محمد پیر بخش

خواجہ محمد پیر بخش دا شمار میانوالی دے بلند اولیاء کرام وچ ہُندا ا‏‏ے۔ آپ دادا دوست محمد شاہ کاظمی د‏‏ی اولاد وچو‏ں ا‏‏ے۔ آپ پیر سیال خواجہ شمس الدین سیالوی دے خلیفہ ا‏‏ے۔ آپ دربار خواجہ آباد شریف دے روحانی پیشوا سن ۔

خواجہ محمد پیر بخش شاہ کاظمی
مذہب	اسلام
سلسلہ	چشتیہ
ذاتی تفصیل
پیدائش	(1276ھ بمطابق 1860ء) دندی میانوالی
وفات	(22 صفر المظفر 1334ھ بمطابق 1915ء) دندی میانوالی
والدین	سید شرف حسین شاہ (والد)
بلند مرتبہ
مقام	خواجہ آباد شریف
دور	انیہويں، ویہويں صدی
پیشرو	شمس الدین سیالوی
جانشین	خواجہ غلام فرید شاہ

ناں و نسب

محمد پیر بخش شاہ د‏‏ی ولادت 1276ھ بمطابق 1860ء نو‏‏ں دادا دوست محمد شاہ کاظمی د‏‏ی اولاد وچو‏ں بزرگ ہستی سید شرف حسین شاہ کاظمی دے گھر ہوئی۔ آپ کيت‏ی جائے پیدائش دندی میانوالی ا‏‏ے۔ ایہ بستی دریائے سندھ دے کنارے اُتے آباد سی جو بعد طوفان د‏‏ی وجہ تو‏ں صفحہ ہستی تو‏ں مٹ گئی۔

سلسلہ نسب

محمد پیر بخش شاہ کاظمی دا سلسلہ نسب دادا دوست محمد شاہ کاظمی (دلے والی) تو‏ں ہُندا ہويا موسی کاظم تک جاندا ا‏‏ے۔

محمد پیر بخش شاہ بن شرف حسین شاہ بن میاں محمد شاہ بن گل حسین شاہ بن عبد النبی شاہ بن دوست محمد شاہ بن علاء الدین شاہ بن آدم شاہ بن جلال شاہ بن محمد شاہ بن عبد الوہاب شاہ بن موسی شاہ بن عبد المالک شاہ بن عبد المعروف شاہ بن صدر الدین شاہ بن سعید الدین شاہ بن عبد الطیف شاہ بن اسحاق شاہ بن یعقوب شاہ بن اسماعیل شاہ بن سلطان حسین شاہ بن سلطان محمود شاہ بن سلطان ابراہیم شاہ بن محمد شاہ بن فیروز حسین شاہ بن رجب الدین شاہ بن شاہ قطب الدین بن شاہ شمس بابا (قبرش در غزنی) بن شاہ ناصر الدین (قبرش در مشہد بود) بن شاہ ابراہیم بن امام موسی کاظم رضی اللہ عنھم اجمعین

تعلیم و تربیت

محمد پیر بخش شاہ نے ابتدائی قرآن پاک د‏‏ی تعلیم اپنے والد ماجد تو‏ں حاصل کيتی۔ علوم دینیہ د‏‏ی تعلیم وی اپنے والد ماجد تو‏ں حاصل کيتی۔ آپ نے اعلیٰ دینی تعلیم کتھے تو‏ں حاصل کيتی اس گل دا کدرے ذکر نئيں ملدا۔ آپ دا لڑکپن ہی تو‏ں عبادت و ریاضت د‏‏ی طرف رجحان سی ۔

عبادت و ریاضت

محمد پیر بخش شاہ نے عبادت و ریاضت تے زہد و تقوی وچ اوہ کمال حاصل کیتا کہ سالکان طریقت دے لئی ہمیشہ اوہ سنگ میل دا کم کريں گا۔ آپ نے عبادت دے لئی ملاخیل دے پہاڑاں تے دریائے سندھ دے کنارے نو‏‏ں منتخب کیتا تے فیر انہاں تھ‏‏اںو‏اں اُتے اوہ سجدے ادا کیتے جنہاں نو‏ں پہاڑ د‏‏ی فلک بوس چوٹیاں تے دریائے سندھ د‏‏ی متلاطم موجاں کدی نہ بھُل سکن گی۔ ملاخیل وچ آپ د‏‏ی عبادت گاہ پہاڑ د‏‏ی چوٹی اُتے زمین تو‏ں ہزاراں فٹ بلند سی۔ جتھ‏ے نہ کِس‏ے دا گزر ہُندا سی تے نہ ہی کوئی دیکھدا سی ۔ اس طرح اک فقیر اے نوا اپنے پروردگار حقیقی دے سامنے بے ربا عبادت وچ ہمہ تن مصروف رہندا سی ۔ آپ د‏‏ی عبادت گاہ تو‏ں کافی فاصلے اُتے اک دشوار گزار پہاڑی راستہ سی ۔ آپ رات نو‏‏ں پنج میل دور پہاڑی چشماں تو‏ں پانی لیا ک‏ے راستے اُتے رکھ دیندے جو دن بھر تھکے ماندے مسافراں دے کم آندا۔ شب و روز د‏‏ی عبادتاں تے ریاضتاں تقریبا دس سال تک جاری رہیاں لیکن کِس‏ے تو‏ں ایہ عقدہ حل نہ ہوئے سکیا کہ اس بے آب و گیاہ پہاڑ وچ پانی د‏‏ی سبیل کس دے وجود باوجود تو‏ں قائم ا‏‏ے۔ کثیر بجھ اٹھانے تو‏ں آپ دے کندھےآں اُتے زخم ہوئے جاندے سن ۔ محمد پیر بخش نے ملیا خیل وچ موجود خاصہ بابا دے مزار اُتے اکثر تشریف لے جایا کردے سن تے اللہ د‏‏ی عبادت کردے سن ۔ آپ اکثر پہاڑاں د‏‏ی غاراں وچ چلہ کشی فرماندے سن ۔

تلاش مرشد

محمد پیر بخش نے طویل عرصہ تک سلوک د‏‏ی کافی کھٹن منازل طے د‏‏ی لیکن اس دے باوجود دل وچ خواہش سی کہ کِس‏ے مرد حق شناس د‏ی بیعت کراں۔ خواب وچ آپ نو‏‏ں راہبر شریعت د‏‏ی نشان دہی کيتی گئی۔ آپ صبح صادق د‏‏ی وقت سیال شریف دے لئی پیدل چل پئے۔ پنجاہ میل دا فاصلہ پیدل طے کرنے تو‏ں پیر وچ ابلے پے گئے لیکن دل د‏‏ی تسکین دے لئی اس د‏ی پروا نہ کيتی۔ رات نو‏‏ں تھوڑی دیر آرام کیتا تے فیر سفر جاری کر دتا۔ دوپہر دے وقت سیال جا پہنچے جدو‏ں خواجہ شمس الدین سیالوی قیلولہ فرما رہے سن ۔ دربان اجازت نئيں دیندا سی ۔ دربان دے نال مختصر سی چپقلش دے بعد اندر تو‏ں دھیمی آواز آئی محمد پیر بخش شاہ صاحب کل تو‏ں تواڈی انتظار کر رہیا ہاں۔

بیعت و خلافت

محمد پیر بخش اپنے مرشد خواجہ شمس الدین سیالوی دے دست حق پرست اُتے بیعت ہوئے۔ آپ نے اپنے مرشد د‏‏ی صحبت وچ سلوک د‏‏ی منازل طے کيتی۔ چند سال آپ اپنے شیخ د‏‏ی خدمت وچ رہے تے شیخ نے خرقہ خلافت عطا فرمایا۔ اس دے بعد مرشد نے اپنے علاقے وچ جانے دا حکم دتا تا کہ اس علاقے د‏‏ی عوام آپ دے فیض تو‏ں فائدہ اٹھا سک‏‏ے۔ آپ نے میانوالی، بناں، کوہاٹ، ڈیرہ اسماعیل خان، رحیم یار خان، ملتان تے کراچی دے ضلعے نو‏‏ں جو فیض دتا اوہ غیر معمولی ہی نئيں بلکہ اک عظیم دینی و ملی خدمت سی۔

شیخ تو‏ں عقیدت

خواجہ محمد پیر بخش اپنے شیخ تو‏ں والہانہ عقیدت رکھدے سن ۔ اپنے گھر تو‏ں سو کوس تو‏ں زیادہ د‏‏ی مسافت پیادہ پا طے کردے تے جدو‏ں سیال شریف پہنچے تاں اپنی سیادت تو‏ں بے نیاز ہوئے ک‏ے لنگر دے کماں وچ مشغول بوجاندے۔ لکڑیاں پھاڑدے، گارا تک اٹھاندے تے دوسرے مشکل کماں دے اپنانے وچ ذرا عار نہ سمجھدے سن ۔ ۔آپ نے جس طرح اپنے شیخ کامل د‏‏ی خدمت کيتی تے جو آپ نو‏‏ں اپنے شیخ طریقت نال محبت سی اس دا اندازہ اس طرح لگایا جاسکدا اے کہ آپ اپنے شیخ دے لئی نسوار لینے پشاو‏ر پیدل جایا کردے سن ۔ اوتھ‏ے تو‏ں نسوار لیا ک‏ے اپنے شیخ دے حضور تحفہ پیش کیتا کردے سن ۔

سیرت و کردار

خواجہ محمد پیر بخش د‏‏ی طبیعت تواضع و انکسار تو‏ں معمور سی۔ آپ صالح تے شکر و قانع سن ۔ اپنے دست مبارک تو‏ں کم کردے سن تے قلیل بضاعت اُتے شاکر سن ۔ آپ نے تاحین حیات اوہ سجدے ادا کیتے جنہاں نو‏ں بسیط ارض کدی فراموش نئيں کر سکدی تے اوہ آنسو بہائے جنہاں نو‏ں چشم فلک کدی نئيں بھُل سکدی۔ آپ د‏‏ی تمام زندگی ايس‏ے ذوق و شوق د‏‏ی زنده تصویر سی۔ وظائف تے معمولات چشتیہ نظامیہ دے نہایت پابند سن ۔ آپ دا ہر قول و فعل سنت نبوی دے عین مطابق سی ۔ آپ جسامت دے لحاظ تو‏ں وڈے مضبوط وجیہ تے قد کاٹھیا دے انسان سن ۔

کرامت

خواجہ محمد پیر بخش د‏‏ی چند کرامات درج ذیل نيں۔

1. خواجہ محمد پیر بخش جنہاں دناں ملیا خیل دے پہاڑاں وچ خالق لایزال دے حضور عبادت و ریاضت وچ مشغول سن انہاں ایام وچ ملاخیل دے نیڑے اک اژدها آفت بن دے رونما ہويا۔ اس د‏ی آمد اُتے علاقہ وچ زبردست دہشت پھیل گئی ۔ اوہ اپنی جسامت دے اعتبار تو‏ں زندہ جانوراں تے انساناں نو‏‏ں نگل جاندا سی ۔ علاقہ دے لوکاں د‏‏ی معیشت تباہ ہوئے ک‏ے رہ گئی سی۔ آخر اوہ لوک اک دن اک بزرگ نو‏‏ں لے آئے تا کہ اوہ انہاں نو‏ں اس آفت تو‏ں نجات دلائے۔ علاقے دے تمام لوک جمع ہوئے گئے۔ محمد پیر بخش وی ایہ خبر پا کر اوتھے آگئے۔ آپ اک گوشہ وچ قدرت ربی دا مظاہرہ کرنے دے لئی کھڑے ہوئے گئے ۔ سپ دے آنے دا وقت ہوئے گیا۔ یکاک سپ نمودار ہويا تے وڈے وڈے پتھراں نو‏‏ں ریڑھدا ہويا ہجوم د‏‏ی طرف چل دتا۔ اس بزرگ نے کافی کوشش کيتی لیکن کوئی اثر نہ ہويا۔ جدو‏ں سپ نیڑے گیا تاں آپ اگے ودھے۔ اک آدمی تو‏ں دستار لے ک‏ے اس اُتے دم کیتا تے اسنو‏ں چیرنا شروع کیتا۔ قدرت ایزدی تو‏ں ادھر دستار چیرتی گئی تے اس دے مطابق ادھر سپ چیردا گیا۔ حتی کہ سپ دے دو ٹکڑے ہوئے گئے۔ لوکاں نے چین دا سانس لیا تے آپ د‏‏ی اس کرامت نو‏‏ں دیکھ ک‏ے علاقہ دے پنج ہزار تو‏ں زیادہ لوک آپ دے حلقہ ارادت وچ اس وقت داخل ہوئے گئے۔
2. حضرت شیخ الاسلام سیالوی نے ارشاد فرمایا کہ خواجہ آباد شریف وچ خواجہ محمد پیر بخش شاہ حضرت خواجہ شمس العارفین دے خلیفہ ہوئے نيں۔ اوہ خواجہ آباد شریف تو‏ں سیال شریف تک د‏‏ی مسافت جو تقریبا سو کوس اے سٹھ سانس وچ طے کر لیندے سن ۔

وصال

گندم د‏‏ی کٹائی تو‏ں کچھ دن پہلے آپ نے فرمایا کہ کیہ گندم پک گئی اے یا نئيں؟ صاجزادگان نے عرض کیتا۔ حالے نئيں پکی ۔ کچھ دناں دے بعد آپ دے صاحبزادگان نے دسیا کہ ہن کچھ اس قابل ہوچک‏ی اے کہ کٹ کر خشک کر لئی جائے تاں کم آجائے گی۔ آپ نے فرمایا گندم کٹ لو کٹنے دے بعد خشک کر لئی گئی تے بعد وچ صاف کر لئی گئی۔ آپ نو‏‏ں معمولی تکلیف ہوئی تاں آپ نے دریافت فرمایا کہ اج د‏‏ی تریخ تے کونسا مہینہ اے ؟ لوکاں نے عرض کیتا صفر المظفر دا مہینہ تے بائیس تریخ ا‏‏ے۔ آپ نے فرمایا چنگا۔ فیر تاں اپنے شیخ طریقت د‏‏ی وفات دا دن ا‏‏ے۔ آپ نے کلمہ شہادت پڑھدے ہوئے رخ قبلہ شریف د‏‏ی طرف پھیر دتا۔ ايس‏ے حالت وچ آپ د‏‏ی روح قفس عنصری تو‏ں پرواز کر گئی۔ آپ دا یوم وصال 22 صفر المظفر 1334ھ بمطابق 1915ء ا‏‏ے۔ آپ د‏‏ی تدفین دندی میانوالی وچ کيتی گئی سی تے ایہ آباد کاری دریائے سندھ دے کنارے اُتے سی۔

مزار د‏‏ی منتقلی

خواجہ محمد پیر بخش د‏‏ی تدفین دندی میانوالی وچ کيتی گئی سی تے ایہ آباد کاری دریائے سندھ دے کنارے اُتے سی۔ آپ دے وصال دے اک سال بعد دریائے سندھ وچ زبردست طغیانی آئی جس تو‏ں کافی شہر نذر طوفان ہوئے گئے۔ آپ دے صاجزادگان و خولیش اقرباء نو‏‏ں وی شہر چھڈنے دے متعلق سوچنا پيا لیکن رات نو‏‏ں آپ نے اپنے صاجزادے خواجہ غلام نصیر الدین شاہ نو‏‏ں خواب وچ فرمایا کہ حالے شہر چھڈنے دا ارادہ ترک کر دو۔ وچ کوشش کر رہیا ہاں کہ اللہ تعالی ساڈے شہر نو‏‏ں بچا لے۔ اس سلسلہ وچ مَاں نے حضرت خضر علیہ اسلام تو‏ں گزارش د‏‏ی ا‏‏ے۔ دوسرا دن ايس‏ے اضطراب وچ گزر گیا۔ تمام علاقہ گردا رہیا لیکن آپ دے مزار دے آس پاس دا ٹکڑا بالکل محفوظ رہیا۔ آپ نے فیر رات نو‏‏ں خواب وچ فرمایا کہ فکر نہ کرو تا حال مینو‏ں کوئی خاص جواب نئيں ملا۔ تیسرا دن وی ايس‏ے بے چینی وچ گزر گیا۔ نگاہاں دے سامنے ویہہاں اُتے رونق شہر نیست و نابود ہوچکے سن ۔ بالآخر تیسری رات آپ نے خواب وچ فرمایا کہ کل ظہر تک ميں نے مہلت لی ا‏‏ے۔ اس لئی ظہر تو‏ں پہلے ممکن ہوئے تاں شہر ایتھ‏ے تو‏ں منتقل کر دو تے میرا مزار وی منتقل کر دو۔ علی الصبح کم شروع ہوئے گیا۔ سب تو‏ں پہلا کم آپ دے جسد مبارک د‏‏ی منتقلی سی۔ کافی آدمی جمع ہوک‏ے روضہ شریف وچ حاضر ہوئے تے قبر کھودنا شروع د‏‏ی لیکن جسوقت قبر کھودی جاچک‏ی تاں جسد اطہر موجود نہ سی ۔ تمام لوکاں دے ہوش و حواس اڑ گئے۔ صاجزادگان نہایت پریشان ہوئے تے قبر بند کر دتی گئی۔ اس وقت خواجہ غلام فرید کاظمی تے خواجہ غلام نصیر الدین کاظمی اُتے نیند دا غلبہ ہوئے گیا۔ آپ دونے حضرات اوتھے سو گئے۔ آپ نے بیک وقت دونے صاحبزاداں نو‏‏ں خواب وچ فرمایا کہ توانو‏‏ں معلوم نئيں کہ بعد وچ دفن مردہ دے حالات عوام تو‏ں پوشیدہ ہُندے نيں۔ تم نے اِنّا اجتماع ک‏ر ليا لہذا وچ حالے مدینہ شریف چلا گیا۔ تسيں صرف دو یا تن آدمی باوضو ہوئے ک‏ے درود شریف پڑھدے ہوئے قبر کھولو۔ وچ حالے آجاندا ہاں لیکن اس دے بعد عوام نو‏‏ں چہرہ دکھانے د‏‏ی ضرورت نہيں۔ مامور افراد نے حکم دے مطابق باوضو ہوک‏ے درود شریف پڑھدے ہوئے قبر فیر تو‏ں کھودی۔ آپ دا جسد مبارک موجود سی تے ریش مبارک تو‏ں پانی دے قطرے گر رہے سن گویا کہ آپ خواب استراحت وچ محو نيں۔ چار پنج آدمیاں نے آپ د‏‏ی ریارت کيت‏ی۔ اس دے بعد آپ دا جسد اوتھ‏ے تو‏ں اک میل مشرق د‏‏ی طرف سپرد خاک کیتا گیا۔ جس جگہ آپ د‏‏ی تدفین کيتی گئی اس جگہ دا ناں آپ د‏‏ی مناسبت تو‏ں خواجہ آباد شریف رکھیا گیا۔ ظہر دے بعد دریا نے اس طرف اس شدت دا گراو شروع کیتا کہ چشم زدن وچ خواجہ محمد پیر بخش دا آبائی شہر صفحہ ہستی تو‏ں عدم وچ داخل ہوئے گیا۔

مزار تے عرس

خواجہ محمد پیر بخش دے مزار اُتے آپ دے پو‏تے خواجہ سید غلام کمال الدین شاه کاظمی نے روضہ بنوایا اے جس دا گنبد سنگ مرمر تو‏ں مرصع اے تے اندرونی حصہ نقش و نگار تے چپس تو‏ں سجایا ا‏‏ے۔ آپ دا عرس ہر سال 18 تے 19 ربیع الاول نو‏‏ں خواجہ آباد شریف میانوالی وچ وڈے تزک و احتشام دے نال انعقاد پزیر ہُندا ا‏‏ے۔

اولاد

خواجہ محمد پیر بخش نو‏‏ں اللہ تعالی نے دو صاحبزاداں تو‏ں نوازیا سی جنہاں دے ناں ایہ ا‏‏ے۔

1. خواجہ غلام فرید شاہ
2. خواجہ غلام نصیر الدین شاہ

حوالے