مارٹن لوتھر کنگ

مارٹن لوتھر کنگ
جمیا:	15 جنوری 1929 جارجیا، امریکہ امریکہ
مرن دن :	4 اپریل 1968 ٹینیسی امریکہ
کم :	کالے امریکیاں دے حقاں لئی کم
نوبل انعام لیا:	1964

مارٹن لوتھر کنگ (15 جنوری 1929-4 اپریل 1968) اک امریکی پادری، سیاسی کمی، انسان بیلی تے افریقی-امریکی انسانی حقاں دی تحریک دا آگو سی۔ اوہنے لڑانی توں بچدے ہوۓ انسانی حقاں لئی لڑن تے اپنی مانتا بنائی۔

اودھا جمن ناں مائکل کنگ سی پر اودھا ناں اودہے پیو نے جرمن مزہبی آگو مارٹن لوتھر دے ناں اتے رکھ دیتا۔اوہ بیبٹسٹ پادری بنیا تے اپنے مڈلے جیون توں اوہ اپنے سیاسی حقاں لئی کم کردا ریا۔ 1955 دے مونٹ گومری بس بائیکاٹ وچ اودھا حصہ ودھ اے۔ البنی جارجیا وچ کالیاں نوں نسلی پکھ اتے وکھ رکھیا جاندا سی تے اوہنے کالیاں لئ آواز چکی۔ 1963 وچ اوہنے واشنگٹن ڈی سی وچ لوکاں دا اک وڈا اکٹھ کیتا تے اوتھے اپنی مشعور نظم "میرا اک سفنا اے" (I have a dream) پڑھی۔ اوہنوں برابر انسانی حقاں تے نسل پوجا دے خلاف کم کرن لئی 1964 دا امن دا نوبل انعام دتا گیا۔ 1965 وچ اوہ اپنی تحریک نوں شکاگو تک لے گیا۔ غریبی تے ویتنام نوں اوہنے اپنی زندگی دے آخری وریاں وچ اکھ تھلے رکھیا۔ 1968 وچ اوہ واشنگٹن ڈی سی جان دا سوچ ریا سی کہ اونہوں 4 اپریل نوں مار دتا گیا۔

مارٹن لوتھر کنگ نوں مرن مگروں پریزیڈنشل میڈل آف فریڈم دیتا گیا۔ 1986 نوں اوہدے جمن دیہاڑے نوں چھٹی کرن دا ہوکا دتا گیا۔ اودہے ناں تے امریکہ وچ کئ گلیاں نیں۔ 2011 وچ اودھا بت واشنگٹن ڈی سی وچ لگايا گیا۔

جم پل

مارٹن لوتھر کنگ جونئر 15 جنوری 1929 نوں اٹلانٹا جارجیا وچ پادری مارٹن لوتھر کنگ سینئر تے البرٹا ویلئمز دے گھر جمیا۔ اودھا جمن ناں مائیکل کنگ سی۔ کنگ دے پیو دا جمن ناں وی مائیکل کنگ سی اونیں دوویں ناں آپنے آپ بدلے جدوں اوہ 1934 وچ نازی جرمنی ویچ اک مزہبی کانفرنس ویچ رلتی دین لئ گیا اونیں اپنا ناں پلٹ کے جرمن مزہبی آگو مارٹن لوتھر دے ناں تے رکھ لیا۔ مارٹن توں وڈی اک پہن سی ولی کرسٹن کنگ تے اودہا اک نکا پرا ایلفرڑ ڈینئل ولیمز کنگ سی۔ مڈ ویچ اونہوں سائی مت دی کئ گلاں تے شک سی۔ پر فیر اوہ اس گل تے اپڑیا کہ بائبل ویچ کئ گوڑے سچے وی نیں جیناں نوں تسی چھڈ نئیں سکدے تے فیر اوہ مزہبی پڑائ ویچ پیہ گیا۔ 1948 وچ اونہیں سوشیالوجی ویچ بی-اے دی ڈگری لئ۔ گریجویشن اونہیں پنسلوانیا توں کیتی۔ کنگ نیں 18 جون 1953 نوں کوریٹا سکاٹ نال ہائبرگر الاباما ویچ ویاہ کیتا۔ اونہاں دے چار نیانے ہو‎‎ۓ: یولانڈا کنگ، مارٹن لوتھر تیجا، ڈیکسٹر سکاٹ کنگ تے برنس کنگ۔ اونہیں اپنی ٹبری نوں سیاسی کماں ویچ ایڈھا نئں پایا تے اوہ گھر دے کماں ویچ ای لگی رئی۔

پڑھائ

مارٹن لوتھر کنگ دی پی ایچ ڈی دا ٹاپک "خدا بارے پال ٹیلیچ تے ہنری نیلسن ویمن دیاں سوچاں" سی۔ 1991 ویچ اودھے پی ایچ ڈی تے کھوج کیتی گئ تے اے پتہ چلیا کہ اونیں کئ پیراگراف کتھوں ہوروں لۓ سن تے اینج اودھا کم ٹھیک نئں سی۔ پر فیر وی اودھا تھیسس اک علمی کم منیا گیا۔

مزہب

1994 نوں کنگ ڈیکسٹر ایوینیو بیپٹسٹ چرچ وچ پادری بن گیا جدوں اوہ 25 وریاں دا سی۔ بائبل، یسوع تے مزہبی سوچاں اودہیاں سوچاں وچ تے گلاں وچ ہر ویلے رہندیاں سن۔ کنگ دا گوڑا ایمان سائیاں دیاں ایسیاں سوچاں تے سی جیناں ویچ گوانڈھیاں نال، خدا نال، تے اپنے ویریاں نال پیار کرنا سی۔ اودھی لڑن توں بچن والی سوچ بائبل دی ایس گل تے سی کہ جے توانوں کوئ اک گل تے چنڈ مارے تے تسی اودھے اگے اپنی دوجی گل کر لو، تے تلوار نوں نیام ویچ رکھ لو۔ جیل ویچ وی اونہیں یسوع دی جنگ توں بچن والیاں سوچاں دا اپنے سنگیاں اگے پرچار کیتا۔ اک تقریر ویچ اونے اے گل لکھی کہ اوہ صرف خدا دی مرضی تے چلنا چاندا اے۔

لڑائ نہ کرنا

1950 دے دھاکے دے انت وچ بیارڈ رسٹن، کالیاں دے انسانی حقاں دے لڑن لئ مارٹن لوتھر کنگ دی لڑائ وچ اودا گرو سی تے اونوں صلا وی دیندا سی۔ رسٹن نوں گاندھی بڑا پسند سی تے اونیں کنگ نوں گاندھی دی راہ تے چلایا۔ اونیں کنگ نوں لڑائ نہ کرن دے اصولاں دی راہ تے پایا۔ کنگ گاندی دے کماں نوں پسند کردا سی تے اودا بڑا دل سی جے او ہندستان دا اک پھیرا پا لے۔ کج یار سنگیاں دی ہتھ ونڈائ نال اونیں اپریل 1959 نوں اے پھیرا لا لیا۔ ہندستان دے ایس پھیرے نے اودیاں سوچاں نوں گوڑا رنگ دیتا تے اوہ امریکہ ویچ سول حقاں لی لڑن لئ اودے وچ ہور پک آ گئ۔ ہندستاں ویچ اپنی آخری شام نوں ریڈیو تے اونے آکھیا ایتھے آ کے میرا ایس گل تے ایمان ود گیا اے کہ لڑائ نہ کرن دا ہتھیار ماڑے لوکاں لئ نیاؤں تے اپنے حقاں لئ اک وڈا ہتھیار اے۔

بیارڈ دے کمیونزم دیاں سوچاں دے نیڑے ہون باجوں کئ لوکاں نے اونوں صلا دیتی کہ او ایدے توں پرے ہو جا‎ۓ تے اوہ اے گل من گیا۔ لیکن فیر وی اوہ 1963 دے واشنگٹن ول چلن ویچ بیارڈ رسٹن نوں نال رکھیا۔ آن والے وریاں وچ کنگ دا لڑائ توں بچن دا اصول دے چلن وچ گھاٹا نئں آیا۔1964 وچ جدوں اونوں امن دا نوبل انعام لبیا، اودوں وی اونیں ایس اصول بارے گلاں کیتیاں۔ اونے آپنے توں پہلاں ایس اصول دی ادھارن بارے آکھیا کہ کیویں گاندھی نیں ایس اصول نال دنیا دی سب توں تگڑی صلطنت نال متھا لایا، اوہ سچ، دلیری، کسے نال پھٹڑ نہ کرن تے روح دی طاقت نال لڑیا۔

کنگ تے گاندھی دیاں سوچاں دے اثرات گوڑے نیں لیکن گاندھی نیں اپنیاں سوچاں لیو ٹاسٹائ کولوں لئیاں۔ کنگ تے گاندھی دوواں نوں ٹالسٹائ پسند سی تے کنگ نیں 1959 وچ ٹالسٹائ نوں اپنی گلاں وچ ورتیا۔

امریکی لکھاری ہنری ڈیوڈ تھوریو وی سی جیدیاں لکھتاں وجوں کنگ نے سکھیا کہ جدوں اک پربندہ ٹھیک نئں چل ریا اودے نال کنج نبڑنا اے۔ کنگ نیں پروٹسٹنٹ مزہبی لکھاریاں نوں وی پڑھیا تے سمجھیا۔ اگلے وریاں وچ اوہ سائ مزہبی گرو پال ریمسے دیاں گلاں نوں وی پڑیا۔

سیاست

اوہ ساؤدرن کرسچن لیڈرشپ کانفرنس دا سنگی سی ایس لئ اونے عام لوکاں ویچ کسے وی امریکی سیاسی پارٹی تے اودے چوناں نوں تھاپڑے نئں دتے۔ اونیں دوویں امریکی وڈیاں پارٹیاں نوں اک واٹ تے رکھیا۔ اوہ نہ ہی کسے دا غلام بننا چاندا سی تے نہ ہی مالک۔ اونوں دوویں امریکی سیاسی پارٹیاں ریپبلیکن پارٹی تے ڈیموکریٹک پارٹی ویچ ماڑیاں گلاں دسیاں۔ جیڑی پارٹی وی انساناں نوں آپس ویچ برابر کرے کنک اودے نال رلنا چاندا سی۔ 1956 وچ انسانی حقاں دے بولن والے نوں خط وچ کیندا کہ اوہ سوچ نئں پا نیا کہ اوہ کینوں ووٹ دیوے سٹیونسن نوں یا آئزنہاور نوں۔ پر اونیں اے گل آکھی کہ او پہلاں ڈیموکریٹک پارٹی نوں ووٹ دیندا سی۔ اپنی جیون کہانی وچ لکھدا اے کہ اونے 1960 وچ جان ایف کینیڈی نوں ووٹ پا‎یا سی۔کیندا سی کہ 'میری سوچ سی کہ کینیڈی سب توں ودیا صدر بنے گا'۔

بدلہ

کنگ نے اے سوچ لوکاں اگے رکھی جے کالے تے ہور لوکاں نال ‏غلامی تے ہور بھیڑے کنوناں نال جیڑا بھیڑا سلوک ہویا اے، تے اوناں نوں دوجے لوکاں نے اپنے فیدہ لئ ورتیا اے اودا اوناں نوں بدلہ ملنا چائدا اے۔ 1965 وچ اک میگزین پلے بواۓ نال گل بات کردیاں اونے آکھیا کالیاں نوں برابری دے حق دین نال ای حساب برابر نئ ہو جاندا۔ اونے آکھیا کہ غلامی وچ ایناں کولوں جیڑا مفت کم لیا گیا اے اودے پیسے تے سارے نئ ل‎ۓ جا سکدے پر اگر اک ایسا پروگرام بنایا جاۓ جیدے وچ اگلے دس وریاں وچ اوناں دی حالت چنگی کرن لئ اوناں تے 50 ارب ڈالر لا‎ۓ جان تے اے اک ہون والی گل اے۔

اودے خیال وچ انج پیسے لان نال کالے لوکاں دا جیون سدھرے گا تے اوناں وچ جرم گھٹے گا، بے روزگاری گھٹے گی، لڑائ چگڑے وچ گھاٹا آۓ گا تے ٹبراں دا ٹٹنا وی گھٹ جاۓ گا۔ اونیں اے گل وی آکھی کہ اے پیسے سارے کالیاں تے ای نہ لگاۓ جان، بلکہ ہور نسلاں دے وی لوک جیڑے مارے تھوڑے نیں، اوناں نوں وی اتے لیان واستے، اوناں تے وی لگنے چا‎‌ئدے نیں۔

مونٹگومری بس دا بائکاٹ

کنگ روزا پارکس نال

مارچ 1955 نوں اک 15 وریاں دی کالی کڑی نے مونٹگومری وچ اپنی بس دی سیٹ اک چٹے بندے نوں نہ دتی جدوں اونے اوتھے دے ‌قنون باجوں منگی۔ تے اس کڑی تے کیس کر دتا گیا۔

1 دسمبر 1955 نوں اک کالی سوانی روزا پارک اپنے اک کم مگروں بس وچ جا رئ سی۔ اونہوں اک گورے نے سیٹ چھڈن دا آکھیا۔ پر اونیں اپنی سیٹ نہ چھڈی تے اودے تے وی کیس کر دتا گیا۔ ایس گل تے مونٹگومری دے سارے کالے لوک روزا پارک دے نال کھڑے ہو گۓ تے اوناں بساں دا بائکاٹ کر دتا۔ کنگ نے ایس بائکاٹ دی آگوی کیتی تے لوکاں نوں لکھ کے اے سنیعہ اپڑایا کہ اوہ آن جان لئ بساں نہ ورتن۔ اے بائکاٹ 385 دن چلیا حالات بہت خراب ہوۓ تے کنگ دے کار تے وی بمب سٹے گۓ۔ کنگ نوں جیل وچ ڈال دتا گیا پر ایس بائکاٹ وچ اونوں جت ہوئ تے مونٹگومری وچ بساں وچ کالیاں لئ وکھرے قنون مٹا دتے گۓ۔ کنگ دے اس بائکاٹ والے کم نے اونوں پورے دیس وچ مانتا دتی۔

ساؤدرن کرسچن لیڈرشپ کانفرنس

1957 وچ کنگ نے ہور سول حقاں لئی کم کرنوالے لوکاں نال رل کے ساؤدرن کرسچن لیڈرشپ کانفرنس دا مڈھ رکھیا۔ ایس ٹولی دا کم کالے لوکاں دے گرجیاں نوں رلا کے بنا لڑے بھڑے سول حقاں لئی مانگ کرنا۔ کنگ مرن تک ایہدا آگو ریا۔ 20 ستمبر 1958 نوں اوھدے تے چھری نال اک پاگل کالی عورت نے ہلہ بولیا۔ کنگ پھٹڑ ہوگیا پر بچ گیا۔ 1959 وچ اوہنے اک کتاب The Measure of A Man لکھی۔ ۔1963 وچ امریکی ایجنسی ایف بی آئی نے اوہدے فون ٹیپ کرنے شروع کردتے۔ کنگ نے کالیاں دے ووٹ، وکھراپے، کم دے حقاں تے تے ہور سول حقاں لئی مارچ کیتے۔ میڈیا کالیاں دے بھیڑے حالاں نوں دس ریا سی تے اینج عام امریکی لوکاں نوں وی پتہ چل ریا سی جے اک کالے امریکی دا جیون کنا اوکھا اے۔

ہور ویکھو

• روزا پارکس
• نوبل انعام جتن والیاں دی لسٹ

اتہ پتہ