لسٹ عثمانی شیوخ الاسلام
شیخ الاسلام دا لقب سلطنت عثمانیہ دے مفتی اعظم دے لئی بولا جاندا سی۔ ایہ سلطنت دا اہم عہدہ سی جس دا مرکز آستانہ (استنبول) وچ سی۔ اس عہدہ نوں سب توں پہلے سلطان محمد فاتح نے سنہ 1451ء وچ قائم کيتا سی، حالانکہ اِس توں پہلے صرف اناطولیہ تے روم ایلی دے قاضی مقرر ہويا کردے سن ۔ فیر سلطان سلیم اول دے عہد وچ خاصا اہم تے باوزن منصب بن گیا تے سلطان سلیمان قانونی دے عہد وچ ایہ عہدہ حکومت دا اک اہم سرکاری و قانونی ادارہ تے شعبہ بن گیا، جس دے فتاوی تے اجتہادات دے روشنی وچ سلطنت دے سیاسی تے دینی امور طے پاکر نافذ ہُندے سن ۔[۱] مؤرخین دا اتفاق اے کہ اس عہدہ دا آغاز سلطان محمد فاتح[۲] دے عہد وچ ہويا سی۔ سلطنت عثمانیہ دے آخری شیخ الاسلام مصطفیٰ صبری توقادی سن، انھاں تے انہاں دے سیکریٹری محمد زاہد کوثری نوں سلطنت دے سقوط توں پہلے جلا وطن کر دتا گیا سی۔
لسٹ سودھو
- ملا شمس الدین فناری (1424ء–1430ء)
- ملا فخر الدین عجمی (1430ء–1460ء)
- ملا خسرو (1460ء–1480ء)
- ملا احمد الگورانی (1480ء–1488ء)
- ملاعبدالکریم (1488ء– 1495ء)
- علا الدین العربی چلبی آفندی (1495ء– 1496ء)
- افضل زادہ حمید الدین (1496ء– 1503ء)
- زنبیلی علی آفندی (1503ء– 1526ء)
- کمال پاشازادے احمد شمس الدین آفندی (1526ء– 1534ء)
- سعد اللہ سعدی آفندی (1534ء– 1539ء)
- جوی زادہ محی الدین احمد آفندی (1539ء– 1542ء)
- عبد القادر حمیدی آفندی (1542ء– 1543ء)
- محی الدین چلبی آفندی (1543ء– 1545ء)
- ابوسعود آفندی (1545ء– 1574ء)
- جوی زادہ حامد محمود آفندی (1574ء– 1577ء)
- قاضی زادہ احمد شمس الدین آفندی (1577ء– 1580ء)
- معلول زادہ محمد آفندی (1580ء– 1582ء)
- جوی زادہ حاجی محمد پاشا (1582ء– 1587ء)
- شیخی عبدالقادر آفندی (1587ء– 1589ء)
- بستان زادہ محمد آفندی (1589ء– 1592ء) – پہلی بار
- بیرام زادہ حاجی زکریا آفندی (1592ء– 1593ء)
- بستان زادہ محمد آفندی (1593ء– 1598ء) – دوسری بار
- خوجا سعد الدین آفندی (1598ء– 1599ء)
- حاجی مصطفٰی صنع اللہ آفندی (1599ء– 1601ء)
- حاجی مصطفٰی صنع اللہ آفندی (1599ء– 1601ء)
- خوجا سعد الدین زادہ محمد چلبی آفندی (1601ء– 1603ء)
- حاجی مصطفٰی صنع اللہ آفندی (1603ء) – دوسری بار
- ابو المیامین مصطفٰی آفندی (1603ء– 1604ء)
- حاجی مصطفٰی صنع اللہ آفندی (1604ء–1606ء) – تیسری بار
- ابو المیامین مصطفٰی آفندی (1606ء) – دوسری بار
- حاجی مصطفٰی صنع اللہ آفندی (1606ء–1608ء) – چوتھی بار
- خوجا سعد الدین زادہ محمد چلبی آفندی (1608ء– 1615ء) – دوسری بار
- خوجا سعد الدین زادہ محمد اسعد آفندی (1615ء– 1622ء)
- زکریا زادہ یحییٰ آفندی (1622ء– 1623ء)
- خوجا سعد الدین زادہ محمد اسعد آفندی (1625ء– 1632ء) – دوسری بار
- اخی زادہ حسین آفندی (1632ء– 1634ء)
- خوجا سعد الدین زادہ محمد اسعد آفندی (1634ء– 1644ء) – تیسری بار
- اسعد پاشا زادہ ابوسعید محمد آفندی (1644ء– 1646ء)
- معید احمد آفندی (1646ء– 1647ء)
- حاجی عبدالرحیم آفندی (1647ء– 1649ء)
- بہائی محمد آفندی (1649ء– 1651ء)
- کارا چلبی زادہ عبدالعزیز آفندی (1651ء)
- اسعد پاشا زادہ ابوسعید محمد آفندی (1651ء– 1652ء) – دوسری بار
- بہائی محمد آفندی (1652ء– 1654ء)– دوسری بار
- اسعد پاشا زادہ ابوسعید محمد آفندی (1654ء– 1655ء) – دوسری بار
- حسام زادہ عبدالرحمن آفندی (1655ء– 1656ء)
- ممیک زادہ مصطفٰی آفندی (1656ء)
- خوجا زادہ مسعود آفندی (1656ء)
- بالی زادہ مصطفٰی آفندی (1656ء– 1657ء)
- بولیوی مصطفٰی آفندی (1657ء– 1659ء)
- اسیری محمد آفندی (1659ء– 1662ء)
- سنی زادہ سید محمد امین آفندی (1662ء)
- منکری زادہ یحییٰ آفندی (1662ء– 1674ء)
- علی آفندی (1674ء– 1686ء)
- انقروی محمد امین آفندی (1686ء– 1687ء)
- دباغ زادہ محمد آفندی (1687ء– 1688ء)
- محمد فیض اللہ آفندی (1688ء)
- دباغ زادہ محمد آفندی (1688ء– 1690ء)
- ابوسعید زادہ فیض اللہ فیضی آفندی (1690ء– 1692ء)
- علی آفندی (1692ء– 1694ء) – دوسری بار
- ابوسعید زادہ فیض اللہ فیضی آفندی (1692ء– 1694ء) – دوسری بار
- صدیق محمد آفندی (1694ء– 1695ء)
- امام محمد آفندی (1695ء)
ہور ویکھو سودھو
حوالے سودھو
- ↑ سانچہ:مرجع كتاب
- ↑ أكرم كيدو.مؤسسة شيخ الإسلام في الدولة العثمانية.ترجمة هاشم الايوبي.منشورات جروس برس.طرابلس.لبنان.ط 1 1992.ـ