محمد ہاشم جان سرہندی
علامہ پیر محمد ہاشم جان سر ہندی نقشبندی اکابر صوفیاء وچ شمار ہُندے نيں
ولادت سودھو
پیر محمد ہاشم بن شیخ طریقت قاطع نجدیت خواجہ محمد حسن جان سر ہندی 1322ھ نوں ٹنڈو سائینداد ( تحصیل ٹنڈو محمد خان ضلع حیدرآباد ) وچ تولد ہوئے۔
تعلیم و تربیت سودھو
ابتدائی تعلیم ٹنڈو سائینداد وچ حاصل کيتی ۔ حفظ قرآن تے مہارت تجوید دے لئی حافظ احمد قادری دی خدمات حاصل کيتی گئی ۔ تیرہ سال دی عمر وچ ’’حفظ قرآن ‘‘ دی سعادت حاصل کيتی تے حسن قراٗت وچ نمایاں مقام اُتے فائزہوئے ۔ بقول حکیم عبدالعزیز سر ہندی ، اسد ملت علامہ سید اسد اللہ شاہ فدا ٹکھڑ والے نے ’’حافظ ہاشم ‘‘ توں حفظ قرآن دا مادہ تریخ ( 1335ھ) کڈیا حافظ قرآن ہونے دے بعد عربی فارسی دی ہور تعلیم ٹنڈو سائینداد وچ والد ماجد دی زیر نگرانی حاصل کيتی ۔ اس دے بعد والد ماجد نے اعلیٰ تعلیم دے لئی اجمیر شریف ( بھارت ) بھیج دتا جتھے آپ نے علامۃ الہند مولانا معین الدین اجمیری دے ’’دارالعلوم معینیہ عثمانیہ ‘‘ توں درس نظامی دی تحصیل تے سند حاصل کيتی ۔ [۱]
موصوف خیر آباد دے علمی خانوادہ دے ’’ارکان اربعہ ‘‘یا ’’اسطوانات اربعہ ‘‘ وچوں رابع سن ۔ امام الہند علامہ فضل حق خیر آبادی قدس سرہ دے شاگرد ارشد و فرزند ار جمند علامہ عبدالحق خیر آبادی تے انہاں دے شاگرد رشید حکیم الامت علامہ سید برکات احمد ٹونکی تے انہاں دے فیض شاگرد علامہ معین الدین اجمیری سن ۔ مذکورہ ’’علماء اربعہ ‘‘ وچوں ہر اک اپنے اپنے وقت وچ علوم عقلیہ و نقلیہ وچ ہندوستان دے افق اُتے ہزاراں علماء دی موجودگی وچ بدور بازغہ دی طرح چمک رہیا سی۔
حکمت و طب سودھو
درس نظامی توں فراغت دے بعد آپ نے مولانا اجمیری دے بھا ئی شفاء الملک حکیم نظامی الدین توں فن طب و طریق علاج وچ سند حاصل کيتی۔
بیعت سودھو
اپنے والد محترم خواجہ محمد حسن جان سرہندی توں سلسلہ عالیہ نقشبندیہ مجددیہ وچ بیعت سن تے محمد یعقوب بھو پالی مجددی سر ہندی دی صحبت اختیا ر دی تے قبلہ محمد صادق مجددی سر ہندی کابلی مہاجر مدنی ؒ توں سلوک طے کيتا ۔
شادی و اولاد سودھو
آپ نے طالب علمی دے زمانہ مین تقریباً 22سال دی عمر وچ ٹنڈو سائینداد وچ شادی کيتی سی۔ آپ نے دو شادیاں دی آپ دی پہلی شادی آپ دے والد دی بھانجی یعنی عبدالقدوس عرف شیرین جان دی دوسری صاحبزادی توں ہوئی انہاں دے بطن توں تن فرزند پیدا ہوئے( 1) فضل اللہ (2) محمد زبیر (3) محمد عابد ۔ دوسری شادی آپ نے کوئٹہ وچ دی جس توں آپ نوں اک صاحبزادہ حامد جان تے اک صاحبزادی تولد ہوئیاں ۔ [۲]
تصنیف و تالیف سودھو
آپ تقریر و تحریر دے شہسوار سن، سندھی ، عربی ، فارسی ، اردو تے پشتو زباناں اُتے دسترس رکھدے سن ۔
- 1۔ العقائد الصحیحہ فی تردید الوھابیہ ۔ اپنے والد صاحب دی عربی کتاب دا اردو ترجمہ کيتا۔ طبع اول الفقیہ پرٹنگ پریس امر تسر ہند 1360ھ؍ 1941ء
- 2۔ طریق النجات ۔ ایہ وی آپ دے والد گرامی قدر دی تصوف دے موضوع اُتے عربی تصنیف اے جس دا آپ نے سلیس اردو ترجمہ کيتا۔ اس کتاب دے شیخ حسین حلمی دے زیر اہتمام استنبول ( ترکی) توں 1978ء دے بعد متعدد ایڈیشن شائع ہوئے نيں ۔
- 3۔ رسالۃ التنویر فی بیان مسئلہ التقدیر ۔ ایہ وی والد ماجد دا عربی رسالہ اے جس دا آپ نے اردو ترجمہ کيتا تے طریق النجات دے آخر وچ شامل اے۔
- 4۔ اذکار معصومیہ ۔ خواجہ محمد معصوم سر ہندی دی کتاب دا سندھی وچ ترجمہ کيتا۔
- 5۔ عمدۃ ال تھاںواں اُتے بزبان فارسی مقدمہ تحریر فرمایا۔ ایہ کتاب لاہور توں شائع ہوئی۔
- 6۔ معین المنطق ۔ آپ دے استاد محترم علامہ معین الدین اجمیری نے اپنی اسیری دے زمانے وچ قطبی پراردو وچ شرح لکھی سی ۔ اس دے کچھ اسباق مولانا نے اپنے شاگرد ہاشم جان نوں قیدفرنگ توں لکھ کے بھیجے سن ۔ ایہ شرح تصورات دا حصہ اے جسنوں ہاشم جان نے کراچی توں 45 سال دے بعد معین المنطق دے ناں توں مرتب کر کے غالبا 1965ء وچ شائع کيتا سی تے مولانا نے اسنوں پسند فرمایا سی۔
- 7۔ زیارت فیض بشارت سرور عالم ﷺ ۔ آپ دی یاد گار تصنیف اے۔
- 8۔ جی ایم سید کمیونیسٹ دے باطل نظریات دے خلاف اک رسالہ تحریر کيتا جو کہ سندھی تے اردو وچ تقریباً اک لکھ دی تعداد وچ شائع کيتا۔
عادات و خصائل سودھو
آپ دی تقریر عالمانہ وفاضلانہ ہويا کردی سی اک بار لاڑکانہ شہر مین سفید مسجد علی گوہر آباد وچ سورہ کوثر اُتے تن گھنٹہ تقریر فرمائی۔ ہمیشہ تبلیغ ووعظ دا فریضہ فی سبیل اللہ ادا کيتا۔ تحریک پاکستان دا غلغلہ بلند ہويا تاں آپ مسلم لیگ وچ شامل ہوئے گئے تے اپنی تمام تر قوتاں نوں مسلم لیگ دے لئی وقف کر دتا۔ کمیونسٹ بلاک اورسوشلزم دے خلاف تحریر و تقریر دے ذریعہ مقابلہ کيتا تے عوام الناسنوں انہاں دے فریب و مکر توں بچانے دی سعی کيتی۔ آپ دے متبسم تے اُتے نور چہرہ دیکھ کے خدایا د آجاندا سی، شخصی دجاہت ، بے مثال حافظہ ، وضعداری ، صاف گوئی غرض بہت ساریاں خوبیاں آپ وچ بدرجہ اتم موجود سن ۔ گوٹھ سائینداد، نارتھ ناظم آباد کراچی تے شابو کلہ ( کوئٹہ ) وچ اکثر قیام کردے سن تے تِناں تھاںواں اُتے کتاباں دا ذخیرہ جمع کرایا سی جو کہ آپ دے شوق مطالعہ و کتاباں بینی دا مظہر اے۔
لباس سودھو
خوراک تے جائے رہائش امیر ا نہ سی تے اضع قطع تے نشست و برخاست فقیر انہ سی ۔ آپ دے وجود وچ امیری تے فقیری آپس وچ اسيں آغوش نظر آندی سی جو کہ امیری و فقیری دا حسین امتزاج دا درجہ رکھدے سن ۔
وصال سودھو
محمد ہاشم جان سر ہندی 21، رمضان المبارک 1395ھ بمطابق 28، ستمبر 1975ء نوں 72 سال دی عمر وچ شابو کلہ نزد کوئٹہ وچ انتقال کيتا۔ آخری آرامگاہ خاندانی قبرستان مقبرہ شریف خواجہ عبدالرحمن سر ہندی کوہ گنجہ ( ضلع حیدرآباد سندھ ) دے باہر بر آمدہ وچ جنوب دی جانب توں واقع اے۔[۳]
ہور ویکھو سودھو
- اکابر تحریک پاکستان
- تذکرہ مشائخ نقشبندیہ
- طریق النجات
- سندھ دے دو مسلک
- تذکرہ علمائے سندھ