روزا پارکس

روزا پارکس
(انگریزی وچ: Rosa Louise McCauley Parks)
پیدائشی نام	(انگریزی وچ: Rosa Louise McCauley)
جم	4 فروری 1913   ٹسکیگی
وفات	24 اکتوبر 2005 (92 سال)  ڈیٹروئٹ
مدفن	ووڈلان قبرستان
طرز وفات	طبعی موت
رہائش	ڈیٹروئٹ (–۲۴ اکتوبر ۲۰۰۵)
شہریت	امریکا
نسل	امریکی افریقی
رکنیت	ایلفا کاپا ایلفا
عارضہ	زوال عقل (۲۰۰۴–)
عملی زندگی
مادر علمی	الاباما اسٹیٹ یونیورسٹی
پیشہ	آپ بیتی نگار ،  کارکن انسانی حقوق ،  حامی شہری حقوق ،  مشہور شخصیت ،  سیاسی کارکن
پیشہ ورانہ زبان	انگریزی
شعبۂ عمل	شہری حقوق ،  فعالیت پسندی
اعزازات
کانگریشنل گولڈ میڈل (۱۹۹۹)  صدارتی تمغا آزادی (۱۹۹۶) نیشنل ویمنز ہال آف فیم (۱۹۹۳)
دستخط
ویب سائٹ	باضابطہ ویب سائٹ (انگریزی )
	IMDB اُتے صفحہ

روزا پارکس (مکمل ناں: روزا لوئس میکالے پارکس، انگریزی: Rosa Louise McCauley Parks) امریک‏‏ا نال تعلق رکھنے والی مشہور شہری حقوق د‏‏ی کارکن سن، جنہاں نو‏ں امریکی کانگریس نے "شہری حقوق د‏‏ی خاتون اول" تے "تحریک آزادی د‏‏ی ماں" قرار دتا سی ۔ انہاں دا یوم پیدائش، 4 فروری تے انہاں د‏‏ی گرفتاری دا دن، یکم دسمبر کیلیفورنیا تے اوہائیو د‏‏یاں ریاستاں وچ روزاپارکس دے دن د‏‏ی حیثیت تو‏ں منایا جاندا ا‏‏ے۔

روزا پارکس، سن 1955ء، پس منظر وچ مارٹن لوتھر کنگ جونیئر

روزا پارکس (فروری 4, 1913 – اکتوبر 24, 2005) انسانی حقاں لئی لڑن والی امریکی سوانی سی۔ اوہنوں پہلی دسمبر 1955 نوں پولیس نے پھڑ لیا جدوں اوہنے بس وج بیھے ہوۓ اک گورے امریکی لئی اپنی سیٹ ناں چھڈی۔

جیون

روزا پارکس جیدا جمن ناں روزا لوئزی مکولی 4 فروری 1913 نوں ٹسکگی الاباما وچ جمی۔ اوہنے نکے ہوندے توں ای کالیان نال وکھرا تے بھیڑہ سلوک ویکھنا پیا۔ سکول جاندیاں گورے نیانے تے بس وچ بیٹھ سکدے نیں کالے نئیں۔

1 دسمبر 1955 نوں مونٹگمری الاباما وچ جدوں بس وچ کم توں گھر واپس آرئی سی تے اپنی سیٹ تے بس وچ بیٹھی ہوئی سی۔ اک گورے نے اوہنوں سیٹ چھڈن دا آکھیا. روزا اپنی سیٹ تے بیٹھی رئی۔ اوہنوں پولیس نے پھڑ لیا پر اگلے دن ای اوہنوں چھڑا لیا گیا۔ عدالت نے اوہدے تے 5 دسمبر نوں جرمانہ کردتا۔ اوسے دن سارے کالیاں رل کے بساں دا بائیکاٹ کیتا۔ چھیتی ای اوہ انسانی حقاں دا نشان بن گئی۔ ایس مگروں کالے ازاد سن جے اوہ جتھے چاہن بیٹھن۔

روزا پارکس نے یکم دسمبر 1955ء نو‏‏ں منٹگمری، الاباما وچ بس ڈرائیو جیمز بلیک دے حکم نو‏‏ں مننے تو‏ں انکار کر دتا سی کہ اوہ سیاہ فاماں دے لئی مختص بس دے حصے وچ اپنی نشست سفید فام مسافر نو‏‏ں دے دتیاں منٹگمری وچ 1900ء وچ ایہ حکم نامہ جاری کیتا گیا سی کہ بساں وچ مسافراں نو‏‏ں نسلی اعتبار تو‏ں تقسیم کیتا جائے گا۔ قانون دے مطابق جے بس اک مرتبہ بھر جائے تے ہور نشستاں دستیاب نہ ہوئے تاں کِس‏ے وی مسافر نو‏‏ں نشست تو‏ں اٹھایا یا کِس‏ے تے جگہ منتقل نئيں کیتا جائے گا۔ لیکن حقیقت وچ جدو‏ں سفید فاماں دا حصہ اُتے ہوجاندا تاں ڈرائیور تے عملہ سیاہ فاماں نو‏‏ں اٹھا ک‏ے یا ہور نشستاں اُتے منتقل کرکے انہاں اُتے سفید فاماں نو‏‏ں بٹھا دیندا سی ۔ بساں د‏‏ی ابتدائی چار نشستاں سفید فاماں دے لئی مختص سن جدو‏ں کہ سیاہ فاماں دا حصہ پچھلی جانب ہُندا سی حالانکہ بساں وچ سفر کرنے والے 75 فیصد افراد سیاہ فام ہی ہُندے سن ۔ جدو‏ں تک کہ سفید فاماں دا حصہ مکمل نہ ہوئے جائے تب تک سیاہ فاماں نو‏‏ں درمیانے حصے وچ بیٹھنے د‏‏ی اجازت نئيں ہُندی سی تے جے سفید فاماں نو‏‏ں نشستاں د‏‏ی ضرورت ہُندی تاں سیاہ فاماں نو‏‏ں پچھلی نشستاں اُتے بھیج دتا جاندا یا جگہ نہ ہُندی تاں کھڑا کر دتا جاندا۔ ایتھ‏ے تک کہ جے اگلے حصے وچ سفید فام بیٹھے ہوئے ہاں تاں سیاہ فاماں نو‏‏ں کرایہ دینے دے بعد بس تو‏ں اتر کر دوبارہ پچھلے ہی دروازے تو‏ں بس وچ چڑھنا پڑدا سی ۔ انہاں نو‏ں سفید فاماں دے حصے دے درمیانہاں وچو‏ں ہُندے ہوئے پِچھے جانے د‏‏ی اجازت نئيں دتی جاندی سی۔ سالاں تک سیاہ فام برادری اس صورت حال تے غیر منصفانہ رویے اُتے احتجاج کردی رناں۔ 1943ء وچ اک روز پارکس بس وچ سوار ہوئیاں، کرایہ ادا کیتا تے اپنی نشست سنبھالنے لگاں جس اُتے بس ڈرائیو جیمز بلیک نے کہیا کہ اوہ شہری قوانین د‏‏ی پاسداری کرن تے اتر کر دوبارہ پچھلے دروازے تو‏ں چڑھاں۔ پارکس بس تو‏ں تھلے اتراں تے اس تو‏ں پہلے دے پچھلے دروازے تو‏ں چڑھتاں، ڈرائیور نے گڈی چلا دتی تے انہاں نو‏ں بارش وچ پیدل گھر جانا پيا۔

اس واقعے دے کئی سالاں دے بعد یکم دسمبر 1955ء نو‏‏ں تمام دن کم کرنے دے بعد روزا پارکس 6 بجے دے نیڑے کلیولینڈ ایونیو بس وچ سوار ہوئیاں۔ انہاں نے اپنا کرایہ دتا تے "رنگ دار" افراد دے لئی مختص پچھلے حصے د‏‏ی پہلی صف وچ بیٹھ گئياں۔ بس دے درمیان وچ انہاں د‏‏ی صف انہاں دس نشستاں دے بالکل بعد سی جو سفید فاماں دے لئی مختص سن۔ جداں ہی بس اپنے سفر اُتے روانہ ہوئی، سفید فاماں د‏‏ی تمام نشستاں بھر گئياں۔ بس ایمپائر تھیٹر اُتے اپنے تیسرے اسٹاپ اُتے پہنچی تاں مزيد سفید فام مسافر سوار ہوئے۔ جیمز بلیک نے دیکھیا کہ دو یا تن سفید فام کھڑے نيں تے بس دا اگلا حصہ بھر چکيا اے تاں اوہ پچھلے حصے وچ گیا تے پارکس نو‏‏ں اشارہ کیتا کہ چار نشستاں خالی کر دیؤ تاکہ سفید فاماں نو‏‏ں بٹھایا جائے۔ جیمز بلیک نو‏‏ں دیکھ ک‏ے پارکس نو‏‏ں سالاں پرانا واقعہ یاد آگیا۔ انہاں نے جگہ ضرور بنائی لیکن اپنی نشست چھڈ ک‏‏ے برابر د‏‏ی کھڑکی والی نشست اُتے بیٹھ گئياں۔ فیر اوہ نشست نہ چھڈنے تے مزاحمت کرنے اُتے بلیک نے پولیس نو‏‏ں طلب ک‏ر ليا جس نے روزا پارکس نو‏‏ں گرفتار ک‏ر ليا۔ انہاں اُتے منٹگمری شہر دے ضوابط د‏‏ی خلاف ورزی دا الزام لگایا گیا حالانکہ تکنیکی طور اُتے انہاں د‏‏ی کوئی غلطی نئيں سی، اوہ سیاہ فاماں دے حصے وچ بیٹھی سن۔ بہرحال اگلی شام انہاں نو‏ں ضمانت اُتے رہائی مل گئی۔

اس واقعے دے بعد رنگ دار افراد د‏‏ی ترقی دے لئی قومی مجلس، مختصراً این اے سی سی پی (انگریزی: National Association for the Advancement of Colored People) دے مقامی صدر ایڈگر نکسن نے مقامی عہدیداران دے نال مل ک‏ے اس معاملے نو‏‏ں اگے ودھایا تے موقع دا فائدہ اٹھاندے ہوئے قانون د‏‏ی تبدیلی تک بساں سفر دا مقاطع (بائیکٹ) کرنے اعلان کیتا۔ 35 ہزار رسالےآں (پمفلٹس) د‏‏ی تقسیم دے نال نال سیاہ فاماں دے مقامی گرجاواں وچ بائیکٹ دے اعلان تے مقامی اخبار منٹگمری ایڈورٹائزر وچ صفحۂ اول اُتے مضمون د‏‏ی اشاعت نے اس خبر نو‏‏ں ہور پھیلیایا۔ سیاہ فاماں نے عہد کیتا کہ اوہ توقعات دے مطابق سلوک کیتے جانے، سیاہ فام ڈرائیوراں نو‏‏ں بھرتی کرنے تے بس دے درمیان وچ پہلے آؤ پہلے پائیے د‏‏ی بنیاد اُتے نشستاں ملنے تک بساں وچ نئيں بیٹھاں گے۔

اگلے روز پارکس نو‏‏ں فساد پھیلانے تے مقامی قانون د‏‏ی خلاف ورزی مقدمے دا سامنا کرنا پيا تے 30 منٹ د‏‏ی سماعت دے بعد انہاں نو‏ں ملزم قرار دیندے ہوئے 10 ڈالر دا جرمانہ تے عدالدی کارروائی وچ 4 ڈالر دے اخراجات ادا کرنے د‏‏ی سزا سنائی گئی۔ جس دے خلاف روزا پارکس نے اپیل د‏‏ی تے نسلی تفریق د‏‏ی قانونی حیثیت نو‏‏ں للکارا۔ اگلے دن یعنی 5 دسمبر نو‏‏ں نے 35 ہزار رسالے تقسیم کیتے گئے تے سیاہ فام برادری دے بائیکٹ دا باضابطہ آغاز ہوئے گیا۔ سیاہ فام ٹیکِس‏ے ڈرائیوراں نے بساں دا کرایہ لیندے ہوئے اپنی برادری دے مسافراں نو‏‏ں منزلاں اُتے پہنچایا لیکن لوکاں د‏‏ی بہت وڈی تعداد، تقریباً 40 ہزار افراد، نو‏‏ں پیدل ہی سفر کرنا پيا جنہاں وچو‏ں کئی ایداں دے سن جو 32 کلومیٹر تک پیدل چلے۔

اک روزہ مقاطع د‏‏ی شاندار کامیابی دے بعد پارکس دا مقدمہ طول پھڑ گیا۔ ریاست تو‏ں وفاقی عدالتاں تک ہونے والی اپیلاں نے معاملے نو‏‏ں بہت کھچ دتا جس د‏‏ی وجہ تو‏ں بساں دا بائیکٹ وی بڑھدا چلا گیا تے بالآخر منٹگمری شہر وچ سیاہ فاماں دا بائیکٹ 381 دن جاری رہنے دے بعد اس وقت مکمل ہويا جدو‏ں امریکی عدالت عظمیٰ نے فیصلہ دتا کہ ایہ قانون غیر آئینی ا‏‏ے۔

بس نمبر 2857، جس وچ گرفتاری تو‏ں پہلے روزا پارکس سوار سن، ہن ہنری فورڈ عجائب گھر وچ محفوظ اے

پارکس د‏‏ی حکم عدولی، گرفتاری تے فیر منٹگمری بس بائیکٹ جدید شہری حقوق د‏‏ی تحریک د‏‏ی اہ‏م علامات بنیاں۔ اوہ نسلی تفریق دے خلاف مزاحمت د‏‏ی بین الاقوامی شخصیت بن گئياں۔ انہاں نے تحریک وچ ایڈگر نکسن تے مارٹن لوتھر کنگ جونیئر جداں معروف رہنماواں دے نال دے وی تعاون کیتا۔

روزا پارکس
جیون:	(فروری 4, 1913 – اکتوبر 24, 2005)
جمن پو :	ٹسکگی الاباما
کم:	انسانی حقاں لئی لڑنا
دسخط:

گو کہ اس اقدام اُتے بعد وچ انہاں د‏‏ی خوب عزت افزائی ہوئی لیکن ابتدا وچ انہاں نو‏ں کٹھن صورت حال دا سامنا وی کرنا پيا تے مقامی اسٹور وچ درزی د‏‏ی نوکری تو‏ں وی ہتھ دھونے پئے۔ بالآخر اوہ ڈیٹرائٹ منتقل ہوگئياں تے اپنے ايس‏ے روزگار نو‏‏ں جاری رکھیا۔ 1965ء تو‏ں 1988ء تک انہاں نے امریکی ایوان نمائندگان دے سیاہ فام رکن جان کونیئرز د‏‏ی سیکرٹری تے استقبال کنندہ د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دتیاں۔ فارغ البالی دے بعد انہاں نے اپنی آپ بي‏تی لکھياں تے زیادہ تر ڈیٹرائٹ وچ اپنی نجی زندگی وچ مصروف رناں۔ اپنی زندگی دے آخری ایام وچ اوہ دماغی مرض دا شکار ہوئے گئی سن تے بالآخر 24 اکتوبر 2005ء نو‏‏ں 92 سال د‏‏ی عمر وچ ڈیٹرائٹ ہی وچ انتقال کرگئياں۔

پارکس نو‏‏ں رنگ دار افراد د‏‏ی ترقی دے لئی قومی مجلس نے 1979ء وچ اسپنگارن میڈل دتا جدو‏ں کہ بعد وچ انہاں نو‏ں صدارتی تمغۂ آزادی تے کانگریشنل گولڈ میڈل تو‏ں وی نوازیا گیا۔ 2005ء وچ روزا پارکس د‏‏ی وفات دے بعد انہاں دا مجسمہ امریکی سینیٹ تے ایوان نمائندگان د‏‏ی مشترکہ اجلاس گاہ کیپٹل وچ مشہور شخصیتاں دے مجسمہ خانے وچ رکھیا گیا۔ اوہ اس اعزاز نو‏‏ں حاصل کرنے والی پہلی خاتون تے دوسری غیر حکمدی عہدیدار ناں۔

بارلے جوڑ