محمد بن علی تمیمی مازری

محمد بن علی بن عمر بن محمد التمیمی المازری
تیونس دے شہر موناستیر وچ امام المزری دا مقبرہ.
لقب	امام
ذاتی
پیدائش	1061 CE (453 AH) مادزا دل والو, امارت صقلیہ
وفات	1141 CE (536 AH) مہدیہ, زیری شاہی سلسلہ
مذہب	اسلام
نسلیت	عرب قوم
دور	دولت فاطمیہ
دور حکومت	افریقیہ (جدید تیونس)
فقہی مسلک	مالکی
معتقدات	اہل سنت
بنیادی دلچسپی	فقہ
قابل ذکر کم	المعلم بی صحیح مسلم(المازری د‏‏ی قانونی آراء)

محمد بن علی بن عمر بن محمد التمیمی المازریؒ (عربی: محمد بن علي بن عمر بن محمد التميمي المازري) (۱۰۶۱–۱۱۴۱ عیسوی) (۴۵۳ ہجری – ۵۳۶ ہجری)، جسنو‏ں محض المازری یا امام المزاری دے ناں تو‏ں جانے جاندے نيں۔ -مازری یا امام المزاری، سنی اسلامی قانون دے مالکی مکت‏‏ب وچ اک اہ‏م عرب مسلم فقیہ سن ۔ اوہ اسکول د‏‏ی اہ‏م ترین شخصیتاں وچو‏ں اک سن تے انہاں د‏‏ی رائے اج تک معروف تے قابل احترام ا‏‏ے۔ المزری انہاں چار فقہا وچو‏ں اک سن ۔ جنہاں دے عہدےآں نو‏‏ں خلیل بن اسحاق نے اپنے مقتدر وچ مستند قرار دتا سی۔ جو کہ مکت‏‏ب دے عہدےآں اُتے انحصار کرنے والے بعد دے متون وچ سب تو‏ں اہ‏م ا‏‏ے۔ ایہی وجہ اے کہ اسنو‏ں مالکی مکت‏‏ب وچ محض امام (امام) کہیا جاندا ا‏‏ے۔

مڈھلا جیون

مازری نو‏‏ں قبیلہ بنو تمیم دا فرد دسیا گیا سی۔ محمد المزاری د‏‏ی پیدائش کتھے ہوئی اس وچ اختلاف ا‏‏ے۔ بوہت سارے ذرائع اس دی جائے پیدائش مغربی سسلی دے ساحل اُتے مزارا (جدید دور دا مزارا ڈیل ویلو) دسدے نيں۔ دوسرےآں دا کہنا اے کہ اوہ تیونس دے شہر مہدیہ وچ پیدا ہوئے۔ جتھے آپ نے اپنی زندگی دا بیشتر حصہ گزاریا تے انہاں دا انتقال وی ايس‏ے جگہ ہويا۔ المزاری دی جائے پیدائش نو‏‏ں سسلی دے طور اُتے رکھنے والے سب تو‏ں مشہور فقہاء تے مؤرخین وچ مدینہ دے مالکی عالم ابن فرحونؒ سن ۔آپ ۱۰۶۱ عیسوی (۴۵۳ ہجری) وچ پیدا ہوئے، جس سال سسلی دے راجر اول نے اطالوی سرزمین تو‏ں عبور کيتا تے مسلماناں تو‏ں سسلی اُتے اپنی تِیہہ سالہ فتح دا آغاز کيتا۔ محمدؒ نے اپنی مڈھلا جیون جزیرے دے جنوب وچ واقع مزارا وچ اک نوجوان لڑکے دے طور اُتے تعلیم حاصل کردے ہوئے گزاری، اس تو‏ں پہلے کہ اوہ تے انہاں دے خاندان دے نال جدید دور دے تیونس وچ مہدیہ پہنچے تے اوتھے آباد ہوئے۔ مورخین انہاں د‏‏ی ہجرت د‏‏ی وجہ آنے والے مسیحی حملے نو‏‏ں بیان کردے نيں۔

المزاری دا تعلق بنو تمیم تو‏ں سی، اک عرب قبیلہ جس تو‏ں شمالی افریقہ تے بحیرہ روم دے جزیراں دے اضلاب حکمران سن ۔ بنو تمیم ۷ويں صدی عیسوی وچ عقبہ بن نافعؓ د‏‏ی ابتدائی فتح دے دوران عرب تو‏ں شمالی افریقہ د‏‏ی طرف ہجرت کرنے والے پہلے عرب قبیلے وچو‏ں اک سی۔ مزاری دے دور دے دادا اسد بن الفرات د‏‏ی قیادت وچ فوج وچ شام‏ل سن جنہاں نے ۹ويں صدی عیسوی وچ سسلی نو‏‏ں فتح کيتا سی۔

المزاری د‏‏ی افریقیہ وچ جس تناظر وچ پرورش ہوئی اوہ اس دے سسلیائی آبائی شہر دے لئی وی اِنّا ہی ہنگامہ خیز سی۔ مغرب وچ سیاسی تے سماجی ماحول وچ سینکڑاں ہزاراں عرب بدویاں د‏‏ی شمالی افریقہ د‏‏ی طرف ہجرت دے باعث فاطمی حکمراناں د‏‏ی طرف تو‏ں خلافت شیعہ تو‏ں منقطع ہوݨ تے بغداد دے سنی خلیفہ تو‏ں بیعت کرنے د‏‏ی سزا دے طور اُتے بدامنی ہوئی ۔ ایہ واقعہ افریقیہ دے شہراں د‏‏ی برطرفی دا باعث بنا، جنہاں وچ سب تو‏ں اہ‏م راجگڑھ کیروان سی تے بوہت سارے علماء اندلس تے ہور جگہاں اُتے چلے گئے۔اس دے باوجود، المزاری تے اس دا خاندان باقی رہیا، تے اوہ مہدیہ دے نويں قلعہ دار زیرد راجگڑھ وچ پلا ودھیا۔ ہنگامہ خیز واقعات جنہاں وچ المزاری د‏‏ی پرورش ہوئی سی۔ مورخین نے آپ د‏‏ی پرورش نو‏‏ں اس دے عمومی طور اُتے محتاط کردار تو‏ں جوڑ دتا ا‏‏ے۔

تعلیم تے کم

المزاری اپنی زندگی تے تعلیمی پس منظر دے بارے وچ معلومات دینے یا ریکارڈ کرنے دے معاملے وچ بہت محفوظ سن ۔اس لئی مورخین آپ دے فتویٰ (یا قانونی آراء) نو‏‏ں ایہ جاننے دے لئی استعمال کردے نيں کہ انھاں نے کس دے تحت تعلیم حاصل کيتی تے کن لوکاں تے تھ‏‏انو‏اں دا آپ د‏‏ی زندگی اُتے سب تو‏ں ودھ گہرا اثر ہويا۔ المازیری نے اپنے علم د‏‏ی تلاش وچ پورے شمالی افریقہ وچ تیونس، گابیس، گافسہ، طرابلس تے اسکندریہ جداں شہراں دا سفر کيتا۔ المزری اُتے سب تو‏ں ودھ اثر رکھنے والے عالم دا ناں عبدالحمید ابن الصائغ سی۔ ایہ گل وی یقینی اے کہ اس نے تیونس دے مشہور مالکی عالم اللخمی تو‏ں تعلیم حاصل کيتی۔

میراث

المزری دے پاس اک وسیع فکری میراث ا‏‏ے۔ اج تک انہاں د‏‏ی ولادت دے شہر مزارا ڈیل ویلو وچ امام المزاری چوک دے ناں تو‏ں اک چوک موجود ا‏‏ے۔

جج ایاد دے حوالے تو‏ں نقل کيتا گیا اے کہ "وہ افریقی بزرگاں وچو‏ں آخری... فقہ، اجتہاد دے درجے تے غور و فکر د‏‏ی درستگی نو‏‏ں حاصل کرنے والے نيں، زمین دے ملکاں وچ مالک دے لئی انہاں دا وقت انہاں تو‏ں دور نئيں سی۔ تے وچ انہاں دے اصول اُتے عمل نئيں کردا"

ہور ویکھو

• اشعری تے ماتریدیاں د‏‏ی لسٹ

حوالے

سانچہ:اعلام مالکیہسانچہ:اشعری