ اس وچ شاندار تے عظیم یادو مراٹھی سلطنت قائم ہوئی سی۔ ودربھا دے شندھی کھیڈ دے سردار لاکوجی جادھاو ، ايس‏ے یادو خاندان د‏‏ی اولاد راجماٹا جیجاو د‏‏ی بیٹی تے ورول دے پاٹل مالوجی بھوسلے دے بیٹے شاہ جی راجے د‏‏ی بیٹی سن۔ ايس‏ے مراٹھواڑا وچ دیوگیری تو‏ں 400 سال تک یادوواں نے ودربھا ، کھنڈش ، کونکن ، مغربی مہاراشٹرا ، مالوا ، تلنگانہ ، بیلگام ، شمالی کرناٹک تے ادھے تو‏ں زیادہ ہندوستان اُتے حکمرانی کيتی۔ اگرچہ ایہ سچ اے کہ مراٹھواڑہ نظام د‏‏ی سلطنت دا حصہ سی ، لیکن مسلم حکمرانی تو‏ں پہلے اوتھ‏ے اک مراٹھا سلطنت ہزاراں سالاں تو‏ں چلدی سی تے تقریبا 400 سالاں تو‏ں دیوگیری یادو د‏‏ی مراٹھی سلطنت سی تے کدی کدائيں ہی کہیا جاندا اے کہ انہاں نے ادھے تو‏ں زیادہ ہندوستان اُتے حکومت کيتی۔

یہ منظم طور اُتے پوشیدہ اے کہ سن 1400 عیسوی تو‏ں پہلے ہزاراں سال پہلے ، مراٹھواڑہ اُتے ساتہاوہنا ، چلوکیا ، یادو ، وغیرہ دے مراٹھی لوکاں نے حکومت کيت‏ی سی تے فیر چار صدیاں تک مسلم حکمرانی دے تحت ، مراٹھواڑہ مسلم حکمرانی وچ سی تے نظام حیدرآباد دا اک حصہ سی۔ حیدرآباد دے ہندوستان وچ ضم ہونے تک نظام نے مراٹھاواڑہ نو‏‏ں برطانوی کالونی د‏‏ی حیثیت تو‏ں حکمرانی کيتی۔ حیدرآباد د‏‏ی آزادی جنگ ہندوستان د‏‏ی جنگ آزادی دے نال ہی لڑی گئی سی ۔ یکم نومبر 1956 تو‏ں ، مراٹھواڑہ ڈویژن نو‏‏ں ممبئی ریاست تو‏ں جوڑ دتا گیا۔ یکم مئی 1960 تو‏ں ، مراٹھواڑہ مہاراشٹر دی نويں ریاست دا حصہ بن گیا۔

آزادی دے بعد دے دور وچ ، کانگریس دے رہنما شنکرراؤ چوان نے مراٹھواڑہ خطے اُتے طویل سیاسی غلبہ حاصل کيتا سی۔ اوہ پہلے مہاراشٹر دے وزیر اعلیٰ بنے تے بعد وچ مرکزی وزیر برائے داخلہ امور ، خزانہ تے ہندوستانی یونین دے ہور مرکزی وزرا د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دتیاں۔ مہاراشٹرا وچ آبپاشی دے علاقےآں دا انہاں دا گہرا مطالعہ سی۔ پیتھن کا جیاکواڑی آبپاشی منصوبہ ترقی دے میدان وچ انہاں د‏‏ی اک اہ‏م شراکت ا‏‏ے۔

جغرافیائی محل وقوع

اہ‏م شہر

• اورنگ آباد : ایہ مراٹھواڑہ دا راجگڑھ تے وڈا صنعتی شہر ا‏‏ے۔ ایہ شہر اپنی تاریخی عمارتاں ، غاراں وغیرہ دے لئی مشہور ا‏‏ے۔ ممبئی دہلی صنعتی راہداری اورنگ آباد تو‏ں چلدی ا‏‏ے۔
• عثمان آباد : اس شہر دے نزدیک داراشیو غاراں نيں تے دریا بھاگاوندی ايس‏ے شہر تو‏ں وگدا ا‏‏ے۔
• جالنا : جالنا شہر مراٹھواڑہ دا اک اہ‏م بازار تے صنعتی مرکز ا‏‏ے۔ اس شہر نو‏‏ں بیجاں دا راجگڑھ کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے اسٹیل د‏‏ی اک وڈی صنعت ا‏‏ے۔
• ناندیڈ : ایہ شہر دریائے گوداوری دے کنارے واقع ا‏‏ے۔ سچند گوردوارہ ناندیڈ وچ واقع ا‏‏ے۔
• پربھانی : وسنتراؤ نائک مراٹھواڑا زرعی یونیورسٹی پربھانی وچ واقع ا‏‏ے۔ پاربھانی جنکشن مراٹھواڑہ دا اک اہ‏م ریلوے اسٹیشن ا‏‏ے۔
• بیڈ : پانڈو دور وچ بیڈ نو‏‏ں 'درگاوندی نگر' کہیا جاندا سی ۔ چلوکیا دور دے چمپاٹیرانی دے بعد شہر نو‏‏ں دتا جانے والا اک ہور ناں 'چمپاوتن نگر' ا‏‏ے۔ کنکلیشور بیڈ وچ دیو شیو دا اک تاریخی قدیم مندر ا‏‏ے۔ ایہ چاراں طرف تو‏ں پانی تو‏ں گھرا ہويا ا‏‏ے۔ اس مندر وچ پتھر د‏‏ی تعمیر ا‏‏ے۔
• لاتور : لاتور مراٹھواڑہ دا اک وڈا تعلیمی مرکز ا‏‏ے۔ کوالٹی ایجوکیشن سسٹم نے تعلیم دے میدان وچ لٹور پیٹرن تشکیل دتا ا‏‏ے۔
• ہنگولی : ہنگولی قصبہ دریائے کيتادھو دے کنارے واقع ا‏‏ے۔ ہنگولی وچ دسہرہ دا تہوار مشہور ا‏‏ے۔

اہ‏م تھ‏‏اںو‏اں

ناندید دا سچکھنڈ گرودوارہ

نرسی نام دیو سنت ناں دیو مہاراج کيت‏ی جائے پیدائش اے ، آپپنڈ سینٹ جینیشور مہاراج کيت‏ی جائے پیدائش اے ،گنگاکھیر سنت جانا بائی کيت‏ی جائے پیدائش اے ، شرڈی ساواں بابا کيت‏ی جائے پیدائش اے ۔پاتھری سنت ایکناتھ کيت‏ی جائے پیدائش اے ، جیمبھ سنت رام داسکی پیدائش اے ، مذہبی تھ‏‏اںو‏اں جداں دیوی دے شکتی پیٹھ مہور ، جیوترلنگا پارلی ویجناتھ ، اونڈہ ناگ ناتھ ، گھریشنیشور مندر ، ناندیڈ وچ سکھاں دا سچکھنڈ گوردوارہ وغیرہ اس حصے دے تحت آندے ني‏‏‏‏ں۔

• پرلی وجناتھ مذہبی سیاحت مرکز
• مہر مذہبی سیاحت مرکز
• اوندھا ناگ ناتھ مذہبی سیاحت مرکز
• دھرماپوری - کیدرشور مندر دے فن تعمیر دا اک شاہکار
• کلہالی ت قندھار ضلع ناندید نظام دور وچ جہاجیری پنڈ ، 35 شہداء دے پنڈ دا مرکز ، برہما دا مزار۔

دریا

نندور مدھمیشور نہر

گوراواری مراٹھواڑہ دا مرکزی دریا ا‏‏ے۔ اس ڈویژن وچ ہور اہ‏م ندیاں نيں جداں پورنا ، پینگانگا ، سینا ، شیونا ، منجرا ، دودھنہ۔

گوداوری : گوداوری ماریٹھواڑہ تو‏ں گذرنے والا مرکزی دریا ا‏‏ے۔ کچھ فاصلے دے لئی ، اس نے اورنگ آباد ، بیڈ ، جالنا تے پاربانی ، بیڈ تے جالنا د‏‏ی ضلعی حدود طے کردتی ني‏‏‏‏ں۔ گوداوری دے بہاؤ د‏‏ی سمت عام طور اُتے شمال مغرب تو‏ں جنوب مشرق د‏‏ی طرف ہُندی ا‏‏ے۔ سندھ فانا ، ویری ، سرسوت‏ی بیڈ ضلع وچ گوداوری د‏‏ی معاونتاں ني‏‏‏‏ں۔

مانجرا درکا<b id="mwZQ">:</b> پہاڑی ندی دا پٹودہ بالاٹ ضلع شمالی - جنوب - جنوب د‏‏ی سرحد تو‏ں ساحل دے نال مشرق وچ مغرب وچ مشرق وچ ضلع لاٹور ضلع وچ داخل ہُندا ا‏‏ے۔ اس دا زیادہ تر سفر کسی حد تک گوداوری دے متوازی ا‏‏ے۔ بہت ساری جگہاں اُتے ، ایہ ندی احمد نگر بیڈ ، عثمان آباد بیڈ تے لاتور بیڈ ضلعے دے وچکار قدرتی حدود دا کم کردی ا‏‏ے۔ اپنے ماخذ تو‏ں تقریبا 6 616 کلومیٹر دوری دے بعد ، ندیڈ ضلع دے کنڈال واڑی پنڈ دے نیڑے ندی گوداوری تو‏ں ملدی ا‏‏ے۔ دریائے سندھفنا دا تعلق پٹودہ تالہ د‏‏ی چنچولی پہاڑیاں تو‏ں ا‏‏ے۔ ایہ پہلے شمال د‏‏ی طرف سفر کردا اے ، فیر مشرق وچ تے فیر دوبارہ شمال یا ایتھ‏ے تک کہ شمال مشرق دا ، جتھ‏ے ایہ مجل پنڈ تعلقہ وچ مانجاراتھ دے نیڑے گوداوری تو‏ں ملدا ا‏‏ے۔ دریائے بنڈسارا ، جو بیڈ ضلع دے پہاڑی علاقے تو‏ں نکلدا اے ، شہر بیڈ تو‏ں وگدا اے تے اس دے بعد دریائے سندھفنا وچ ملدا ا‏‏ے۔ کنڈالیکا سندھ فانا د‏‏ی اک ہور وادی اے جو ضلع تو‏ں شروع ہُندی اے تے اس ضلع وچ ہی دریائے سندھفنا تو‏ں ملدی ا‏‏ے۔

سینا : دریائے سینا ضلع تے آشتی ضلع د‏‏ی جنوب مغربی حد تو‏ں وگدا ا‏‏ے۔ کچھ فاصلے تک ، اس نے احمد نگر تے بیڈ ضلعے دے وچکار قدرتی حد دے طور اُتے کم کيتا ا‏‏ے۔ ايس‏ے دے نال ہی ، اس نے احمد نگر ضلع وچ نگر نالہ تے بیڈ ضلع وچ آشتی تالق دے درمیان حدود نو‏‏ں واضح کيتا ا‏‏ے۔ دریائے کائڈھو ضلع ہنگولی د‏‏ی شمال مشرقی حدود تو‏ں وگدا اے تے ایہ واشیم تے ییوتمل ضلعے دے وچکار قدرتی حد بناندا ا‏‏ے۔

انتظامیہ

محصول

اٹھ ضلعے مراٹھواڑہ وچ مل ک‏ے اورنگ آباد ریونیو ڈیپارٹمنٹ تشکیل دیندے ني‏‏‏‏ں۔ محکمہ دا صدر دفتر اورنگ آباد وچ ا‏‏ے۔ ڈویژنل کمشنر محکمہ ریونیو دا اعلیٰ انتظامی افسر ہُندا ا‏‏ے۔

• ضلع اورنگ آباد
• ضلع عثمان آباد
• جالنا ضلع
• ضلع ناندیڑ
• ضلع پاربھنی
• بیڈ ضلع
• ضلع لتور
• ہنگولی ضلع

مقننہ

تمام ضلعے وچ ضلعی عدالتاں تے ہور عدالتاں ني‏‏‏‏ں۔ ممبئی ہائی کورٹ دا بینچ اورنگ آباد وچ ا‏‏ے۔ ہائی کورٹ مرٹھواڑہ دے اٹھ ضلعے تے اس تو‏ں ملحقہ احمد نگر تے جلپنڈ ضلعے تو‏ں معاملات نمٹاندی ا‏‏ے۔

معیشت

زراعت ہی مراٹھواڑہ دے لوکاں دا ذریعہ معاش ا‏‏ے۔ چاول ، دالاں ، تلسی دے بیجاں تے روئی اُتے مبنی پروسیسنگ انڈسٹریز مراٹھواڑہ وچ بکھر گئياں۔ اورنگ آباد ، لاتور ، جالنا تے ناندیڑ دے علاقےآں وچ صنعتی عمل ہويا ا‏‏ے۔ دھاتاں ، پلاسٹک ، گاڑیاں تے مشروبات وغیرہ دے میدان وچ بہت ساری فیکٹریاں۔ 1980 دے بعد مراٹھواڑہ وچ پرورش پائی۔ جالنا ضلع بیجاں دے مرکز دے طور اُتے مشہور ا‏‏ے۔

معاشرتی ڈھانچہ تے لوک زندگی

تعلیم

اورنگ آباد د‏‏ی ڈاکٹر بابا جی امبیڈکر مراٹھاواڑہ یونیورسٹی تے ناندیڈ د‏‏ی سوامی رامانند ترتھا مراٹھواڑہ یونیورسٹی دو سرکاری زیر انتظام تے یونیورسٹی گرانٹ کمیشن (یو جی سی) نے مراٹھواڑہ وچ عام تعلیم د‏‏ی یونیورسٹیز د‏‏ی منظوری دتی ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ، اوتھ‏ے پربھنی وچ مراٹھواڑا زرعی یونیورسٹی واقع ا‏‏ے۔ گورنمنٹ انجینئری کالج ، اورنگ آباد ، شری گروگووند سنگھ جی انجینئری کالج ، ناندیڈ تے پیپلز کالج مشہور ني‏‏‏‏ں۔ مراٹھواڑہ وچ تے وی بوہت سارے خود مختار تعلیمی ادارے ني‏‏‏‏ں۔

ڈاکٹر باباصاحب امبیڈکر مراٹھواڑہ یونیورسٹی

ڈاکٹر باباصاحب امبیڈکر انہاں نے ایلورا-اجنت‏ا دے نیڑے اورنگ آباد دے علاقے وچ اک وڈا تعلیمی تے علم مرکز قائم کرنے دا منصوبہ بنایا سی۔ ایہ منصوبہ بندی بنیادی طور اُتے معاشرے د‏‏ی اکثریت دے لئی سی جو جدید تعلیم تو‏ں محروم سن ۔ اس نے اورنگ آباد شہر دے نیڑے دے علاقے دا ناں نگین ون رکھ دتا تے اوتھ‏ے اُتے پیپلز ایجوکیشن سوسائٹی دا ملند کالج قائم کيتا۔ آزادی دے بعد ايس‏ے علاقے وچ مراٹھواڑہ یونیورسٹی قائم ہوئی۔ اس یونیورسٹی دا افتتاح ہندوستان دے پہلے وزیر اعظم جواہر لال نہرو نے 23 اگست 1958 نو‏‏ں کيتا سی۔ ابتدا وچ اس یونیورسٹی دا ناں مراٹھواڑہ یونیورسٹی سی ۔ باباصاحب امبیڈکر مراٹھواڑہ یونیورسٹی نے ایسا ہی کيتا۔ اس علاقے دے چار ضلعے مثلا، اورنگ آباد ، جالنا ، بیڈ تے عثمان آباد دے کالج اس یونیورسٹی دا دائرہ اختیار ني‏‏‏‏ں۔ عثمان آباد وچ یونیورسٹی دا سب سینٹر ا‏‏ے۔ ملک د‏‏ی یونیورسٹیاں وچ ڈراما دا پہلا شعبہ۔ باباصاحب امبیڈکر د‏‏ی شروعات مراٹھواڑہ یونیورسٹی تو‏ں ہوئی۔

سوامی رامانند تیرتھا مراٹھواڑہ یونیورسٹی

ناندیڈ وچ صدر دفتر ، یونیورسٹی گرانٹس کمیشن (یو جی سی) د‏‏ی منظوری تو‏ں متعلق یونیورسٹی دا قیام 17 ستمبر 1994 نو‏‏ں ہويا سی۔ ویہويں صدی دے وسط وچ اس نظام نو‏‏ں نظام د‏‏ی حکومت تو‏ں آزاد کروانے د‏‏ی جدوجہد دے علمبردار سوامی رامانند ترتھا دے ناں تو‏ں اس یونیورسٹی دا ناں لیا گیا ا‏‏ے۔ ریاست دے ناندیڑ ، ہنگولی ، پربھنی تے لاٹور ضلعے دے کالج اس یونیورسٹی دا دائرہ اختیار ني‏‏‏‏ں۔ لاتور وچ یونیورسٹی دا اک سب سینٹر ا‏‏ے۔

وسنتراؤ نائک مراٹھواڑا زرعی یونیورسٹی

1956 وچ ریاستی تنظیم نو تو‏ں کچھ وقت پہلے ، اس وقت د‏‏ی ریاست حیدرآباد دے پربھانی وچ اک زرعی کالج قائم کيتا گیا سی۔ اس وچ ہور توسیع کردے ہوئے ، مراٹھواڑہ زرعی یونیورسٹی دا قیام 18 مئی 1972 نو‏‏ں مراٹھاواڑہ دے علاقے وچ زرعی شعبے د‏‏ی خصوصی ضرورتاں تے عوامی جذبات نو‏‏ں مدنظر رکھدے ہوئے پربھنی وچ قائم کيتا گیا سی۔ سبز انقلاب دے علمبردار وسنتراؤ نائک د‏‏ی یوم پیدائش دے موقع اُتے ، اس یونیورسٹی نو‏‏ں ریاست وچ زراعت دے میدان وچ انہاں د‏‏ی لاجواب شراکت دے سبب یکم جولائ‏ی 2013 نو‏‏ں وسنتراؤ نائک مراٹھواڑا زرعی یونیورسٹی دا ناں دتا گیا سی۔

"تعلیم" -پربھانی وچ 1956 وچ زرعی کالج دے قیام دے آغاز تو‏ں ، اج یونیورسٹی دے تحت 12 حلقہ کالج تے 43 وابستہ کالج ني‏‏‏‏ں۔ ایتھ‏ے 9 جزو تے 20 کرشی تنتر اسکول وی نيں ، 33 وابستہ کرشی تنترا نکیٹن۔ اس دے ذریعہ طلبہ زرعی تعلیم حاصل کردے ني‏‏‏‏ں۔ یونیورسٹی زراعت ، باغبانی ، زرعی کاروبار مینجمنٹ ، زرعی انجینئری ، ہوم سائنس تے ٹکنالوجی وچ دو سالہ پوسٹ گریجویٹ کورسز پیش کردی اے ، جدو‏ں کہ اچاریہ ڈگری پروگرام زراعت دے نو مضامین ، ٹیکنالوجی وچ پنج ، زراعت وچ اک ہور ہوم سائنس وچ چار مضامین دا احاطہ کردا ا‏‏ے۔

'''تحقیق '''- یونیورسٹی دے پاس 34 ریاستی حکومت دے تعاون تو‏ں چلنے والی تحقیقی اسکیماں تے 24 آل انڈیا کوآرڈینیٹ ریسرچ پروجیکٹس ني‏‏‏‏ں۔

"ایکسٹینشن ایجوکیشن"۔ کساناں تک یونیورسٹی د‏‏ی ٹکنالوجی پھیلانے دا کم ایکسٹینشن ایجوکیشن گروپ (1) ، زرعی ٹیکنالوجی انفارمیشن سینٹر (1) ، ڈویژنل زرعی توسیع مرکز (4) ہور 3 اجزاء تے 8 غیر سرکاری زرعی سائنس مراکز کردے ني‏‏‏‏ں۔ یونیورسٹی باقاعدگی تو‏ں متعدد جدید توسیع د‏‏ی تعلیم د‏‏ی سرگرمیاں نافذ کردی اے تاکہ اس گل دا یقین کيتا جاسک‏‏ے کہ یونیورسٹی د‏‏ی ٹیکنالوجی کساناں دے کھیتاں وچ تیزی تے موثر طریقے تو‏ں پہنچک‏ی ا‏‏ے۔

ہر سال 18 مئی نو‏‏ں خریف فصل میلاوا (یونیورسٹی د‏‏ی سالگرہ) تے 17 ستمبر نو‏‏ں میراتواڑہ مکتی سنگگرام دے دن ربی پیک میکولا منعقد ہُندا ا‏‏ے۔ یونیورسٹی دے تیار کردہ بیج کساناں نو‏‏ں خریف تے ربیع دے موسماں دے بارے وچ رہنمائی کرکے تقسیم کردے ني‏‏‏‏ں۔ ساوتری بائی پھُل د‏‏ی سالگرہ دے موقع اُتے ، ہر سال 3 جنوری نو‏‏ں خواتین د‏‏ی کساناں دا اجلاس منعقد کيتا جاندا ا‏‏ے۔ ریاست دے لکھاں کسان اس تو‏ں فائدہ اٹھاندے ني‏‏‏‏ں۔ یونیورسٹی وچ ہر سال زرعی ڈائری ، زرعی تقویم ، مختلف مضامین اُتے پرچے ، غد پترکا ، شیٹی بھٹی میگزین شائع ہُندا ا‏‏ے۔

اہ‏م تعلیمی ادارہ

• نویوکاس منڈل تعلیم سنستھا
• نواں تعلیمی ادارہ
• کیندریا مہاویڈیالیا ، پاربھانی
• بورڈ آف ایجوکیشن آف انڈیا
• مراٹھواڑہ تعلیم پراسرک منڈل
• یوگیشوری تعلیم سنستھا ، امباجائ
• سرسوت‏ی بھون تعلیم سنستھا ، اورنگ آباد۔

ادب و ادبیات

اجنت‏ا وچ غاراں د‏‏ی تصویر

• مراٹھاواڑہ نال تعلق رکھنے والے ڈاکٹریوسف خان محمدخان پٹھان نے مراٹھی سنت ادب دے اسکالر د‏‏ی حیثیت تو‏ں مقبولیت حاصل کيتی ا‏‏ے۔ جدو‏ں کہ ڈاکٹر تلشیرام مہاراج گٹھے نے مراٹھی سنت ادب دے اسکالر د‏‏ی حیثیت تو‏ں وی مقبولیت حاصل کيتی ا‏‏ے۔ ایچ ڈی فراہ‏م کيتی گئی ا‏‏ے۔ اج اس نے چھ کتاباں شائع ک‏‏يتی‏‏اں ۔ نھارار کروندکر مراٹھی بولی دے ممتاز نقاد دے طور اُتے جانے جاندے سن ۔ کلاسیکی موسیقی دے ماہر ناتھراؤ نیرالکر سن ۔ لکشمیکنت تمبولی ، ایف۔ اُتے شنڈے انہاں نے شاعری لکھی تے نریندر نائک نے شاعری تے ناول لکھے۔ انہاں دا ناول 'تاریکی د‏‏ی اگ' اس د‏ی مقبولیت دے عروج اُتے ا‏‏ے۔ اننت بھالاؤ ، ایڈیٹر ، ڈینک مراٹھواڑا تے سدھاکر ڈوئیفھوڈ ، ایڈیٹر ، ڈینک پرجاوانی ، ناندیڈ نے سماجی شعور تے معاشی ترقی نو‏‏ں فروغ دینے وچ ودھ چڑھ کر حصہ لیا۔ سماجی شعور تے اقتصادی ترقی دے فروغ دے لئی کم کيتا. ڈاکٹر لکشمن دیشپانڈے دے 'وحداد نگالانیا لنڈالاالا' نے انفرادی تجرگل کيتی تعداد دا عالمی ریکارڈ قائم کيتا۔ ڈاکٹر یا ایل کلکرنی نے مراٹھواڑہ وچ بہت ساری ادبی تخلیقات وی تخلیق ک‏‏يتی‏‏اں ۔ اوہ ڈاکٹر اے باباصاحب امبیڈکر مراٹھاواڑہ یونیورسٹی دے مراٹھی بولی دے شعبہ نو‏‏ں اہمیت دلاندے ني‏‏‏‏ں۔

کتاباں

• 'آساہی مراٹھواڑہ' (اک کتاب جو میراتھواڑہ دے ثقافتی مباشرت نو‏‏ں ظاہر کردی اے ) -: مصنف : ڈاکٹر کرن دیشمکھ (ناشر) نرمل پرکاشن ، ناندیڈ)
• 'اندھیرے وچ اگنیشھا' (تاریخی ناول) (ناشر دلیپراج پرکاشن ، پونے) : حیدرآباد آزادی جدوجہد دے پس منظر اُتے ناول نگار : نریندر نائک
• 'ناٹیادھرمی مراٹھواڑا' - مصنف : تریامبک مہاجن۔
• مراٹھواڑا : اک ثقافتی ٹریل (ارون چندر پاٹھک)
• 'مراٹھواڑی منسان' - مصنف : یو. ایم پٹھان
• 'مراٹھواڑہ د‏‏ی لوک داستان'۔ مصنف : یو. ایم پٹھان
• مراٹھواڑہ (پرائیوٹ) وچ دیوتاواں دے فارم۔ ڈاکٹر کرن دیشمکھ)
• 'مراٹھواڑہ وچ شلالیھ' - مصنف : یو. ایم پٹھان
• 'میرا عظیم مراٹھواڑہ' - مصنف : ہیمکانت مہمونی

مراٹھواڑہ وچ چھپدے اخبارات

• جسٹس ٹائمز (ایڈیٹر۔ بلقیسشن سونی)
• مراٹھواڑا
• ریفرنڈم
• جمہوریت
• سکال
• دیوی مراٹھی
• اکمت

چمپاوندی پترا

شخصیتاں

نامزد شخص مراٹھواڑہ تو‏ں

سیاست

• اشوک چوان
• کیشر بائی کشیرسگر
• کیشاو راؤ ڈھنڈگے
• گوپی ناتھ منڈھے
• گووند بھائی شرف
• جییسنگراو گائکواڈ پاٹل
• ناناجی دیشمکھ
• پرمود مہاجن
• فریڈم فائٹر باباصاحب ساونےکر
• بابوراؤ کلے
• مکندراؤ پیڈگونکر
• ڈاکٹر رفیق زکریا
• سوامی رامانند تیرتھا
• وسنتراؤ کالے
• ولاسراو دیشمکھ
• شنکرراو چاون
• شیو راج پاٹل چکورکر
• شیواجیرا نیلنگیکر (سابق وزیر اعلیٰ)
• شیواجیرا پنڈت
• سندرراو سولنکے

گووند بھائی شرف

مراٹھواڑہ استاداں حلقہ

1974 وچ ، مراٹھواڑہ نو‏‏ں استاداں دا اک آزاد حلقہ انتخاب ملا۔ اج تک ، اس حلقے تو‏ں درج ذیل استاداں ایم ایل اے نے قانون ساز کونسل وچ استاداں د‏‏ی نمائندگی د‏‏ی ا‏‏ے۔

• ڈی دے دیشمکھ
• راجا بھائی اڈیگیرکر
• پی۔ جی دستورکر
• ڈبلیو ایم پاٹل
• وسنتراؤ کالے
• وکرم کالے

سوشیالوجی تے پینڈو ترقی

• پیچلےگونکر مہاراج : بانی مکتیشور دال ، ہندو راشٹر سینا۔ حیدرآباد مکتی سنگگرام جدوجہد دے رہنما سماجی کارکنان ، رہنما۔
• لکشمن گائکواڈ
• مچھندرا گوجمے
• نئيں. …. اکھاں
• فریڈم فائٹر بھگونترو نائک ، [[حیدرآباد لبریشن جدوجہد وچ شریک ، متحدہ مہاراشٹر موومنٹ وچ 11 دن قید ، قندھار پنڈ دے پہلے سرپنچ اندرا بچاؤ آندولن وچ گرفتار ، قندھار پی۔ سی ] دے پہلے ممبر]]
• وِتھل راؤ دیشپانڈے
• پرائیوٹ مدھوکر منڈے
• وجیانا بوراڈ

پیشہ ور

• نند کمار دھوت
• جواہر لال درڈا
• مچھندر چاٹے
• رنجیت دیشمکھ
• بدرنارائن بارواولے

مراٹھواڑہ وچ ادب

• انورادھا پاٹل
• رشیکیش کمبل
• چھایا مہاجن
• ڈاکٹر تلشیराम مہاراج گٹٹے
• جے دیو اکھاں
• پرائیوٹ دتہ بھگت
• دادا گور
• داسو ویدتا
• نہرہ کوروندکر
• نریندر نائک
• ڈاکٹر گنگادھر پانٹاواں
• پی۔ وِتھل
• س۔ ای۔ سوناکمبل
• ایف اُتے شنڈے
• بی رگھوناتھ
• شاعر مکتویہاری
• امریکی ایم کٹنا
• رمیش ڈکشٹ
• رویندر کمباہون
• راؤ جی راٹھڈ
• لکشمیکنت تمبولی
• یا را کانٹ
• سری لننا دیشمکھ
• ڈاکٹر سردار سنگھ بنڈے
• سدھیر رسال
• ڈاکٹر سورانارائن راناسوبے

مراٹھواڑہ نال تعلق رکھنے والے فنکار

• مکرانڈ اناسپورے
• چندرکانت کلکرنی
• میوری کانگو (ہندی فلمی اداکارہ)
• یوگیش شیرنال
• ڈاکٹر لکشمن دیشپانڈے
• سندیپ پاٹھک

مراٹھواڑا سنتاں د‏‏ی سرزمین، مذہبی کلچسٹ

سنت جانابائی ( گنگاکھیر )

سینٹ وامن بھائی

مہنت وِٹھل مہاراج شاستری (گہینی ناتھ گڈ)

مہنت اجیناتھ مہاراج شاستری (ترکیشور گاد)

مہنت کاشی ناتھ مہاراج شاستری (ناگتلا)

مہادیو بھاؤ شکڈے (مسوبچی واڑی)

• مہنت شیواجی مہاراج (نارائنگڈ)
• سندیجان مہاراج شنڈے ہسگاؤںکر
• کیشیو مہاراج اخلاقیر پارلی
• دنیشور دادا مہاراج آپیپنڈ (مولیچے)
• چیتنیا مہاراج دیگلورکر
• مادھوبوا شاستری (امباجگئی)
• یوگیراج مہاراج پیٹھنکر
• سوامی ڈاکٹر تلشی رام مہاراج گٹٹے
• پرکاش مہاراج سمجھ گئے ، دکسل

سنت بھگوان بابا

کھلاڑی

• انکیت باوانا
• اقبال صدیقی
• وجئے جھول
• سنجے بنگار

صحافی

اننت بھالاؤ

نشکنت بھالاؤ

سی .ایم گرینگ

سیاحت

سدھارتھ ادیان تے چڑیا گھر اورنگ آباد دا اک پارک اے جو مراٹھواڑہ دا واحد چڑیا گھر ا‏‏ے۔

ہور ویکھو

• مراٹھی ویکیپیڈیا گیلری <span typeof="mw:DisplaySpace" id="mwAbI"> </span> : مراٹھواڑہ
• حیدرآباد د‏‏ی تاریخی آزادی جنگ دا جائزہ۔

حوالے

• پلاننگ کمیشن رپورٹ

باہرلے جوڑ

[۲]Archived 2006-10-18 at the وے بیک مشین ویب سائٹ] سانچہ:महाराष्ट्राचे उपप्रांत سانچہ:महाराष्ट्राचे उपप्रांत