مانجا

مانجا ویاہ نال جڑی اکّ رسم اے۔ ایہہ سپّ دے موتیاں ورگی رسم ویاہ والے منڈے اتے کڑی دوہاں دے گھر ادا کیتی جاندی اے۔ زیادہتر ایہہ رسم پنڈاں وچ پرچلت رہی اے۔ دوہاں ایہہ رسم ویاہ توں اکّ دن پہلا میݪ والے دن کیتی جاندی اے۔ اس رسم نوں مائیاں دی رسم، مانجڑے/مائیے پاؤن دی رسم دے ناں نال وی جانیا جاندا اے۔۱

مانجا

مانجا گڑ جا شکر نال بھریا تھال ہندے جو شریکے بھائیچارے دیاں سوانیاں ویاہ والے گھر دین جاندیاں ہن۔ اپنی پہنچ، نیت جاں ورتوں مطابق ہی مانجا دتا جاندا اے۔ کسے وڈے جاں چھوٹے پتل جاں سٹیل دے تھال وچ گڑ شکر پا کے اس تھال نوں، کڈھائی کیتے ددھ چٹے سوہنے رومال نال ڈھکیا جاندا جاں رنگ برنگے ریشمی رومال وی تھال تے پا لیندیاں۔ گڑ شکر دے نال پہلاں-پہلاں اکّ جاں دو روپئے دتے جاندے سن، پھر پنج دس توں ودھکے اکی اکتی تک پجّ گئے۔

مانجے دی رسم

آنڈھناں گوآنڈھن اکّ دوجی نال رابطہ بنا، متھے ویلے تے اکٹھیاں ہو کے پنج ستّ جنیاں دی ٹولی بنا کے آپو اپنے تھال سجا سوآر کے ویاہ والے گھر جاندیا۔ مانجا ویاہ توں پہلے دن دتا جاندا جس نوں 'میل' دا دن کیہا جاندا۔ مانجے وچ مشری دے کوجے وی دتے جاندے سن۔۱

مانجے والیاں دی اڈیک

ویاہ والے ویہڑے بڑی رونک ہندی۔ مانجے والیاں لئی پہلا ہی گھر دی سوات جاں کھلھے ویہڑے وچ صاف ستھرے کھیس دوڑے وچھائے ہندے تے گھر دی مالکن اپنے شریکے بھائیچارے والیاں نال پہلاں ہی اوہناں دی اڈیک کر رہی ہندی تے جویں اڈ کے اوہناں نوں ملدی۔

مانجا پھڑنا

مانجے والیاں تو تھال اتے روپئے پیسے پھڑن دی ڈیوٹی تن چار جنیاں دی پہلاں ہی لائی ہندی۔ مالکن آپ اوہناں وچ بیٹھ جاندی اے۔ مانجے والیاں نوں چاہ پانی پیاؤندی اکّ وڈے تھال وچ نمکین تے مٹھیآں سیویاں شکر پارے چاہ نال دتے جاندے۔ ادھر مانجا پھڑن والی 'ٹیم' نے گڑ شکر اڈ-اڈّ بھانڈیاں وچ پائی جانا تے مانجے والے روپئے کسے رومال جاں کسے لفافے 'چ سامبھی جانے جو بعد وچ گھر دی مالکن نوں سنبھال دینے۔ دوجی ٹیم گھر دی مالکن دے سمجھادے مطابق گھر دے بنائے لڈو، جلیبیاں، خرمے جاں سکر پارے، خالی کیتے تھالاں وچ پائی جاندی۔ عام سبھ نوں اکّ گنتی رکھی جاندی پنج ستّ لڈو، پنج ستّ ہی جلیبیاں تے مٹھاں دو مٹھاں خرمے شکرپاریاں دیاں۔ پر بہتی نیڑتا والے پریواراں لئی مالکن نے پہلاں ہی اس 'ٹیم' نوں ہدایتاں دتیاں ہندیاں کہ کیہنوں گیاراں دی گنتی رکھنی تے خرمے شکرپارے کھلھے ہتھی پاؤنے نے۔

مائیاں دی رسم

منڈے/ کڑی دے ویاہ دے دن نیت ہون توں پچھوں گھر والے اتے نزدیکی رشتے دار منڈے/ کڑی نوں کھان لئی جو پنجیری دیندے ہن، اس پنجیری نوں مائیاں کیہا جاندا اے۔ پنجیری گھیؤ، آٹا تے شکر نال بندی سی۔ پھیر شکر دی تھاں کھنڈ ورتی جان لگی۔ جس دن منڈے/ کڑی دا ویاہ دھریا جاندا اے، اس دن توں ہی منڈے/کڑی نوں مائیے پیا کیہا جاندا اے۔۲

مائیاں دین دا مقصد

مائیاں دین دا مقصد منڈے/ کڑی نوں چنگی خوراک دے کے اس دی چنگی صحت بناؤنا ہندا اے۔ پہلے سمیاں وچ گھیؤ اتے گھیؤ نال بنائیاں وستاں ہی طاقت ودھاؤن والیاں منیاں جاندیاں سن۔۲

مائیا دینا

سریکے والے تے خاص ملورتن والے پروار وی مائیاں دیندے سن پر ایہناں مائیاں وچ آٹے دا تھال، گھیؤ دی کولی تے گڑ شامل ہندا سی۔۲

مائیاں پاؤنا

منڈے جاں کڑی دے تن جا پنج دن پہلا چول پکا کے شریکے وچ ونڈے جاندے ہن۔ اس ریت نوں مائیاں پاؤنا کہندے ہن۔ شریکے دیاں تے آنڈھ-گوانڈھ دیاں زنانیاں اکٹھیاں ہو کے چکی وچ گلا پا کے پیہدیاں ہوئیاں ایہہ گیت گا کے مشرق پچھم مطلب اکّ دوجے توں دور وسّ دے گھرانیا دا ہون والا میل چیتے کرا دندیاں ہن:-

کتھوں لیادے چکے وے کتھو لیاندا ہتھا۔
دھروں لاہورے چکی لیاندی وان کریرو ہتھا۔
کہڑے راجے چکی لیاندی کہڑی رانی پیسے
بابے راجے چکی لیاندی اماں رانی پیسے۔۳

مانجڑے/ مائیے پاؤن دی رسم

شریکے برادری ولو وی ویاہڑی/ ویاہڑے نوں واری-واری گھرے بلا کے اوہناں نوں پروار سمینت روٹی پانی ورجیا جاندا (کھانے دی دعوت دتی جاندی) جس وچ چول شکر، دیسی گھیؤ اتے ماہاں دی دال آدی خاص طور 'تے پروسے جاندے اتے ٹھوٹھیاں آدی دے شگن وی دتے جاندے اس سبھ نوں مانجڑے/ مائیئیں پاؤن دی رسم کیہا جاندا۔۴

مالی مدد

مانجا مڈل کلاس پریواراں لئی مالی مدد ہندا۔ سال چھماہی گڑ شکر نہ مکدا تے مانجے والے روپئے پیسے گھر دی سوآنی اپنے ہتھ ہیٹھ رکھدی تے کتے اوکھ سوکھ ویلے کڈھدی۔۱ دراصل پہلے سمیاں وچ کھیتی میہاں تے انحصار ہون کر کے آئی چلائی ہی چلدی سی۔ اس لئی منڈے/ کڑیاں دے ویاہ سارے رشتے دار اتے شریکے والے مل کے کردے سن۔ مائیاں وچ ویاہ جوگا آٹا، گھیؤ تے گڑ اکٹھا ہو جاندا سی۔ اوہناں سمیاں وچ براتاں لئی گڑ دا کڑاہ ہی مٹھیائی ہندا سیے۔ رشیتداراں اتے شریکے والیاں دے نؤندے نال روپے کٹھے ہو جاندے سن۔۲

بھائیچارک سانجھ

مانجے دین لین نال بھائیچارک سانجھ بنی رہندی، اکّ دوجے نال میل-جول بنیا رہندا۔ اکّ دے گھر ویاہ ہندا سریاں نوں چاء چڑھیا ہندا۔۱

حوالے

پرمجیت کور سرہند، پنجابی حقیقت تہوار تے رسمو- رواج چانن دی نانک چھکّ، لوک گیت اشاعتاں، پنہ- ۱۵۵-۱۵۶-۱۵۷
ڈاکٹر. ہرکیش سنگھ کہل، پنجابی ورثہ کوش، یونی سٹار بوکس پرائیویٹ لمٹڈ پنہ- ۴۱۴-۴۱۵
ڈاکٹر. مہیندر سنگھ بردی، ڈگو رمانا ساڈا پنڈ اکّ سرب پکھی مطالعہ، ناشر: گروہ رمانے بھائی چارا پنڈ ڈگو رمانا پنہ-۲۸۶
لکھوندر سنگھ ' رئیا ہویلیانا، مینوں نواں سویرا کی جانے؟ نوین اشاعتاں امرتسر پنہ-۹۱