محمد اعظم سیستانی

محمد اعظم سیستانی (۱۳۱۷ھ= مارچ ، ۱۹۳۸ء) (پشتو کانديد اکاډميسين محمد اعظم سيستاني: ماہر تعلیم محمد اعظم سیستانی) گذشتہ چار دہائیاں وچ ، افغانستان میڈیا تے ثقافتی برادری د‏‏ی اک مشہور شخصیت ا‏‏ے۔ اوہ اک افغان مصنف ، محقق ، نقاد تے مؤرخ ني‏‏‏‏ں۔ اوہ اپنے اعلیٰ تعلیمی سالاں تو‏ں ہی تحقیقی مقالے شائع کررہیا ا‏‏ے۔

فائل:محمد اعظم سيستاني.JPG

محمد اعظم سیستانی

پس منظر

محمد اعظم سیستانی صوبہ نیمروز دے اک دور دراز پنڈ وچ اک متوسط طبقے دے مالک مکان وچ پیدا ہوئے سن ۔ انہاں دے والد دا ناں شیر احمد تے دادا دا ناں محمد یوسف خان بارکزئی ا‏‏ے۔ سیستانی دے دادا ، محمد یوسف بارکزئی ، امیر عبدالرحمن خان دے دور وچ صوبہ نیمروز دے سرحدی محافظ د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دیندے رہ‏‏ے۔ اس نے اپنے پنڈ نوڈا تو‏ں فرح تو‏ں نمروز تک چھ آدمیاں د‏‏ی فوج د‏‏ی رہنمائی د‏‏ی ، جتھ‏ے اس نے زمین خریدی تے محمد یوسف دے ناں تو‏ں اک پنڈ آباد کيتا ، جو اج وی محمد یوسف دے بعد آباد ا‏‏ے۔ ايس‏ے پنڈ وچ جو دریائے ہلمند دے کنارے ضلع کنک وچ رہندا ا‏‏ے۔

اشاعت شدہ تخلیقات

محمد اعظم سیستانی اک سال تو‏ں لکھ رہیا ا‏‏ے۔ جدو‏ں تو‏ں اوہ پنجويں صدی تک کابل یونیورسٹی وچ دوسری جماعت دا طالب علم سی۔ انہاں نے سال دے لئی درج ذیل تحقیقی مقالے تحریری تے شائع کیتے ني‏‏‏‏ں۔

آزاد طباعت شدہ کم

1. قرون وسطی وچ افغانستان د‏‏ی سرزمین تو‏ں برآمدی نظام - (2 ص) - کابل - اشاعت دا سال 3 = 5 جی۔
2. خراسان قرون وسطی وچ زمین د‏‏ی ملکیت تے کساناں د‏‏ی نقل و حرکت - (2 ص) - کابل۔ چاپپل 1 = 2 جی۔ (یہ دونے جلداں ، جائزہ لینے دے بعد ، تجدید ، تے خراسان قرون وسطی وچ زمینی ملکیت د‏‏ی زمین اُتے عمل درآمد) chapter g وچ اک بار فیر called نامی اک نويں باب دے اضافے دے نال۔ پچھلے سال سویڈن وچ شائع ہويا۔
3. سیستان ، مساجات تے مہاکاویاں د‏‏ی سرزمین - (جلد 1 ، صفحہ 1) ۔کابل۔ چاپپل 2 = 3 جی۔
4. سیستان ، مسز د‏‏ی سرزمین تے مہاکاوی (جلد 2 ، صفحہ 2) : قدرتی جغرافیہ ، تاریخی جغرافیہ تے قرون وسطی وچ سیستان دا معاشی جغرافیہ - کابل - 1 = 2
5. سیستان ، مسنداں د‏‏ی سرزمین تے مہاکاوی (جلد 3 ، صفحہ 3) : istan 7th in in وچ سیڈو وچ سیاسی تے معاشرتی صورتحال افغانستان وچ سدوزئی حکومت دے قیام تک - کابل ، پنجواں
6. سیستان ، مسز د‏‏ی سرزمین تے مہاکاوی (جلد 4 ، صفحہ 4) : دریائے سیستان تے ہرمنداس د‏ی تریخ 5 تو‏ں 7 میٹر - کابل ، 2 = 5 میٹر۔ (یہ گل قابل ذکر اے کہ سیستان تو‏ں متعلق چاراں جلداں دے مندرجات 1 ایل تو‏ں ني‏‏‏‏ں۔ اس اُتے اک سال بعد تے 5 ويں صدی وچ تحقیق کيتی گئی۔ سال وچ اشاعت دے لئی افغانستان د‏‏ی اکیڈمی آف سائنسز وچ پیش کيتا گیا)
7. سیستان د‏‏ی بشریات بشمول: سیستان دے تاریخی لوکاں د‏‏ی نسلی اشاعت ، رسم و رواج ، عقائد و عقائد ، محاورات ، مشترکہ ترانے ، سیستان د‏‏ی بومیان بولی (گش زبولی) ، سیستان دے لوکاں د‏‏ی خرافات (2 صفحات) - کابل ، 2 = 3 میٹر
8. پروفیسر ہاشمی تے ڈاکٹر عبد اللہ محرابان ، وزارت اطلاعات و سبھیاچار دے دو ہور مضامین دے انضمام دے نال 2 تو‏ں 5 میٹر (پمفلیٹ ، 5 صفحات) تک افغانستان د‏‏ی سیاسی تے سماجی صورتحال د‏‏ی جانچ پڑتال
9. پہلی صدی ہجری وچ خراسان تے وستان دے عوام دے قیام (2 ص) وزارت اطلاعات و سبھیاچار دے زیر انتظام ، 2 = 3 میٹر
10. نادر شاہ افشار دے خلاف افغان عوامی بغاوت (2 ص) - کابل ، 2 = 2 میٹر
11. شاہ نامہ وچ سمائ R رستم (3 ص) افغانستان د‏‏ی اکیڈمی آف سائنسز دے ذریعہ طباعت ، 2 = 3 میٹر
12. افغانستان دے اکیڈمی آف سائنسز دے ذریعہ چھپی ہوئی دوسری تے دوسری صدیاں وچ افغانستان دے زمینی تے پانی دے مسئلے تو‏ں نمٹنے دے علاقائی تعلقات تے طریقے (2 صفحات)
13. افغانستان وچ تھور بغاوت تے اس دے مضمرات دے مقدمے د‏‏ی سماعت ، (صفحہ 2 ، ایڈیشن 2) ، سویڈن
14. اٹھارواں صدی تو‏ں اٹھارہويں صدی تک دے عوام الناس دا عروج ، (1 صفحہ) ایڈیشن ، سویڈن (صالح محمد صالح دا ایہ کم پشتو وچ ترجمہ کيتا گیا اے تے پاکستان وچ شائع ہويا اے )۔ )
15. چوتھ‏ی صدی دے پہلے نصف حصے وچ ، دو جینیئس پولیٹیکل ملٹری افغانستان ، (2 صفحات) ایڈیشن ، سویڈن (یہ کتاب موسم سرما وچ ایران وچ تے حمل حمل وچ پشاو‏ر ، پاکستان وچ شائع ہوئی اے )۔ )
16. تریخ د‏‏ی راہ وچ افغانستان د‏‏ی پہلی تے دوسری جلداں اُتے اک تنقیدی نگاہ (پیپر 1 صفحہ)
17. قندھار ، ہرات تے سیستان دے عوام دا عروج ایران دے صفویاں تے ہندوستانی صدی دے بابریاں دے خلاف 2 ص ، 3 ، سویڈن
18. افغانستان وچ طاہرین تو‏ں لے ک‏ے تیموریڈس تک معاشرتی صورتحال اُتے اک نظر ، (3 صفحات) ، 3 ، سویڈن
19. علامہ محمود طرزی ، شاہ امان اللہ تے بااثر روحانیت دا اثر ، پرنٹ 2 ، سویڈش پریس ، پشاو‏ر
20. ایہ مضمون سیستانی دا اے ، (3 صفحات) 3 اکتوبر ، سویڈن وچ طباعت شدہ
21. افغانستان د‏‏ی تریخ وچ افغان خواتین ، (صفحہ 3) ، 3 جنوری ، سویڈن
22. پشتونستان تے زخم لگنے والی مٹھی ڈیورنڈ لائن ، مضامین دا مجموعہ ، یکم اکتوبر ، سویڈن
23. بغاوت یا دو صدیاں د‏‏ی جدوجہد آزادی د‏‏ی مہاکاوی ، سویڈن ، 2
24. قندھار دا قیامت تے ایران وچ ریاست سفوید دا چھڑکاؤ ، ڈینش پشاو‏ر دا پرنٹنگ سینٹر 2 =
25. ظاہری شکل افغانستان دا معاصر تے احمد شاہ ابدالی ، پشاو‏ر پریس ، 2 = 1
26. کيتا افغانستان جعلی ناں اے ؟ (بیس تحقیقی مضامین دا مجموعہ) پرنٹ ، پشاو‏ر 2 = 1

مطبوعہ رسالے

افغانستان وچ ، اک مضمون جو ۱۵ صفحات تو‏ں چھوٹا سی ، اک مضمون یا مضمون دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ، تے جے ایہ 5 صفحات تو‏ں ۱۵ صفحات اُتے لمبا ہُندا تاں ، اسنو‏ں رسالہ دے ناں تو‏ں جانیا جاندا۔ محققاں دے درمیان اک بار فیر دونے تحریراں د‏‏ی حالت تحقیق تے تجزیہ دے نقطہ نظر اُتے منحصر ا‏‏ے۔ محمد اعظم سیستانی د‏‏یاں تحریراں کچھ اس طرح ني‏‏‏‏ں۔

1. درياچه زره - (رساله) - مجله آريانا - ٣مه او ٤مه گڼه - چاپکال ١٣٤٤ ل.
2. نيمروز به نيمنگاه، (رساله) مجله آريانا، شماره هاى ١١و١٢ - چاپکال ١٣٤٤ش
3. سرود آتشکده کرکويه، (مقاله) مجله آريانا، شماره هاى ١١-١٢ - چاپکال ١٣٤٥
4. دورنماى يک رودخانه بزرگ، (رساله) مجله آريانا، شماره هاى ٧،٨،٩،١٠ - چاپکال ١٣٤٥
5. جغرافياى تاريخى زرنج ، (رساله) مجله آريانا، شماره هاى ٣،٤ ،٥،٦ - چاپکال ١٣٤٦
6. جغرافياى طبيعى سيستان، (مقاله) مجله آريانا،شماره اول - چاپکال ١٣٤٦
7. اوضاع اقتصادى سيستان درصدر اسلام ، (مقاله) مجله آريانا، شماره دوم - چاپکال ١٣٤٦
8. سيستان در ادبيات مزديسنیا، ( رساله )مجله آريانا، شماره هاى ٢و٣ - چاپکال ١٣٤٧
9. فراه يا فرا؟ ( مقاله ) مجله اريانا، شماره سوم - چاپکال ١٣٤٧
10. سار تار يا حصارطاق ؟ (مقاله) مجله آريانا ، شماره اول ، - چاپکال ١٣٤٥
11. سيستان شرقى،(رساله) مجله آريانا، شماره ٥ و٦، - چاپکال ١٣٤٧
12. اوضاع سيستان وزوال خاندان کيانى در قرن ١٩ م،( مقاله ) مجله آريانا ، شماره ٤ ، - چاپکال ١٣٥٠
13. سيستان قديم، (مقاله) مجله آريانا، شماره اول، - چاپکال ١٣٦٣
14. حماسه سيستان، (رساله) مجله آريانا، شماره هاى ٤و ٥، - چاپکال ١٣٦٠
15. سيماى رستم در شاهنامه (رساله)، مجله خراسان ، شماره هاى ١، ٢و ٣، - چاپکال اول
16. تذکرات مختصرجغرافيائى در موردسيستان و زابلستان، (رساله) مجله آريانا ، شماره هاى دوم وسوم - چاپکال ١٣٦٢
17. مفهوم جغرافياى تاريخى وبرخى اصطلاحات آن، (مقاله) آريانا، شماره سوم - چاپکال ١٣٦٤
18. بازتاب يکى دو واقعيت تاريخى سيستان در شاهنامه فردوسى، (رساله) مجله عرفان، شماره اول - چاپکال ١٣٦١
19. شيوه هاى بهره بردارى از زمين درافغانستان قرون وسطى، (رساله) سالنامه کابل، ١٣٦١
20. مناسبات فئودالى در افغانستان دهه ٧٠ (رساله) مجلاه آريانا، شماره اول، - چاپکال ١٣٦٦
21. شيوه هاى بهره بردارى از زمين در نيمروز (رساله) مجله آريانا، شماره دوم - چاپکال ١٣٦٦
22. پايه هاى عمده اقتصاد فئودالى درافغانستان دهه ٧٠قرن بيستم (رساله) مجله آريانا ، شمار ه هاى ٣و٤ - چاپکال ١٣٦٦
23. ضرورت حل مسأله زمين و آب در افغانستان سالهاى ٧٠ و٨٠ قرن بيستم ( رساله) مجله آريانا، شماره اول - چاپکال ١٣٦٧
24. نقش تاريخى آب و آبيارى مصنوعى در تشکل جامعه افغانى، ( رساله ) مجله آريانا، شماره دوم - چاپکال ١٣٦٧
25. سياست ارضى احمدشاه درانى، (مقاله) مجله صرير، چاپ ١٩٩٨، شماره ٢٤، هالند
26. چرا امير دوست محمد خان خودش را به انگليس ها تسليم کرد ؟ ( مقاله) مجله صرير، شماره هاى ٢٢ و ٢٣، - چاپکال ١٩٩٧ و جنورى ١٩٩٨
27. تاثيرات سوء رقابت روس و انگليس بروضع سياسى افغانستان و کشور هاى منطقه در نيمه اول قرن ١٩، ( مقاله) مجله صرير، شماره ٢١ ، - چاپکال ١٩٩٧
28. قيام مردم پروان و کاپيسا، برهبرى مير مسجديخان کوهستانى، (مقاله) مجله آرياناى برون مرزى،شماره اول - چاپکال اول، چاپ استکهلم
29. وطن پرستى علامه محمودطرزى و نقش او در احياء جنبش مشروطيت و استقلال افغانستان، (رساله ) مجله آرياناى برون مرزى، شماره هاى دوم وسوم ، - چاپکال ١٩٩٩
30. اوستا، زرتشت و کيش زرتشتى(مقاله) مجله آرياناى برونمرزى، شماره ٤، - چاپکال ٢٠٠٠
31. قيام محمدخان بلوچ برضدنادر افشار در دهه چهارم قرن هژدهم،( مقاله ) مجله مليت هاى برادر، شماره چهارم ، ١٣٦٦
32. بزرگداشت از استقلال وشاه امان اﷲ (مقاله) مجله صرير، شماره اگست - چاپکال ١٩٩٧
33. توضيحى بريک پراگراف بحث انگيز تاريخ غبار در باره احمدشاه بابا( نقد) مجله زرنگار،چاپ تورنتوى کانادا، اول مى سال٢٠٠٠م ،، مجله دعوت چاپ ناروى، شماره ١١١
34. يک نگاه انتقادى برجلد اول ودوم افغانستان در مسيرتاريخ (نقد) هفته نامه اميد، چاپ امريکا، شماره ٤٢٠ و٤٢١ ، سال ٢٠٠٠م ، مجله دعوت، چاپ ناروى، شماره هاى ١١٥ و ١١٧ - ١١٨
35. تخريب پنج شخصيت علمى - فرهنگى کشور در جلددوم تاريخ غبار، (نقد) هفته نامه اميد، شماره هاى ٤٠٨ ، ٤٠٩،٤١٠، سال ٢٠٠٠م ، مجله دعوت ، چاپ ناروى
36. رگه هاى از موسيقى خراسان در فرايندادبيات سده هاى ميانه ، اين رساله در سال١٣٦٢ در مجله عرفان با ناں مستعار « آذرک نيمروزى» به چاپ رسيده است .
37. وزيرفتح خان، مردى از تبار ابومسلم خراسانى (رساله) اخبار هفته کابل - چاپکال ١٣٦٩
38. وضع دهقانان و حيات روستائى در خراسان قرون وسطى، آريانا برونمرزى، شماره ١-٢سال دوم
39. اوستا، حماسه کشاورزى (مقاله) اين مقاله در پنجمين همايش بين المللى: پژوهش در فرهنگ باستان و اوستا، منعقده گوتنبرگ سوئد (از ٢٣-٢٩ سپتامبر٢٠٠٠)، قرائت شده است. و نيز در شماره سوم سال دوم آريانا بيرون مرزى بچاپ رسيده است .
40. زندگى شهرى و وضع اقشاراجتماعى در خراسان قرون وسطى ، آريانا برونمرزى ،سال دوم،شماره ٤
41. قيام ملک محمود سيستانى، (رساله) در مجموعه سه مقاله از سى مقاله سيستانى ،چاپ ٢٠٠٣
42. چند کلمه از بولی مردم بومى سيستان ، (مقاله) مجله آريانا سال ١٣٥٠، شماره ؟
43. مادر کجاى تاريخ قرار داريم ؟(مقاله)مجله آزادى شماره هاى ٣٩-٤٠ - چاپکال ٢٠٠١
44. يک پاسخ کلى به چند سوال تاريخى داکتر اکرم عثمان ، مجله آزادى، شماره ٤٢،چاپ دنمارک - چاپکال ٢٠٠١
45. ده کجا و درختها کجا؟ (پاسخ يک انتقاد) ،ماهنامه کاروان، شماره هاى ٧٩- ٨٠
46. حاشيه يى برمقاله «کساد بازار عقل» ، مجله «درد دل افغان» شماره هاى مسلسل ٣٣ و ٣٤ - چاپکال ٢٠٠١
47. نقش روحانيت متفذ در ضديت با تحولات اجتماعى درکشور،مجله آريانا برونمرزى، شماره دوم ،سال سوم (جون - اگست ٢٠٠١) سايت آريائى
48. ظهور، عروج و زوال سامانيان، مجله آريانا برونمرزى ، شماره ٧ - چاپکال ٢٠٠١
49. نقش جرگه هاو لويه جرگه هاى تاريخى درحيات سياسى افغانستان، مجله صلح و افغانستان، شماره ٤،چاپ آلمان، مجله درددل افغان، شماره ٣٩، چاپ امريکا
50. برخى نظريات پيرامون قانون اساسى آينده افغانستان ، مجله فردا و مجله صلح و افغانستان امروز، شماره ٩،
51. نظام فدرالى در اوضاع کنونى پہلے از وقت و تحقق آن تلاش درجهت تجزيه کشوراست، آئينه افغانستان،۵۱/ مجله درد دل افغان، شماره ٤٤ ،دعوت، شماره ١٤٣-١٤٤
52. نظام فدرالى و واکنش هاى افغانان ، درد دل افغان ، شماره ٤٤،صلح افغانستان امروز، شماره ١١
53. حاشيه یی برمقاله فاشيزم مقدس، آئينه افغانستان ، شماره ٩٣،سايت آريائى
54. آيا اسلام سياسى ميتواند افغانستان را از عقب ماندگى نجات بدهد.سايت آريائى
55. هنوز تا دموکراسى راه درازى در پيشرو است ،درد دل افغان ، شماره ٤٣
56. آيا محمدولى خان در سقوط امان اﷲ خان نقش داشت ؟ درددل افغان، شماره ٤١،کابل ناتهه
57. تفنگ سالاران عامل عمده نقض حقوق بشر، درددل افغان ، شماره ٤٨
58. آيا نبرد عليه دهشت افگنى ، نبرد عليه بنيادگرائى است؟ درددل افغان، ش، ٤٤
59. بررسى اوضاع سياسى ـ امنيتى افغانتستان يک سال بعد وچ سقوط طالبان ، صلح و افغانستان امروز ، شماره نهم ، درد دل افغان ، شماره ٤٤
60. افغانستان ،تجليگاه فرهنگها، درسيمنار فرهنگ و هنر درتبعيد دردسمبر ٢٠٠٢ در استکهلم خوانده شده است.
61. نقدى برجلد اول زندگى اميردوست محمدخان، تاليف موهن لال ، مجله آئينه افغانستان ، شماره ٩٠
62. استاد عزيز نعيم ، مردى از تبار دانش و تواضع ،فردا، شماره ٢١، صلح و افغانستان امروز،
63. آيا مردم افغانستان به قانون اساسى فاقد دموکراسى ضرورت دارند؟ مجله فردا، شماره ٢٧
64. شمه اى از استبداد مذهبى دولت صفوى در ايران و بخشهایی از افغانستان ، صلح و افغانستان امروز، چاپ المان
65. سيماى زن افغان درتاريخ ، درددل افغان، شماره ٤٥، سايت آريائى
66. وجدان طيب يک جلاد خون ريز، مجله دعوت ، شماره ١٤٦- ١٤٧
67. در رد اتهامات نجیب سخی، ماهنامه کاروان، شماره های ۷۹- و۸۰