محمد عبد اللہ گجراتی
محمد عبد اللہ گجراتی سیال شریف دے روحانی پیشوا خواجہ شمس الدین سیالوی دے خلیفہ خاص سن ۔
شیخ محمد عبد اللہ گجراتی | |
|---|---|
| ذاتی | |
| پیدائش | (1250ھ بمطابق 1834ء) ہینہ جہلم |
| وفات | (1340ھ بمطابق 1921ء) چک عمر گجرات |
| مذہب | اسلام |
| والدین |
|
| سلسلہ | چشتیہ |
| مرتبہ | |
| مقام | چک عمر گجرات |
| دور | انیہويں ویہويں صدی |
| پیشرو | شمس الدین سیالوی |
| جانشین | محمد سلام اللہ شائق |
ولادت
سودھوشیخ محمد عبد اللہ دی ولادت اپنے ننھال وچ موضع ہینہ ضلع جہلم وچ 1250ھ بمطابق 1834ء نوں ہوئی۔ آپ دے والد ماجد دا ناں مولانا صدر الدین (متوفی 1259ھ) سی۔ شیخ محمد عبد اللہ دے نانا جان حافظ نور جی (متوفی 1270ھ) سن ۔ اوہ زاہد تے عابد سن ۔
تعلیم
سودھومحمد عبد اللہ گجراتی نے بچپن دے چند سال اپنے نانا جان دے زیر سایہ گزارے۔ ساڈھے چار سال دی عمر وچ حافظ نور دین چک عمر دی خدمت وچ حاضر کیتے گئے تے حافظ صاحب دی توجہ توں جلد ہی قرآن پاک یاد کر ليا۔ بعد وچ علوم متداولہ دی تحصیل و الد ماجد توں دی جو اپنے دور دے نامور استاداں وچ شمار ہُندے سن ۔ انہاں دے علاوہ میکی ڈھوک وچ مولانا محمد احسن چشتی تے اپنے عم محترم مولانا میاں مخدوم علم توں وی استفادہ کیندا۔
بیعت و خلافت
سودھومحبوب سبحانی خواجہ سید غلام حیدر علی شاہ جلالپوری نے محمد عبد اللہ نوں خواجہ شمس العارفین سیالوی توں بیعت کرایا۔ مجاہدے و ریاضت تے منازل سلوک طے کر کے خرقہ خلافت حاصل کیتا۔ قادریہ، سہروردیہ تے نقشبندیہ سلاسل وچ وی آپ نوں اجازت حاصل سی۔
درس و تدریس
سودھوعلوم متداولہ دی تحصیل و تکمیل تے خرقہ خلافت ارزانی ہونے دے بعد محمد عبد اللہ گجراتی نے چک عمرماں درس و تدریس تے رشد و ہدایت دا سلسلہ جاری فرمایا۔ بے شمار علماء آپ دے چشمہ فیض توں سیراب ہوئے۔ چک عمر اگرچہ آپ دے پردادا مولانا حافظ شیخ محمد شکر اللہ رحمتہ اللہ علیہ خلیفہ مجاز خواجہ محمد فخر الدین دہلوی دے زمانہ توں ہی منبع فیض چلا آرہیا سی لیکن شیخ محمد عبد اللہ گجراتی دی شبانہ روز مساعی دی بدولت علم و فضل دا گہوارہ بن گیا۔ علامہ اصغر علی روحی نے اک دفعہ فرمایا : ميں نے لاہور دی مسیتاں تے علماء دی لسٹ تیار کيتی تاں نصف توں زیادہ مولانا شیخ محمد عبد اللہ دے شاگرد ثابت ہوئے۔
تلامذہ
سودھوعبد اللہ گجراتی دے مشہور تلامذہ دے ناں ایہ نيں:
- مولانا محمد عبد المالک ساکن کھوڑی مشیرمال ریاست بہاولپور
- قاضی عطا محمد گجراتی تحصیلدار پنشنر
- مولانا نیاز احمد ساکن نبوڑه
- مولانا حکیم محی الدین قریشی ساکن دیالی
- مولانا محمد عالم قریشی ساکن سرکڈھن ضلع جہلم
- مولانا حافظ نور دین مفتی اپل سنت جلالپور جٹاں ضلع گجرات
- مولانا نور احمد ساکن باگڑیانوالہ ضلع گجرات
- سید بقا شاہ ساکن کیرانوالہ شہانہ ضلع گجرات
- سید محمد انور شاہ ساکن گولیکی
- سید فضل شاه چک عبد الخالق سیداں ضلع جہلم
- مولانا نعمت اللہ صابری لالہ موسی
- مولانا سردار شاہ سکن کوٹلہ سارنگ خان ضلع گجرات
- منشی فضل حسین اجمل
شاعری
سودھوآپ نغز گو تے قادر الکلام شاعر سن ۔ اس دے علاوہ تریخ گوئی وچ آپ نوں قدرت کاملہ حاصل سی۔ برجستہ تریخ کہنے وچ آپ اپنی مثال نہ رکھدے سن ۔ آپ نے سینکڑاں دی تعداد وچ تاریخاں رقم فرمائاں۔ 1896ء وچ پیسہ اخبار نے انعای مقابلہ کرایا۔ آپ نے عربی ، فارسی تے اردو ماں قطعات تریخ لکھ کے ارسال کيتے تے اول نمبر آنے اُتے آپ دی خدمت وچ تن انعام پیش کیتے گئے۔ آپ عربی، فارسی، اردو تے پنجابی وچ طبع آزمائی فرمایا کردے سن ۔ آپ دا فارسی کلام حافظ شیرازی، جان جانان تے ناصر علی سرہندی دی زمیناں تے انہاں دے رنگ وچ اے۔
لکھتاں
سودھوشیخ محمد عبد اللہ گجراتی دیاں لکھتاں وچ دو کتاباں شامل نيں۔
- تاریخ الدیوان
- نشان شیخ
وصال
سودھوشیخ محمد عبد اللہ گجراتی دا وصال 1340ھ بمطابق 1921ء نوں چک عمر وچ ہويا۔ آپ دی تدفین چک عمر وچ ہی کيتی گئی۔ آپ دا خوبصورت مزار مرجع خلائق اے۔ چونکہ دونے بیٹے آپ دی زندگی وچ ہی وفات پا گئے سن اس لئی جانشین آپ دا حقیقی بھتیجا مولانا محمد سلام شائق اللہ ہوئے۔
اولاد
سودھوشیخ محمد عبد اللہ گجراتی دے دو بیٹے سن ۔
- مولانا محمد بقا (مولوی فضل)
- حافظ محمد رضا
یہ دونے والد صاحب دی زندگی وچ وفات پا گئے سن ۔
خصائص
سودھومولانا شیخ محمد عبد اللہ گجراتی بے نظیر فاضل تے مناظرہ وچ یکتائے روزگار سن ۔ آپ کے معتقدین دا حلقہ بہت وسیع سی۔ امیر حبیب اللہ خان والی کابل تے مہاراجہ بنیر سنگھ حاکم ریاست جموں و کشمیر آپ دے مداحاں وچوں سن ۔ اج توں تقریبا پون صدی پہلے موضع جانی چک تحصیل ڈنگہ ضلع گجرات وچ نبی کریم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دا موئے مبارک سی۔ مزتے عید قربانی دے موقع اُتے اس دی زیارت کرایا کردے سن ۔ اس دی زیارت دے لئی بے انداز خلق خدا حاضر ہويا کردی سی۔ مزتے اسنوں اپنے رہائشی مکان اُتے رکھدے سن جتھے اس دی بے ادبی دا احتمال ہُندا سی۔ اس لئی مولانا شیخ محمد عبد اللہ نے اپنی گرہ تے اپنے احباب دے چندہ توں اک مسجد تے اک زیارت گاہ تعمیر کرا دتی جتھے بصد ادب و احترام موئے مبارک رکھوا دتا۔ شیخ محمد عبد اللہ گجراتی سادات دا بے حد احترام فرمایا کردے سن ۔ جدوں کدی قبرستان توں گزرنے دا اتفاق ہُندا تاں گھوڑی توں اتر جاندے سن تے اپنے جوندے وی پیر توں اتار دیندے سن ۔ برجسته تریخ کہنے وچ اپنی مثال آپ سن ۔ شریعت مطہرہ دے بہت پابند سن ۔ [۱]
حوالے
سودھو- ↑ فوز المقال فی خلفائے پیر سیال جلد اول مولف حاجی محمد مرید احمد چشتی صفحہ 555 تا 559